ولایت مداری درسی از قرارداد رژی!

12:13 - 1394/01/24
چکیده: اعطای قرارداد توتون و تنباکو به انگلیس ها آن هم برای تأمین مخارج سفر عیّاشانه ناصر الدین شاه هر چند ننگ آفرین بود. امّا ورود علماء به خصوص میرزای شیرازی و ولایت‌مداری مردم؛ الگوی پیروزی بر استکبار را برای همگان نشان داد. فرهنگی که اگر در کشورهای اسلامی جاری شود دست هر استعماری را قطع می کند. فرهنگی که این روزها نیاز ماست.
میرزای شیرازی و لغو قرارداد توتون و تنباکو

رهروان ولایت ـ فرمول بقای مسند نشینی شاهان ایران در دوران قاجار و پهلوی، جلب رضایت دو ابرقدرت روس و انگلیس از طـریـق اعـطـای امـتـیازات و منافع مختلف به آنها بود. گاهی نیز عیّاشی های شاهان خرج آفرین بود که برای تأمین مخارج چاره ای جز ایران فروشی نداشتند. ناصرالدین شاه نیز این نسخه را عملی می کرد. نسخه ای که یکی از قراردادهای ننگین آن، واگذاری امتیاز توتون و تنباکو (رژی) بود. پس از واگذاری عموم مردم از جمله عالمان خواستار لغو این قرارداد بودند اما دربار اعلام داشت: لغو محال است.[1]

چون این قرارداد تسلّط کفار بر مسلمین را به دنبال داشت. و این نوع کار طبق قاعده قرآنی ـ فقهی نفی سبیل[2] مردود است؛ علما و مردم مسلمان در شهرهای بزرگ مثل تهران، تبریز، شیراز و اصفهان و... شدیداً اعتراض نمودند. مثلاً در تبریز میرزا جواد آقا تبریزی، در اصفهان آقانجفی، شیخ محمد علی و ملا باقر فشارکی در تهران میرزای آشتیانی و در شیراز سید علی اکبر فال اسیری پرچم مخالفت را برافراشته و پیامد های قرارداد را برای مردم روشنگری کردند. [3]

میرزای شیرازی حکم داد و این حکم به دو خط هم نمی رسید:

بـسـم اللّه الـرحمن الرحیم، الیوم استعمال تنباکو و توتون، بای نحو کان، در حکم محاربه با امام زمان صلوات اللّه و سلامه علیه است. حرره الاقل محمد حسن الحسینی. [4]

امّا پیروزی واقعی را باید به نام مردم ولایتمدار آن عصر نوشت. مردمی که بلافاصله پس از صدور حکم به تکثیر و رونویسی آن مشغول شدند. قلیان ها را شکستند و این موج حتّی به حرمسرای ناصری هم رسید. ناصر الدین شاه وقتی دید قلیان ها را زنان در هاون می شکنند؛ علّت را جویا شد. به او گفتند: آن كس كه ما را به تو حلال كرده، قليان را به ما حرام كرده![5]

عاملی که تار و پود جامعه‌ را تا این حدّ لرزاند و طبقات و گروه­هاي گسسته جامعه را به جوش آورد؛ چیزی نبود مگر اسلام و مکتب متعالی تشيّع. كه در متن و بطن خود آرمان ظلم ستيزي و عدالت گستري دارد.[6]  اسلام مداری ای که از وادی حرف خارج شده و در سایه ولایت مداری نمود یافته است. نسخه اصیل اسلام، همان اسلام ناب محمّدی و علوی .

سرانجام این حکم میرزا و پیروی مردم آن شد که شاه و امين السلطان از بيم شورش مردم و اعلام جهاد عمومی توسط علماء، امتيازات این قرارداد را در شانزدهم جمادي الاول سال 1309ق لغو كردند.[7]

.و درنتیجهٔ لغو امتیاز تنباکو، حکم  تحریم  تنباکو نیز پس از ۵۵ روز در تاريخ 25 جمادي الثاني 1309 از سوی میرزا لغو گردید. و به گفته اعتماد السلطنه:

«آفرين بر قلم جناب ميرزا كه بيشتر از سر نيزه دولت ايران اثر دارد. »[8]
_________________________________________________________

پی‌نوشت:
 

[1] - تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج۱، سید جلال مدنی، دفتر تبلیغات اسلامی، قم،۱۳۶۱، ص ۲۵ - ۲۳.

[2] - http://www.hawzah.net/fa/Article/View/83958

[3] - سید جمال الدین اسد آبادی بنیان گذار نهضت احیاء تفکر دینی، محمد جواد صاحبی، فکر روز، تهران، اول ۱۳۷۵، ص ۲۲۹.

[4] - تهراني، آقا بزرگ، ميرزاي شيرازي، ص 257.

[5] - حرزالدين، شيخ محمد، معارف الرجال، قم، ايران، منشورات مكتبة آية العظمي المرعشي النجفي، مطبعة الولايه، الجزء الثاني، 1405 ق، 238 – 233 

[6] - آژند، يعقوب؛ قيام تنباكو، تهران، چاپخانه سپهر (وابسته به مؤسسه انتشارات امير كبير)، اول، 1367 ش،  ص 161.

[7] - رضائي، عبدالعظيم تاريخ ده هزار ساله ايران، ص 118.

[8] - آژند، يعقوب؛ قيام تنباكو، ص 161.

کلمات کلیدی: 

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
4 + 14 =
*****