نكته اول اينكه: ظلم ازكارهايي است كه عقلاً و شرعاً جايز نيست و اين مسأله اختصاص به دين و مذهب خاصي ندارد و بر گرفته از فطرت عقلايي انسان هاست. نكته دوم: تشخيص و احراز ظلم قبل از برخورد با آن لازم است بدين معنا كه قبل از هر گونه موضع گيري در برابر عمل فردي يا اجتماعي بايد از ظلم بودن آن اطمينان حاصل كنيم چه اينكه در بسياري از موارد تنها تصوّر ظلم شده در حالي كه با دقت و كنكاش بيشتر روشن مي شود كه ظلمي در كار نبوده است از اين رو قبل از هر گونه برخورد در برابر عمل و رفتار انجام گرفته، لازم است كه ظالمانه بودن آن احراز شود و وقوع ظلم مسلّم باشد نه اينكه باحتمال انجام ظلم بدون اطمينان از وقوع آن در برابر آن موضع گيري نمود. نكته سوم اينكه برخورد با رفتار و عمل ظالمانه و مقابله با آن تنها در برخورد قهرآميز خلاصه نمي شود و مقابله با ظلم از شيوه هاي مسالمت آميز گرفته تا برخورد قهرآميز را شامل مي شود به عنوان نمونه برخورد با يك قانون ظالمانه و قيام در برابر آن ممكن است با تلاش مسالمت آميز براي جايگزيني و تغيير آن صورت بگيرد در واقع برخورد قهرآميز و استفاده از زور به عنوان آخرين راه براي مقابله با ظلم انتخاب مي گردد. بنابراين نبايد تصور كرد كه تنها راه مقابله با ظلم چه در حوزه فردي و چه در حوزه اجتماعي و حكومتي برخورد قهرآميز با آن است بلكه در بسياري موارد با روش هاي قانوني و مسالمت آميز مي توان از وقوع يك رفتار ظالمانه يا قانون ظالمانه جلوگيري نمود. نكته ديگر: اينكه گاهي حكومتي بر پايه ظلم بنا شده و مباني و قوانين آن ظالمانه است و گاهي حكومتي بر پايه ظلم بنا نشده و اصول و مباني آن ظالمانه نيست بلكه در عمل و اجرا از سوي برخي افراد ظلمي صورت مي گيرد، بديهي است كه برخورد با اين دو نوع حكومت يكسان نيست حكومتي كه بنيان و اساسش بر ظلم استوار شده باشد و قوانين ظالمانه بر آن حاكم باشد، شايسته پيروي نمي باشد و بايد بنيان ها و پايه هاي ظالمانه آن را در صورت امكان و فراهم شدن شرايط قيام تغيير داد و حكومتي بر پايه عدل بنا نهاد. اما حكومتي كه بنيان و پايه هاي آن بر قوانين عادلانه واقع شده و در جهت اجراي عدالت و رفع ظلم تلاش مي كند اما در عين حال ممكن است در گوشه اي از آن ظلمي صورت بگيرد. شايسته اطاعت و پيروي است و بايد در جهت اصلاح ظلم صورت گرفته گام برداشت از اين رو در مقابله با ظلم انجام شده از سوي يك حكومت گاه بايد قيام انقلابي صورت بگيرد و بنيان ها و پايه هاي ظالمانه آن حكومت را فرو ريخت و بر آن ويرانه ها پايه هايي عادلانه بنا نمود و گاه بايد قيام اصلاحي نمود و در جهت اصلاح برخي نواقص و كاستي ها گام برداشت بر اين اساس در نظام جمهوري اسلامي كه بر پايه مباني و دستورات اسلام استوار شده و پيگير عدالت در عرصه هاي مختلف است اگر به هر دليل ظلمي صورت گرفت يا حقي پايمال شد بايد در جهت اصلاح آن تلاش نمود تا شاهد هيچ گونه ظلمي نباشيم و قيام در جهت سست كردن پايه هاي آن با هيچ منطقي توجيه پذير نيست.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات