پيامبران در ابتدا چه طور به وجود خدا پی می بردند؟

14:41 - 1394/02/07
چکیده: با همان فطرت خداجويي كه خداوند در وجودشان قرار داده به وجود آفريننده اي دانا و حكيم بر اين جهان پي مي برند و حس خداجويي و خدا خواهي نيز در وجودشان نهادينه شده است.هنر پيامبران اين است كه فطرت ساير انسان ها را نيزكشف مي كنند و به او نشان مي دهند و اين فطرت را بيدار مي كنند.

پيامبران در ابتدا چه طور به وجود خدا پي مي بردند و مي فهميدند كه خدايي وجود دارد. آيا پيامبران راهي اختصاصي براي شناخت خدا دارند؟

پاسخ:
اهميت خداشناسي و آثار عميق آن در زندگي انسان، به هيچ وجه قابل انكار نيست و شناسايي مبدأ هستي يكي از دغدغه هاي اصلي بشر بوده و بخش عمده اي از منابع گوناگون ديني به توصيف مبدأ عالم، يا همان خدا و بيان رابطه او با انسان و جهان پرداخته اند،
و در وجود همه انسان ها، مرتبه اي از معرفت خداوند به صورت فطري نهادينه شده است، اما با اين حال اين شناخت ابتدائي نمي تواند به تنهائي تأمين كننده كمال خدا شناسي باشد، بلكه زمينه اي مناسب براي رشد و تعالي معرفت انسان به خداي خويش بوده است.
به طور كلي راه هاي شناخت خداوند در سه راه خلاصه مي شود:
1. راه دل و فطرت
2. راه حس و علم يا راه طبيعت
3. راه عقل كه از طريق استدلال فلسفي و عقلي به اثبات خدا مي پردازد.
در قرآن كريم و در روايات اسلامي از هر سه راه براي اثبات صانع استفاده شده است.
قرآن كريم با بياني شيوا، فطرت آدمي را به تأمل وا مي دارد. راه فطرت همان غريزه خدا جويي و خدا خواهي است كه نوعي جاذبه معنوي است، كه خداوند در نهاد هر انساني به وديعت نهاده و خداوند در اين مورد مي فرمايد: «پس ديده خود را به سوي آيين الهي، متوجه گردان! اين فطرتي است كه خداوند انسان ها را بر آن آفريده است».(1)
قسمت آخر اين آيه بر فطري بودن گرايش انسان به دين و خدا شناسي تأكيد مي كند.
راه حس و طبيعت نيز راهي است براي شناخت خالق، انسان وقتي به نظام هستي مي نگرد، وقتي به زمين و زمان، دريا و خشكي و وجود خود مي نگرد و نظم حاكم بر اينها را لحاظ مي كند، مي يابد خالقي وجود دارد كه مجموعه عالم هستي را با نظم خاصي به نمايش گذارده است.
اين موازنه و هماهنگي خارق العاده در بين موجودات، بيانگر صانعي بزرگ و تواناست كه بدون علم و قدرت او چنين عظمتي محقق نمي‌شد.
راه عقل نيز براي اثبات كردگار باز است، هر چند اين راه به لحاظ نظري از دو راه قبلي دشوارتراست.
قرآن كريم با دعوت به تعقل و تدبر بهترين مشوق ما در تكيه بر اين راه مي باشد.
براهين فلسفي زيادي بر اثبات صانع اقامه شده است مثل برهان نظم، برهان حركت و برهان وجوب و امكان، برهان حدوث، برهان صديقين و ... خلاصه سخن اينكه بايد اذعان كرد كه خدايي هست و آن خدا موجود واجب الوجودي است كه اين جهان اثر صنع اوست.
يكي ديگر از عوامل مؤثر در شناخت خدا و پي بردن به وجودش، كشف و شهود پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي باشد.
و شهود بدين معناست كه حقايق جهان ربوبي و خلقي را آن گونه كه هست، با دل و بدون واسطه لفظ و مفهوم و دليل مفهومي و بدون استمداد از پاي چوبين استدلال مشاهده كند. كه خداوند به او سرمايه شهود بخشيده و قلب او را بينا و بيدار آفريده است.(2)
اين كشف و شهود در مورد پيامبران در حدّ اعلاي آن است و به اين وسيله به وجود خداوند پي مي برند. چنان كه حضرت ابراهيم ـ عليه السلام ـ درباره معارف الهي به ويژه بخش توحيدي فرمود:
وَأَنَا عَلَي ذَلِكم مِّنَ الشَّاهِدِينَ(3).
من از شاهدانم، يعني نه تنها در مسائل ديني عابد و عاقلم كه در جهان بيني نيز عارف و شاهدم و ملكوت اشياء را به واسطه ارايه الهي مي بينم.
در مورد پيامبران و اولياء الهي كه به عنوان انسان هاي كامل و تربيت شده الهي هستند،
اين نوع شناخت ها وجود دارد و با همان فطرت خداجويي كه خداوند در وجودشان قرار داده به وجود آفريننده اي دانا و حكيم بر اين جهان پي مي برند و حس خداجويي و خدا خواهي نيز در وجودشان نهادينه شده است و از ديدن اثر به موثر و پديد آورنده آن پي مي برند.
هنر پيامبران اين است كه فطرت ساير انسان ها را نيز ـ كه همانند معدن هاي طلا و نقره هستند ـ كشف مي كنند و به او نشان مي دهند (كه تو به چه چيز و به چه كسي محتاجي و چه بايد بكني) و اين فطرت را بيدار مي كنند.

پاورقی:

1. روم : 30.
2. جوادی آملي، عبدالله، مراحل اخلاق در قرآن تفسير موضوعي قرآن کريم ـ صف آرايي در برابر شيطان، چاپ اول، 1377ش، ج11.
3. انبياء : 56.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات

کلمات کلیدی: 

نظرات

تصویر عبد الله
نویسنده عبد الله در

این مقاله ،عالیه.
بهترین شیوه ایمان به خداو اخلاص الهی ،مدل قرآنی است

با عضویت در خبرنامه مطالب ویژه، روزانه به ایمیل شما ارسال خواهد شد.