فضائل امیرالمومنین از زبان اندیشمندان غیر مسلمان

حقیقت وجودی امیرالمومنین(علیه‌السلام) افکار هر اندیشنمندی را به خود جلب و در خود محو و متحیر ساخته است، هر متفکری که زندگی حضرت را مورد توجه و بررسی قرار داده، و در سیره، افکار، اندیشه و رفتار آن حضرت در جوانب مختلف دقیق شده است، از برتری و برجستگی بی‌نظیر و خارق العاده حضرت نسبت به دیگران به شگفت آمده است. در این مباحث حتی اندیشمندان و متفکران غیر مسلمان نیز در وصف آن امام بزرگ و ابر مرد تاریخ، زانو خم کرده و در مقابل بزرگی این مرد بزرگ، سخنان بدیعی را بیان کرده‌اند که ما به اختصار در این مقاله به گوشه‌هایی از آن اشاره می‌کنیم:

بی‌نظیر بودن امیرالمومنین(علیه‌السلام)
«مادام دیالافوا» سیاح مسیحی فرانسوی می‌گوید: احترام علی(علیه‌السلام) در نزد شیعه در بالاترین درجه است، و حقیقتا هم همین طور است. زیرا این مرد بزرگ علاوه بر جنگ‌ها و فداکاری‌هایی که برای پیشرفت اسلام انجام داده است، در دانش، فضائل، عدالت، و صفات نیک انسانی، در تمام جهان بی‌نظیر بود، وی نسلی بسیار پاک و مقدس از خود به جای گذاشت، فرزندانش نیز از او پیروی کردند، و برای پیش‌برد مذهب اسلام، مظلومانه تن به شهادت دادند.
وی در ادمه این بحث خطاب به خود چنین می‌گوید: «ای چشمان من! گریه کیند و اشک‌های خود را با آه و ناله مخلوط نمائید! و برای اولاد پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) که مظلومانه به شهادت رسیدند، عزاداری کنید».[۱]

امیرالمومنین(علیه‌السلام) دارای بزرگواری و شرافت نفس
ژنرال سرپرسی سایکس از مشاهیر خاور‌شناس انگلیسی می‌گوید: «او (علی بن ابی‌طالب(علیه‌السلام)) از میان خلفا به شرافت و بزرگواری نفس مشهور بود، القائات فرستاده‌ها و نماینده‌ها در او تاثیری نداشت. به هدیه‌های آنان ترتیب اثر نمی‌داد. با حریف مکار و غدار خود معاویه ابدا طرف نسبت نبود که برای رسیدن به مقصودی که داشت سخت‌ترین جنایات را مرتکب شده و رذل‌ترین وسایل را برای پیشرفت خودش بر می‌انگیخت. دقت و مراقبت‌های بسیار سخت او [علی (علیه‌السلام)] در امانت و دیانت باعث شده بود که اعراب حریص که تمام امپراطوری را غارت کرده بودند از وی ناراضی باشند. لیکن صداقت، صحت عمل، دوستی کامل، ریاضت، عبادت خالصانه او از روی صدق، خلوص یا تجرد، وارستگی، آداب و خصائل محموده قابل توجهی که در او وجود داشت، حقیقتا صورت قابل ستایشی به وی داده بود. این‌که اهالی ایران در او مقام ولایت قائل شده و او را به اصطلاح سرپرست حقیقی و مربی الهی می‌دانند، واقعا قابل تحسین و شایان بسی تمجید است. اگر چه مقام و مرتبه او خیلی بالا‌تر از این‌هاست».[۲]

جانین شاعر آلمانی می‌گوید: «علی(علیه‌السلام) را جز آن‌که دوست بداریم و شیفته او باشیم، چاره‌ای نداریم؛ زیرا جوان شریف و بزرگواری بود، وجدانی پاک داشت که از مهربانی و نیکی لبریز بود، و قلبش مملو از یاری و فداکاری بود، و از شیر شجاع‌تر بود، ولی شجاعتی ممزوج با رقت قلب، دل‌سوزی، و مهر و عاطفه داشت».[۳]

امیرالمومنین(علیه‌السلام) بالاتر از مسیح
جرجی زیدان نویسنده و دانشمند مسیحی عرب می‌گوید: «معاویه و دوستانش برای پیش‌برد مقاصد فردی خود از هیچ جنایتی دریغ نداشتند، اما علی(علیه‌السلام) و همراهان او، هیچ‌گاه از راه راست، و دفاع از حق و شرافت، تخطی و تجاوز نمی‌کردند....».[۴]
جرجی زیدان در ادامه می‌گوید: «اگر بگویم مسیح از علی(علیه‌السلام) بالا‌تر است عقلم اجازه نمی‌دهد، و اگر بگویم علی(علیه‌السلام) از مسیح بالا‌تر است دینم اجازه نمی‌دهد».[۵]

امیرالمومنین(علیه‌السلام) شجاع، بی‌همتا و قهرمان یکه تاز عرب
«بارون کارادوو» مورخ و محقق فرانسوی می‌گوید: «علی(علیه‌السلام) آن شجاع، بی‌همتا و قهرمان یکه تازی بود که پهلو به پهلوی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌جنگید و به اعمال برگزیده و معجزه آسایی قیام نمود؛ در معرکه بدر، بیست و ساله بود که با یک ضرب دست، یکه سوار قریش را دو نیم کرد؛ در احد شمشیر پیامبر(ذوالفقار) را به دست گرفت و بر سر‌ها کلاه‌خود می‌شکافت و برتن‌ها جوشن می‌درید، و در یورش بر قلعه‌های یهود خیبر، با یک دست دروازه سنگین آهنین را از جای کند، و آن را بالای سر خود سپر ساخت. پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) او را بسیار دوست می‌داشت و به او بسیار اعتماد داشت. روزی به سوی علی(علیه‌السلام) اشاره کرد و گفت «من کنت مولاه فعلی مولاه».[۶]

دنیا از آوردن مردی همچون امیرالمومنین(علیه‌السلام) عاجز است
جرج جرداق نویسنده مسیحی عرب می‌گوید: «علی(علیه‌السلام) بسیار زیرک و باهوش بود و راز دل مردم، هوس‌ها و خواست‌های درونی آنان را به خوبی می‌دانست، دلی داشت مالامال از مهر، عطوفت و مهربانی، آزادی، انسانیت، و فضیلت،... علی بن ابی‌طالب(علیه‌السلام) به راستی و راست‌گویی در زندگی شناخته شد و امتیاز یافت».[۷]
 «واقعا سزاوار است که در جهان امروز، آتش افروزان جنگ، عوامل و مسببان بدبختی‌های ملت‌ها و افراد، به سخنان و کمک قهرمان اندیشه عربی، بزرگ مرد وجدان انسانی علی بن ابی‌طالب(علیه‌السلام) گوش فرا دهند و آن‌ها را حفظ کنند و در مقابل گوینده بزرگ آن سخنان، سر تعظیم فرود آورند».[۸]
جرج جرداق در جای دیگری از کتابش می‌نویسد: «در نظر من، فرزند ابوطالب(علیه‌السلام) نخستین مرد عرب بود که با روح کلی، یار و همنشین بود؛ علی(علیه‌السلام) شهید عظمت خود شد؛ او در حالی جان سپرد که نماز را در میان دو لب داشت، او با دلی سرشار از عشق خدا در گذشت، تازیان(عرب‌ها) قدر و مقام راستین وی را نشناختند تا آن‌که همسایگان پارسی آنان، برخاسته و گوهر و سنگ‌ریزه را به خوبی از یکدیگر باز شناختند».[۹]
جرج جرداق در کلام زیبای دیگری درباره عدالت امیرالمومنین(علیه‌السلام) می‌گوید: «قتل علی فی محرابه لعدالته: علی(علیه‌السلام) به خاطر عدالت خویش در محراب نمازش کشته شد».[۱۰]
وی در جای دیگر می‌گوید: «ای دنیا چه می‌شود اگر تمام نیروهای خود را فشرده سازی، و در هر زمان مردی هم چون علی(علیه‌السلام) را، با خرد و قلب و زبان و ذوالفقارش بیاوری، اگر چه علی(علیه‌السلام) چون امویان بر مردم حکومت نکرد و رسالتش برای چنان حکومتی نبود، اما حکومت بر دل‌های مردم پاک‌سیرت را از دست نداد، ویژگی‌هایی که او به عنوان انسان نمونه و والا داشت، این شایستگی را به وی داد که بر دل‌ها سلطنت کند».[۱۱]

-------------------------------------------

پی‌نوشت
 [۱]. امام علی (علیه السلام) از نگاه اندیشمندان غیر شیعه، اسد علیزداه، ص ۱۰۰-۱۰۱
 [۲]. ه‌مان، ص ۱۰۱-۱۰۲
 [۳]. سراج، محمد ابراهیم، امام علی (علیه السلام) خورشید بی‌غروب، ص ۳۲۴
 [۴].‌‌ همان
 [۵]. کریم خانی، صمد، علی (علیه السلام) فراسوی ادیان، ص ۱۶
 [۶]. ه‌مان
 [۷]. جرج جرداق، امام علی (علیه السلام) صدای عدالت انسانی، ترجمه هادی خسروشاهی، ج ۴، ص ۴۶۸
 [۸]. ه‌مان، ص ۴۷۶
 [۹]. جرج جرداق، الامام علی (علیه السلام) صوت العدالة الانسانیة، ج ۵، ص ۱۲۲۲
 [۱۰]. مظاهری، حسین، چهارده معصوم، ص ۴۹
 [۱۱]. رهبر، محمد تقی، علی (علیه السلام) ابرمرد مظلوم، ص ۲۹۲