چکیده: اين كتاب درياي لبريزي است كه در پيمانه نمي‌گنجد و مؤلّف آن پيشواي والا مقامي است كه بلنداي شخصيّت او، با هيچ مقياسي قابل اندازه گيري نيست. كتابي كه پيش رو داريد از بهترين كتابهايي مي‌باشد كه در اين زمينه نگارش يافته است، در اين كتاب تمام مطالبي كه مربّيان دربارة عبادت خدا فهميده‌اند، وجود دارد.
آيا كتاب المراقبات ميرزا جواد ملكي تبريزي براي عمل كردن، مورد اعتماد است؟
پاسخ:
براي اين كه بفهميم كتاب ، دستور العمل يا توصيه‌اي كه به ما مي‌رسد، آيا قابل اعتماد براي عمل كردن هست يا نه، بايد ببينيم، آيا آن اعمالي كه در كتاب، با نام دستور العمل يا سفارش خاص آمده است، آيا مطابق شرع است يا نه؟ اگر آن اعمال شرعي بود و دستور واجب يا مستحبي، در شرع، براي عمل به آنها بود، شكّي نيست كه عمل به آنها صحيح خواهد بود و براي اين كه بفهميم، آيا مطابق شرع هست يا نه، اگر خودمان كارشناس مسائل شرعي بوديم كه خودمان تشخيص مي‌دهيم و الّا به كارشناسان شرع و اسلام رجوع مي‌كنيم.
امّا اين كتاب چگونه كتابي است و مؤلّف آن كيست؟
گاهي براي شناخت اهمّيّت يك كتاب، يا درستي يا نادرستي مطالب آن، شناخت مؤلّف آن بسيار رهگشاست. مثلاً اگر بدانيم يك كتاب اسلامي را كسي تأليف كرده است كه آشنايي كافي و كامل با معارف اسلام دارد و به اسلام تعهّد و اعتقاد دارد، ما به آن كتاب اعتماد مي‌كنيم. مثل كتب شهيد مطهري، امّا مؤلّف المراقبات كيست؟ مؤلّف كتاب هم فقيه است و آشنا به احكام اسلام و هم متّقي و عارف و عامل به احكام آن. حضرت امام خميني(ره) از ايشان به عارف بالله تعبير مي‌كنند(1) و اين خود بهترين معرّفي، از سوي بهترين كسي است كه او را مي‌شناسيم. بنابراين وقتي مؤلّف، چنين شخص با عظمتي است كه هم فقيه است و هم عارف، كتاب او نوعاً نمي‌تواند بر خلاف دستورات اسلام باشد.
امّا اين كتاب چگونه كتابي است: اين كتاب در مراقبت و توجّه داشتن، به مناسبتهاي سال، و اعمال رسيده از سوي معصومين ـ عليهم السّلام ـ و قرآن كريم مي‌باشد. مؤلّف محترم ماههاي قمري را ذكر كرده و در هر ماه مناسبتهاي ويژه را متذكّر مي‌شوند و چنان چه از شرع براي آن ماه دستورات و اعمال خاص رسيده باشد، ايشان بهترين آنها را انتخاب كرده و متذكّر مي‌شوند، ضمن آن كه ما را به حقايق و معاني نهفته در عبادات و اعمال و اذكار آشنا مي‌كنند.(2)
سخنان برخي از بزرگان را در اين باره ايشان و كتبشان ذكر مي‌كنم:
امام خميني (ره): از علماي معاصر، كتب شيخ جليل القدر، عارف بالله، حاج ميرزا جواد ملكي تبريزي (قدس سره) را مطالعه كن.(3)
علّامه طباطبايي: اين كتاب درياي لبريزي است كه در پيمانه نمي‌گنجد و مؤلّف آن پيشواي والا مقامي است كه بلنداي شخصيّت او، با هيچ مقياسي قابل اندازه گيري نيست. كتابي كه پيش رو داريد از بهترين كتابهايي مي‌باشد كه در اين زمينه نگارش يافته است، در اين كتاب تمام مطالبي كه مربّيان دربارة عبادت خدا فهميده‌اند، وجود دارد.(4)
آيت الله ميرزا خليل مجتهد كمره‌اي: اين كتاب را، از اصول صحّاح حديث و ادعيّه و اوراد روز و شب و سال را استخراج كرده و طبق اصول حديث، از منابع موثّق به دست داده است.(5)
(به واجبات الهي عمل كن تا با تقواترين مردم باشي. بحارالانوار، ج68، ص194.)
پاورقی:
1. ر.ك: ملكي تبريزي، ميرزا جواد، اسرار الصلاة، ترجمه رضا رجب زاده، انتشارات پيام آزادي، ج1، ص8.
2. رك: ملكي تبريزي، ميرزا جواد، المراقبات، ترجمه عليرضا خسروي، انتشارات مؤمنين.
3. اسرار الصلاة، همان، ص8.
4. المراقبات، ترجمه ابراهيم بندر بيگي، نشر اخلاق، 1376، ص19.
5. المراقبات، ترجمه عليرضا خسروي، ص19.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات