قرآن کریم در طول 23 سال از طرف خداوند متعال و توسط جبرئیل بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نازل شد. امام حسین (علیه السلام) ازجمله خمسه طیبه است که اگرچه بهصراحت نامی از ایشان در قرآن نیامده، اما آیات متعددی بهوسیله سایر معصومین (علیهمالسلام) در ضمن روایات صحیح بر ایشان تطبیق و تأویل شده است.
قرآن کریم در طول 23 سال از طرف خداوند متعال و توسط جبرئیل بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نازل شد. معجزه جاودانی پیامبر اسلام دارای 114 سوره است که به مناسبتهای مختلف بر قلب مقدس آن حضرت فرود آمد تا اسباب هدایتی باشد برای تمامی انسانها.
مفسران با توجه به روایاتی که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه اطهار ( علیهم السلام) نقلشده، برخی از آیات و سورههای قرآن را در شأن اهلبیت پيامبر ( علیهم السلام) مثل حضرت زهرا (سلام الله علیها) و امیر مؤمنان و یا امام حسن و امام حسين (علیهمالسلام) میدانند.
مثلاً در بین همه مفسران شیعه و سنی معروف است که آیات 7 تا 10 سوره انسان درباره حضرت علی (علیهالسلام)، حضرت زهرا (سلامالله علیها) و حسنین (علیهماالسلام) نازلشده است. [1]
امام حسین (علیه السلام) ازجمله خمسه طیبه است که اگرچه بهصراحت نامی از ایشان در قرآن نیامده، اما آیات متعددی بهوسیله سایر معصومین (علیهمالسلام) در ضمن روایات صحیح بر ایشان تطبیق و تأویل شده است.
برای پاسخ به این سؤال که چرا نامی از امام حسین (علیه السلا) در قرآن نیامده به یک نکته اشاره میکنیم و آن اینکه قرآن برای معرفی شخصیتهای الهی، از سه راه واردشده و در هر مورد، بنابر مصالحی، از شیوه خاصی پیروی میکند:
1. معرفی با اسم: پیامبر گرامي (صلی الله علیه وآله) در انجیل، به وسیله اسم، به آیندگان معرفی شده است: «وَمُبَشِّراً برسول یَأْتِی منبعدی اسْمُهُ أَحْمَدُ [صف/6]و به فرستادهای که پس از من میآید و نام او «احمد» است بشارتگرم.» همچنین بهصراحت، از حضرت داود (علیه السلام) در قرآن کریم، بهعنوان خلیفه یاد شده است:«یا داوُدُ إِنّا جَعَلْناکَ خَلِـیفَةً فِـی الأَرْضِ [ص/26] ای داوود، ما تو را در زمین خلیفه [و جانشین] گردانیدیم»
2. معرفی با عدد: نقبای بنیاسرائیل و گروهی که طبق گزینش حضرت موسي (علیه السلام) قرار شد به کوه بروند، در قرآن با عدد معرفی شدهاند.«وَلَقَدْ أَخَذَ اللَّـهُ مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَبَعَثْنَامِنْهُمُ اثْنَیْ عَشَرَ نَقِيبًا [مائده/12] در حقیقت، خدا از فرزندان اسرائیل پیمان گرفت و از آنان دوازده سرکرده برانگیختیم»
3. معرفی باصفت: یکی دیگر از راههای شناسایی شخصیتهای الهی، معرفی باصفت است. در قرآن کریم، گاهی معرفی باصفت، با ذکر نام نیز همراه است مانند آیه طالوت، گاهی نیز به ذکر صفات اکتفا شده است مانند:« یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَن یَرْتَدَّ مِنکُمْ عَن دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّـهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکَافِرِینَ یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّـهِ وَلَا یَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ [مائده/54] اي کسانی که ایمان آوردهاید! هر کس از شما از دین خود برگردد، بهزودی خدا گروهی [دیگر] را میآورد که آنان را دوست دارد و آنان [نیز] او را دوست دارند. [اینان] با مؤمنان فروتن [ و] بر کافران سرفرازند، درراه خدا جهاد میکنند و از سرزنش هیچ ملامتگری نمیترسند.»
در معرفی اهلبیت (علیهم السلام) قرآن از روش سوم استفاده کرده، زیرا قرآن تنها کلیات مسائل را بیان کرده، تبیین جزئیات آن، به پيامبر (صلی الله علیه وآله) واگذار شده است. ابوبصیر میگوید از امام صادق (علیهالسلام) پرسیدم: مردم میگویند: چرا از حضرت علي (علیه السلام) و اهلبیت او نامی در قرآن کریم نیامده است؟ امام (علیه السلام) فرمود: «به کسانی که چنین اعتراضی میکنند، بگویید: همانگونه که از نماز در قرآن یاد شده، ولی سه یا چهار [ رکعت] بودن آن مشخص نشده است و پيامبر (صلی الله علیه وآله) آن را برای مردم تفسیر کرد و نیز از زکات [در قرآن] یاد شده، ولی مقدار آن مشخص نشده است و رسول خدا (صلی الله علیه وآله) آن را برای مردم تفسیر کرد...، همینطور در قرآن آمده است: «أَطِـیعُوا اللّهَ وَأَطیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الأمْرِ مِنْكُمْ [نساء/59] خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیای امر خود را [نیز] اطاعت کنید» این آیه نیز درباره علی، حسن و حسين (علیهم السلام) نازل شده و پيامبر (صلی الله علیه وآله) فرمود: هر که من مولای اویم، پس علی مولای او است»[2]
برخی از آیات منسوب به امام حسین (علیه السلام)
الف. یکی از سوره هایی که در روایات به سوره امام حسین (علیه السلام) معروف است سوره «فجر» میباشد. در روایتی که در خصوص فضیلت این سوره از امام صادق ( علیه السلام) نقلشده، حضرت میفرماید: «سوره فجر را در نمازهای واجب و مستحبی خود بخوانید، که این سوره، سوره حسین بن علی (علیه السلام) است، از روی شوق و رغبت به آن اقدام کنید، خدا شمارا رحمت کند، یکی از اشخاص حاضر در مجلس سؤال میکند: چگونه این سوره، سورة اختصاصی حسین بن علی شد؟ آن حضرت فرمود: «آیا نشنیدهای که خدای متعال در سوره فجر میفرماید: «یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ»، منظور از نفس مطمئنه که راضی و مرضی است، امام حسين (علیه السّلام) میباشد. اصحاب امام حسین که از آل محمّد (صلّی اللَّه علیه و آله) بودند، فردای قیامت از خدا راضی و خدا هم از آنان راضی خواهد بود. این سوره مبارکه خصوصاً در شأن حضرت حسین و شیعیان آن بزرگوار و شیعه آل محمّد (صلّی اللَّه علیه و آله) نازلشده است. کسی که بر تلاوت سوره مبارکه «والفجر» مداومت نماید درجه او در بهشت نظیر درجه امام حسین خواهد بود.»[3]
ب. از دیگر آیاتی که در روایات به امام حسین (علیهالسلام) نسبت دادهشده آیه 33 سوره اسراء میباشد. از امام صادق (علیه السّلام) پیرامون آیه شريفه « وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطاناً فَلا یُسْرِفْ فِی الْقَتْلِ [اسراء/33]و هر کس مظلوم کشته شود، به سرپرست وی قدرتی دادهایم، پس [او] نباید در قتل زیادهروی کند، زیرا او [از طرف شرع] یاری شده است» سؤال شد، حضرت فرمود: «این آیه درباره امام حسين (علیه السّلام) نازلشده است که اگر همه زمینیان به خاطر او کشته شوند زیادهروی نشده است.»[4]
نتیجه
هرچند نام امام حسین (علیه السلام) بهصراحت در قرآن ذکر نشده، اما خدای متعال بابیان صفات و ویژگیهای آن حضرت درآیات مختلفی که تنها به 2 آیه از آنها در اینجا اشاره شد به معرفی آن حضرت پرداخته است. برای مطالعه بیشتر در این زمینه میتوانید به مطالبی که در تفاسیر مختلف، خصوصاً تفاسیر روایی پیرامون آیات منسوب به آن حضرت بیانشده مراجعه فرمائید.
برخی از آیات منسوب به حضرت امام حسین (علیه السلام): اسراء، 33؛ مریم،1؛ حج، 60؛ احقاف، 15؛ رحمن، 22؛ نازعات، 6؛ تکویر، 8؛ فجر، 27؛ تین، 1؛ بقره،84 و 193؛ نساء، 31 و 77؛ انعام، 62؛ انفال، 75؛ اسراء، 4 و 6؛ مریم، 7؛ حج،19 و 40؛ عنکبوت، 15؛ صافات، 88 و 89؛ زخرف، 28؛ دخان، 29؛ نبأ، 18؛ عبس، 25؛ انشراح،1
پی نوشت
1.برخی از علما و بزرگان اهل سنت که در کتابهای خود به شأن نزول این آیات درباره خانواده امیرالمؤمنین علیهالسلام) اشارهکردهاند: سیوطی در کتاب "اتقان" از بیهقی در کتاب"دلائل النبوة، زمخشری در "تفسیر کشّاف"، گنجی شافعی در "کفایة الطالب"
2.ثقة الاسلام کلینی، الکافی، دار الکتب الاسلامیه، ج 1، ص286
3.مجلسی، بحارالانوار، ج 44، ص 218، سید هاشم بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج 5، ص 358
4.الکافی، اسلامیه، ج 8، ص 255
نظرات
عالیه کا.....
من بهت افتخار ایکنم.....
بالیکلا........
هیچ نامی از امامان در قرآن برده نشده است
با سلام خدمت شما.
بله در متن هم گفته شده که هیچ نامی به صورت مستقیم و با ذکرنام اصلی، از ائمه اطهار در قرآن نیست، اما ایات زیادی در شان ائمه اطهار وجود داره که اوصافی رو بیان کرده و فقط مخصوص ائمه اطهار هست، لذا با صفت بیان کرده تا بعدها تحریف نشه و اسم اونا از قرآن حذف بشه.
مثلا در آیه 55 سوره مائده میفرماید: «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ» یعنی ولی و سرپرست ما خدا و پیامبر و کسانی هستند که ایمان آوردند و نماز میخوانند و در رکوع نماز زکات دادند و همه علمای شیعه و سنی نقل کردند تنها کسی که در نمازش به فقیر کمک کرد، امیرالمومنین علی بن ابیطالب(ع) بوده.
لذا اینجوری خدا تو قرآن بیان کرده، یه طوری بیان کرده که فقط به اهل بیت بخوره، آوردن با خصوصیات. اینجا هم منظور از «نفس مطمئنه» که به سوی خدا بر میگرده و خدا از او راضی است، امام حسین(ع) هست.