مسئولیت روحانیت درقبال جوانان از نگاه دینی

18:44 - 1394/03/06

چکیده: یکی از اساسی ترین نکات مورد نیاز جامعه امروز تعامل گرم و محبت آمیز بین روحانیت و جوانان بوده است و منظور از تعامل گرم، تعاملی است که بار عاطفیِ مثبت داشته باشد، و لذا رفتار روحانی باید با علاقه قلبی، و دلسوزی و محبت در قبال جوانان همراه باشد و با جوان مثل دو دوست و یا همچون یک پدرمهربان  برخورد کند و خلاصه اینکه برخورد و تعامل یک روحانی با جوان باید بار عاطفی مثبت داشته باشد. البته این فقط به ارتباط روحانی و جوان محدود نیست، بلکه در همه سطوح زندگیِ اجتماعی، اساس، تداوم و بهبودش در گرو داشتن تعاملات گرم است.

روحانیت و جوانان

یکی از کارگردانهای سینمای ایران که فیلم ها و سریال‌ها وآثار خوبی در سینمای ایران دارد در یکی از آثار خود که در مورد روحانیت ساخته انگیزه‌اش را از تهیه این فیلم اینطور بیان می‌کند: « یه طلبه وقتی لباس روحانیت می‌پوشه و در جامعه حاضر میشه مردم به اون از زوایای مختلفی نگاه می‌کنن هم به عنوان کارشناس مذهبی، هم بعنوان مشاور، هم بعنوان دکتر روح برای تغذیه روحی ومعنوی...»
وقتی این نکات رو می‌خوندم می‌دیدم واقعا به نکته جالبی اشاره کرده در گذشته محل زندگی روحانیون، محل حل مشکلات مختلف مردم بوده ومردم برای حل کردن مشکلاتشون بهترین ملجا برای پناه بردن برای حل مشکل منزل روحانی محل بوده، اما الان درسته که مثل قدیما درخونه‌ها باز نیست تا مردم به خونۀ روحانیون بیان اما تو زمونه ما ارتباط بهتر یا حتی می‌شه گفت راحت‌تر از زمان گذشته داره اتفاق می‌فته واون ارتباطات تنگاتنگ در فضای مجازی می‌باشد که در این فضا جوانان یا اقشار مختلف جامعه دسترسی به یه روحانی و طلبه براساس گروهها و موضوعات مختلفی که در شبکه‌های مجازی موجود می‌باشند داشته واین ارتباط تنگاتنگ بوده است که دراین فضا جوانان ما هم یه مشاور مذهبی برای خودشون دارن وهم می‌تونن مشکلاتی که از حیث احکام مبطلابه براشون ایجاد میشه سوال کنند و جواب بگیرن با این اوصاف می‌شه گفت:
«روحانیت دکترای بدون ویزیت برای مردم بالاخص جوانان می‌باشند.»
برهمین اساس مسئولیت روحانیت در برابر جوانان از نگاه آموزه های دینی حداقل سه مسئولیت عمده را بر دوش دارد که عبارتند از :

1ـ تبلیغ و ترویج دین

2ـ روشنگری و تبیین احکام و موضوعات دینی

3ـ عاملین واقعی به دستورات دینی

الف: تبلیغ دین
مهم ترین واساسی ترین نقشی که حوزه‌های علمیه در طول تاریخ خود در انجام آن کوشیده، هدایت خلق بوده که به اشکال و انواع مختلف ظهور یافته است. تبلیغ دین که با نشر تفسیر آیات قرآن و روایات اهل بیت (ع) دنبال شده و می‌شود، بارزترین نمود هدایت خلق است که توسط عالمان دین انجام گرفته ومی‌گیرد.
امروزه روش تبلیغ سنتی پاسخگوی جامعه جوان امروز نبوده اگرچه جایگاه منبر مقدس بسیار رفیع بوده ونقش بسزایی در تبلیغ دین داشته اما باید از تکنولوژی و وسایل ارتباط جمعی من جمله تلویزیون و ماهواره واینترنت (شبکه‌های اجتماعی) که در بین جامعه موثر و درمیان جوانان نقش بسزایی دارد استفاده بهینه کرد. تاجایی که مقام معظم رهبری در مورد این فضا که به ندرت از جوانان ما هستند که به این فضا دسترسی ندارند می‌فرمایند:
«اهمیت فضای مجازی به اندازه اهمیت انقلاب اسلامی است». ایشان فرموده‌اند: «این فضا مانند یک رودخانه پر از آب و خروشان است که می‌آید و دائما بر آب آن افزوده و خروشان‌تر می‌شود. اگر ما برای این رودخانه تدبیر کنیم و برنامه داشته باشیم و زه‌کشی و هدایت کنیم، در صورتی‌که سرریز کند،‌ می‌شود فرصت و اگر رهایش کنیم و برای آن برنامه‌ای نداشته باشیم می‌شود تهدید.» [1]و روحانیت باید نقش خود را علاوه بر تبلیغ سنتی مثل منابر، نماز جماعت، نمازجمعه...در این فضا فعالانه نقش ایفاکرده و غذاهای مسموم و آغشته به ویروس‌هایی که از طریق این فضا به خورد جوانان داده می‌شود آنها را واکسینه کند.
که در این امر تبلیغ بایدکسی مانند شهید مطهری باشیم که مقام معظم رهبری فعال بودن درعرصه تبلیغ در مورد ایشان می‌فرمایند:
« مرحوم شهید مطهری (رضوان‌اللَّه‌علیه) در میدان مبارزه‌ی با افکار التقاطی فعال بود؛ حقیقتاً هم پهلوانِ این میدان بود؛ اما شهید مطهری چرا موفق شد؟ چرا این اثر عمیق و گسترده را از جهت ایجابی و سلبی در جامعه‌ی فکری ما گذاشت؟ چون برای آماده‌سازی خود، تلاش فراوان علمی کرده بود؛ بعد هم برای خرج کردنِ این ذخیره‌ی علمی، به هیچ‌وجه سستی و کوتاهی نکرده بود. مرحوم مطهری آرام نداشت؛ مرتب مشغول یادداشت کردن، تنظیم یادداشت، مرتب کردن سخنرانیهایی که خود او انجام داده بود، به‌دست آوردن شوائب گوناگون و نوبه‌نو در زمینه‌های فکر و اندیشه‌ی مذهبی و دینی، و پاسخگویی به انحرافات بود. در این مرد اصلاً تنبلی وجود نداشت؛ لذا با آن ذخیره‌ی علمی و کارآمدىِ عملی توانست اثر بگذارد. امروز ما حقیقتاً ریزه‌خوار سفره‌ی انعام فکر شهید مطهری هستیم - در این هیچ تردیدی نیست - و فضای فکری جامعه همچنان مرهون فکر او در زمینه‌های گوناگون، چه در زمینه‌های فلسفی، چه در زمینه‌های اجتماعىِ دینی، و چه در زمینه‌های سیاسىِ دینی است. ما امروز به ایشان احتیاج داریم؛ ولی آن هم باز کافی نیست. خیلی از حرف‌ها جدیدتر و تازه‌تر است؛ خیلی از شائبه‌ها و اشکالات و شبهات بعد از حرف‌های شهید مطهری به‌وجود آمده؛ باید برای اینها آماده‌ی پاسخ بود؛ لذا حوزه‌های علمیه وظیفه‌ی سنگینی برعهده دارند.» [2]

ب: روشنگری و تبیین احکام و موضوعات دینی
یکی از نکته‌های مهمی که در روایات معصومین (علیهم السلام) برای عالمان دین برشمرده‌اند سنگربانی و مرزبانی از دین و اخلاق مردم است. امروزه یکی از کارهایی که روحانیت باید برای مردم بازگو کرده و حتی برای قشر جوانان تبیین نماید احکام وموضوعات دین می‌باشد که در فکر و ذهن جوانان بصورت علامت سوالی به وجود آمده است.

از جمله سوالاتی که در ذهن جوانان ما رخنه کرده و روحانیت باید پاسخ گوی این سوالات باشد. نگاهی است که جوانان در دهه‌های اخیر با آن رو به رو بوده و آن «نگاه غیرخوشبینانه به دستگاه معرفت‌شناسی دینی می‌باشد»و مقصود از دستگاه معرفت‌شناسی دینی مجموعه‌ای از نظریه‌پردازان و اندیشه‌سازان است که عموماً در حوزه‌های علمیه تجسّد یافته است . ما بارها به جوانانی در سطوح و طیف‌های مختلف اجتماعی برمی‌خوریم که تعبّد و التزام چندانی به شعائر دینی ندارند. وقتی از آنان علت این امر را جویا می‌شویم پاسخ آنان از نوعی بدبینی، دلسردی یا سرخوردگی نسبت به دستگاه معر‌فت‌شناسی دینی حکایت دارد. این سرخوردگی و دلسردی خود می‌تواند ناشی از چند پدیده باشد که اختلاف ‌نظر فقیهان از جمله این عوامل است . باری، اختلافات فقهی که توسط رسانه‌ها، روزنامه‌ها، سیاست‌های خبری و.. در میان اقشار مختلف جامعه و بویژه جوانان انعکاس یافته و گاه به آنان دامن زده می‌شود، عموماً تاثیرات پس منفی در میان آنان بر جای گذاشته است .
اختلاف بر سر سن بلوغ دختران، دیه زنان و این‌که به عکس فتوای مشهور دیه زنان برابر با مردان است، اختلاف فاحشی درباره احکام مسافر بویژه در مورد کثیر السفرها، بلاد کبیره، اختلاف بر سر حکم شطرنج، حرمت یا حلیت انواع موسیقی‌ها، اختلاف بر سر چگونگی تقلید و شرایط آن از نمونه‌های مدعاست.

علامه سید محمد حسین فضل‌ الله درمورد تبیین احکام و موضوعات آنها می‌فرمایند : «گاهی علماء دین در برابر انحرافات اجتماعی و اخلاقی قرار می‌گیرند و در برابر قمار و شراب و بی‌حجابی و بدحجابی و عکس‌های جرائد و مجلات‌ به مبارزه برمی‌خیزند و در سخنرانی‌ها و موعظه‌های خود جوانانی را که موهای بلند دارند و لباس تنگ می‌پوشند و اصل آن هم درست است. اگرچه ما به لحاظ روش تبلیغی، در آن حرف داریم. اما آیا اخلاق اسلامی، همین اخلاق جنسی است و آیا انحراف اخلاقی در شراب و قمار خلاصه می‌شود؟ پس قضیه رشوه و تزویر در معامله و رأی و سخن چه می‌شود؟ آیا تکلیف دزدی اموال شخصی مردم را اموال دولتی و عمومی چه می‌شود؟ آیا مسأله ظلم اجتماعی و ظلم خانوادگی زن و شوهر بر یکدیگر چطور؟ فساد در روابط اجتماعی عمومی و خصوصی چگونه است؟ تکالیف جرائم اجتماعی از قبیل آدم‌کشی و ضرب جرح و تعدی به مردم چیست؟ آیا فتنه و دروغ و غیبت و پیمان‌شکنی و حکم به ناحق انحراف اخلاقی و اجتماعی نیست؟»[3]
اگرچه تمامی پاسخ این شبهات بطور مفصل از طرف کارشناسان دینی پاسخ گفته شده است ولی روحانیت باید بر اساس اقتضائات جوانان پاسخ این سوالات را به شیوه ای نوین و راحت فهم به جوانان القا وپاسخ دهند. و این نکته راهم نمی‌توان کتمان کرد که تاریخ تابناک روحانیت به خوبی نشان می‌دهد که آنان چگونه در هر زمانی در برابر موج شبهات مسئولیت خود را بازشناخته‌اند. از نمونه‌های بارز آن تدوین کتاب هایی همچون الغدیر، اعیان الشیعه، شبهای پیشاور، نرم افزار پاسخ، شیعه پاسخ می‌گوید آیت الله مکارم شیرازی است که همگی در برابر شبهاتی که علیه کیان و باورهای شیعه مطرح شد ، فراهم آمدند. این سیره در روزگار ما که شبهات با گستردگی و سرعت هرچه تمام تر و با استفاده از ابزار های نوینی همچون اینترنت و ماهواره باور ها و ارزش های اخلاقی جوانان را در معرض خطر قرار داده، باید دنبال شود و روحانیت باید بیش از گذشته خود را برای پاسخگویی به انبوه شبهات مسلّح نماید.

ج: عاملین واقعی به دستورات دینی
یکی از کارهایی که یک روحانی باید انجام دهد تا الگویی مناسب و راهنما ومرشد مردم بالاخص جوانان باشد اولین فردی باشد که عامل به حرف‌هایی که می‌زند باشد تا مصداق آیه قرآن نباشد که قرآن می‌فرماید: « أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکِتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ [بقره44] آیا مردم را به نیکی ( و ایمان به پیامبری که صفات او آشکارا در تورات آمده ) دعوت می کنید ، اما خودتان را فراموش می نمایید با اینکه شما کتاب ( آسمانی ) را می خوانید! آیا نمی اندیشید؟!» اگرچه درمورد عالمان یهود می‌باشد اما می‌شود یکی از مصادیق آن عالمان دینی در هر دینی باشد. و چه زیبا گفته آیت الله بهجت (رحمةالله علیه): «اصلاح جامعه به اصلاح، معلمین و مبلغین است. اگر شما خودتان را اصلاح کردید وموانعی که بین خودتان وخدا و انبیاء و اولیاء است ازبین بردید خدا بین شما وخلق را اصلاح می‌کند.» ؟[4] 
وبسیاری از علما بودند که مصداق بارز تمام عیار عامل واقعی به دستورات دینی بوده و مردم از ته قلب به آنها علاقه‌مند بوده و آنها را به عنوان الگویی بارز در زندگی خود داشته و دارند واز نسل اینگونه افراد درجامعة ما کم نبوده ونیست. امثال علامه قاضی، طباطبایی، شهید مطهری ...امام خمینی که با یک ندا بسیاری از جوانان به ندای ایشان لبیک گفته یا آیت الله بهجت، آیت الله ناصری، آیت الله مجتهدی و علامه تهرانی و... وهمچنبن طلبه هایی که با اخلاص در اردوهای جهادی دوشادوش جوانان دانشجو به امر کمک به مناطق محروم کمک می‌کنند.
همچنین نباید این را هم از نظرها پوشید که بعضی از روحانیون با بعضی اشتباهاتشان لکه‌های سیاهی بر این گروه نهاده و جلوة بدی در نظر جوانان ما داشته که باید این فرهنگ به خوبی روشن شود که این اشتباه فرد را نباید به پای همة روحانیون یا اشتباهی بزرگتر به نام دین زد.
برهمین اساس است که امام خمینی (ره)می‌فرمایند: «خدا نكند انسان پيش از آنكه خود را بسازد جامعه به او روى آورد و در ميان مردم نفوذ و شخصيتى پيدا كند كه خود را مى‏بازد» [5]
در پایان باید گفت: یک روحانی می تواند با تعدادی از افراد جامعه در یک تعامل گرم بگیرد، که موضوع آن آموزش دین نباشد، ولی معلوم است که من روحانی ام و به هر حال یک مروج دین محسوب می شوم؛ بنابراین من روحانی باید آن طور زندگی و رفتار کنم، موضع بگیرم و حرف بزنم، که جوانان در یک پروسه چند ساله به روحانی خوشبین و علاقه مند و بلکه عامل به آداب دین شده باشند.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی نوشت:
[1]. [سایت نشر آثار مقام معظم رهبری، http://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=19272  ]
[2]. [ سایت نشر آثار مقام معظم رهبری، http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3279 ]
[3]. [سایت رادیو معارف،  http://maref.ir/archives/1668]
[4].  [سایت آیت الله بهجت، http://www.bahjat.org/index.php/2011-09-11-17-11-53/nokteha/671-2011-09-11-16-51-49.html ]
[5]. [جهاد اكبر، ص71]

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
4 + 2 =
*****