چکیده:اهمیت و فضیلت شب قدر را میتوان به روشنی در کلام و عمل امام خمینی (رحمه الله) مشاهده کرد...
در تمام سال یک ماه شریفترین و گرامیترین ماهها نزد خدای متعال است و در تمام این ماه یک شب و آن شب قدر است. کسی که در طول 365 روز نتواند این یک شب را درک کند و از آن بهرهی کافی ببرد، دچار خسران عظیمی است. در سیرهی نظری و عملی بزرگان دین، میتوان اهمیت این شب و بهره بردن از این شب را دید.
حضرت امام خمینی (رحمه الله) در کتاب شریف آداب الصلاة روایت قابل تأملی را نقل میکنند: «موسى (علیه السلام) به خداوند عرض کرد: «الهى من قُرب تو را میخواهم» فرمود: «قرب من از براى کسى است که در شب قدر بیدار باشد.» گفت: «الهى رحمت تو را میخواهم» فرمود: «رحمت من براى کسى است که رحم کند فقرا را در شب قدر» گفت: «خدایا من گذشتن از صراط را میخواهم» فرمود: «این براى کسى است که تصدّق کند به صدقهاى در شب قدر» گفت: «خدایا از درختهاى بهشت و میوههاى آن میخواهم» فرمود: «این براى کسى است که تسبیح کند به تسبیحی در شب قدر» گفت: «خدایا نجات میخواهم» فرمود: «نجات از آتش؟» گفت: «آرى» فرمود: «این براى کسى است که استغفار کند در شب قدر« گفت: «خدایا رضاى تو را میخواهم» فرمود: «خشنودى من از براى کسى است که دو رکعت نماز بخواند در شب قدر» [1]
گویا این روایت میخواهد به ما بگوید هر چه از خیر دنیا و آخرت را که طالب کسب آن هستید، در شب قدر بجویید. حضرت امام اشارهای زیبا در مورد این فوران رحمت در شب قدر دارند: «خداوند متعال در آن شب خواست كه درِ رحمت عامه را به روى موجودات باز كند و تمام اسماء و صفات الهیه در آن شب در دسترس بشر گذاشته شده است.» [2] پس چه خسران زده است کسی که این شب عزیز را در غفلت سر کند. پس باید فرصت را غنیمت شمرد و نگذارد که از دست برود. امام خمینی (رحمه الله) نیز به غنیمت شمردن این فرصت تأکید دارند و میفرمایند: «تا دیر نشده است در این ماه رمضان خودتان را اصلاح کنید. ما همه باید خودمان را اصلاح کنیم؛ ما هیچ کداممان یک آدم حسابى نیستیم. پناه به خدا باید ببریم و خودمان را اصلاح کنیم.» [3]
اما ورود به این شب عزیز بیمقدمه ممکن نیست و اگر هم ممکن شود قطعا بهرهی شخصی که مقدمات ورود به این شب را در خود ایجاد کرده به مراتب بیشتر است. امام امت قلب انسان را به آینهای صاف تشبیه میکنند که به دلیل کثرت گناهان کدر وتیره گشته و از آنجا که روزه را خدای متعال برای خودش میخواند و اجر آن را نیز فقط از جانب خودش خواهد داد [4] روزهی خالصانه و بیریا در این ماه را در صاف شدن این آینهی کدر شده بسیار موثر میدانند [5] و نیز توصیه ی اکید به رویگردان شدن قلب از دنیا لااقل در این ایام دارند. [6]
اما این امام متقی و بزرگ علاوه بر ذکر این توصیههای راه گشا، خود نیز سیرهی عملی گفته شده از جانب خویش را عمل میکردند. حجةالاسلام آشتیانی نقل میکنند: «امام در این ماه عزیز دگرگونی خاصی در خود و در زندگیشان ایجاد میکردند؛ به گونهای که در این ماه مدام مشغول به تلاوت قرآن و ذکر و دعا و اعمال مخصوص در هر روز بودند» [7]
حتی به نقل از آیت الله توسلی، امام تمام قرارهای ملاقات خود را در این ماه مبارک تعطیل میکردند و خلوتی بین خود و خدای خویش ایجاد میکردند که احدی در آن راه نداشت. [8] و البته تمام این کارها را برای مهیا شدن جهت شب قدر انجام میدادند و میفرمودند: «ضیافت خدا در ماه رمضان یک شعبه اش روزه است، ... و یک امر مهمش که مائده غیبى و آسمانى است قرآن است. شما دعوت شده اید به مهمانى خدا و شما در ماه رمضان مهمان خدا هستید. مهماندار شما، شما را وادار کرده است به اینکه روزه بگیرید. این راههایى که به دنیا باز است و شهوات است، اینها را سدش کنید تا مهیا بشوید براى لیلة القدر» [9]
آیت الله مجتبی رودباری نقل میکنند: «در ماه مبارک رمضان همانند سایر ماه ها، نماز ظهر و عصر را با امام در مسجد شیخ واقع در بازار حویش نجف، به جای می آوردم ولی نماز مغرب و عشا را با حضرت آیت اللّه العظمی آقای سید عبدالعلی سبزواری می خواندم زیرا حضرت امام(س) با آن کهولت سن و ضعف حتی در ایامی که ماه مبارک، مصادف با گرمای سوزان در روزهای بلند تابستان بود، مقیّد به انجام نافله مغرب و عشا بودند در حالی که ما با اینکه جوان بودیم و تاب مقاومت بیشتری داشتیم، مایل بودیم هر چه زودتر نماز مغرب و عشا را بدون نافله به اتمام برسانیم و به افطار برسیم.» [10]
پینوشت:
[1]. آداب الصلاة، ص333.
[2]. تقریرات فلسفه، ج3، ص57.
[3]. صحیفه امام، ج15، ص31.
[4]. الکافی، ج4، ص63.
[5]. جهاد اکبر، ص43.
[6]. صحیفه امام، ج17، ص490.
[7]. برداشتهائی از سیرهی امام خمینی (ره)، ج3،ص 90.
[8]. همان، ص89.
[9]. صحیفه امام، ج13، ص30.
[10]. صحیفه دل، ص81.