چکیده:
آیت‌الله «سید محمد تقی خوانساری» در ۱۳۰۵ ق در خانواده‌ای اهل علم، فضل و ادب در خوانسار به دنیا آمد. پدر او سید «اسدالله موسوی خوانساری» بود که نسب او به امام کاطم (علیه‌السلام) می‌رسید.[1] سید محمدتقی، تحصیل مقدمات علوم دینی را در خوانسار به‌پایان رسانید و در ۱۳۲۲(ه.ق) برای ادامه تحصیل به عراق رفت و نزد علمای برجسته‌ی آن زمان به تحصیل فقه و اصول پرداخت و به درجه اجتهاد نائل آمد. ایشان هم‌زمان از دروس حکمت و فلسفه اسلامی بهره‌مند شد.[2]
وی پس از مدتی راهی زادگاه خود شد و برای کسب فیض از محضر آیت‌الله «شیخ عبدالکریم حائری» ره‌سپار اراک گردید. در زمان کوتاهی استعداد و توان علمی سید محمد تقی توجه همگان ازجمله آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری به خود جلب کرد تا جایی که جز مشاوران و نزدیکان شیخ شد. آیت‌الله سید محمد تقی خوانساری از جمله افرادی بود که برای کمک به توسعه‌ی حوزه‌ی علمیه‌ی قم همراه آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری به قم هجرت کرد و پس از فوت ایشان به همراه دو تن از مراجع دیگر تا ورود آیت‌الله بروجردی به قم زعامت حوزه‌ی قم را بر عهده داشتند.[3]
ظلم‌ستیزی
در سال ۱۳۳۲(ه.ق) با شروع جنگ جهانی اول و اشغال شدن بعضی از مناطق جنوبی عراق، شماری از طلاب و علمای نجف از جمله خوانساری به مقابله با اشغال‌گران برخاستند. او در جبهه جنگ مجروح و پس از غلبه نیروهای انگلستان بر مجاهدان عراقی اسیر شد و به مدت چهار سال به منطقه هند و چین ـ که بخشی از مستعمره انگلیس بود ـ تبعید شد.[4]
مبارزه ایشان با استعمار انگلستان با شروع شکل گیری توطئه اشغال فلسطین ادامه داشت و ایشان با فریاد آیت الله کاشانی هم‌نوا شد. او در فتوایی فداکاری و کمک مسلمانان را در قضیه فلسطین و جنگ صهیونیسم واجب شمرد. سرانجام فریادها کارساز شد و هزاران فدایی اسلام آماده عزیمت به فلسطین شدند؛ اما با سنگ اندازیهای دولت وقت این اعزام چشم‌گیر انجام نشد.[5]
وی علاوه بر مبارزه با استعمارگران خارجی به مقابله با استبداد داخلی نیز همت گماشت و به مقابله با قانون کشف حجاب پرداخت، همچنین در جریان ملی شدن صنعت نفت، تلاش فراوانی داشت.[6]
پرچم‌دار وحدت
آیت‌الله سید محمدتقی خوانساری در سال 1328(ه.ش) بنا به درخواست یکی از بازاریان تهران در موسم حج شرکت نمود. در همان روزهای نخست ورود ایشان به مکه او وحدت‌آفرین گشت و با اعلام ثبوت رؤیت ماه از طرف ایشان اختلاف رخت بربست و وقتی هم که جمعی از شیعیان از او تقاضای برپایی جماعت نمودند، او بی‌اعتنا به درخواست ایشان، به نماز جماعت برادران اهل سنت رفت. در مدینه محل اقامت آیه الله خوانساری جای آمد و شد هیئت‌ها و کاروان‌های مذاهب مختلف بود.
ازجمله آن‌ها هیئت علمای مصر به سرپرستی شیخ حسن البناء، مرشد عام جمعیت اخوان المسلمین بود. گفتگوهای دوستانه‌ای آغاز گشت و تلاش آیت‌الله خوانساری در نزدیکی و ایجاد تفاهم بیشتر بود و در نهایت خطبای مصری هم با ایشان، هم‌صدا شدند. [7]
نماز باران
در سال ۱۳۲۳(ه.ش) که بخش‌های مرکز ایران در اشغال متفقین بود، مردم با خشک‌سالی و قحطی بی‌سابقه‌ای مواجه شدند؛ از این‌رو مردم قم در شهریور آن سال، از ایشان خواستند که به برگزاری نماز باران اقدام کند، او همراه با ۲۰۰۰۰ نفر راهی بیابان شد و سه روز پیاپی نماز را بر پا کرد، در سومین روز باران تندی بارید و حتی لشکریان خارجی مقیم منطقه را شگفت‌زده کرد به‌طوری که خبر آن در مطبوعات آن زمان انعکاس گسترده‌ای یافت. چند تن از شاعران معاصر او در اشعاری که پس از درگذشت وی در مدحش سروده‌اند به این واقعه اشاره‌کرده‌اند.[8]
سرانجام آیت‌الله سید محمدتقی خوانساری در سال ۱۳۳۱(ه.ش) در سفری که به همدان داشت، بر اثر بیماری گوارشی و قلبی درگذشت و در مسجد بالاسر در حرم حضرت معصومه در کنار قبر استادش آیت‌الله حائری یزدی، به خاک سپرده شد. روحش شاد و یادش گرامی باد.
-------------------------------------------------
پی‌نوشت
[1]. طبقات اعلام الشیعه، نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، آقا بزرگ طهرانی، مشهد، ۱۴۰۴ق، قسم۱، ص246.
[2]. علماء معاصرین، علی تبریزی خیابانی، چاپ سنگی، تهران، ۱۳۶۶ش، ص221.
[3]. همان، 213.
[4]. دانشمندان خوانسار، محمد حسینی یزدی، قم، ۱۳۷۸ ش، ص425-424.
[5]. مجله مجموعه حكمت، سال اول، ش 12، ص9.
[6]. همان، ص37-35، آثار الحجه، محمد شريف رازي، ج1، ص155.
[7]. مجله مجموعه حكمت، همان، ص46-43.
[8]. مجله حوزه، سال ۵، ش ۳ مرداد و شهریور ۱۳۶۷ش، ص36.
نظرات
عید تولد امام رضا علیه السلام بر همگان مبارک.
موفق باشین .