چکیده: حساسیت و توجه اکید حضرت زهراء(علیهاالسلام) در مورد حجاب نشان میدهد که پوشاندن بدن از نامحرمان اهمیت خاص و بسزا دارد و بر زنان مؤمنه است که در این بخش بخوبی از زهراء(علیهاالسلام) پیروی نموده و خود را از دید نامحرمان حفظ نمایند.
حجاب در باورها و ارزش های ما ریشه دارد و رعایت پوشش به ویژه در میان بانوان، ایجاد مصونیت برای جلوگیری از عوارض منفی، مفاسد و ابتذال است. از دیدگاه اسلام، زن، شخصیتی شایسته دارد و می تواند مدارج کمال را بپیماید و به مراتب عالی انسانیت بار یابد. دامن زن، مدرسه بشر است و والایی مردان، بدون زنان ممکن نیست. اصلاح جامعه در گرو پارسایی، حیا و حجاب بانوان خواهد بود. در زمینه حجاب، حضرت زهراء(علیهاالسلام) برترین الگو برای حجاب است و با نگاهی بر کیفیت حجاب و پوشش حضرت فاطمه زهراء(سلاماللهعلیها) به اهمیت حجاب و برترین پوشش پی میبریم.
چند روایت درباره اهمیت حجاب در نظر فاطمه زهرا(علیهاالسلام):
1. امام موسى بن جعفر به نقل از اميرالمؤمنين(عليهماالسلام) حكايت میفرمايند: «روزى حضرت زهراء(عليهاالسلام) نزد پدرش، رسولخدا(صلیاللهعلیهوآله) بود، كه مردى نابينا وارد شد؛ و حضرت فاطمه(عليهاالسلام) خود را مخفى كرد. هنگامى كه مرد نابينا خارج شد، حضرت رسولخدا(صلیاللهعلیهوآله) اظهار داشت: اى فاطمه ! با اين كه مى دانستى، او نابينا است و تو را نمىبيند، با اين حال چرا پنهان شدى؟! پاسخ داد: بلى، او نابينا بود ولى من كه بينا بودم و چشم داشتم. و سپس افزود: همان طورى كه مرد نبايد به زن نامحرم نگاه كند، زن هم نبايد به مرد نامحرم نگاه نمايد، علاوه بر آن، از اندام زن، بوئى تراوش مىكند كه نبايد نامحرم نزديك او قرار گيرد. رسولخدا(صلیاللهعلیهوآله) فرمود: «به راستى كه تو پاره تن من هستى»[1].
2. روزی رسولخدا(صلیاللهعلیهوآله) از اصحاب خود پرسید: «نزدیکترین حالات زن به پروردگارش کدام است؟ اصحاب نتوانستند جواب بدهند. این سؤال به گوش فاطمه(علیهاالسلام) رسید. فاطمه(علیهاالسلام) فرمود: نزدیکترین حالات زن به پروردگارش وقتی است که در خانهاش بنشیند و خود را از نامحرم بپوشاند نه نماز و نه روزه و نه سجده. وقتی رسولخدا(صلیاللهعلیهوآله) این سخن را شنید، فرمود: فاطمه پاره تن من است».[2]
3. حضرت فاطمه(علیهاالسلام) در پاسخ این سؤال که «برای زنان چه چیز بهتر است؟» فرمودند: «برای زنان بهترین چیز آن است که مردان را نبینند و مردان آنان را نبینند»[3]
4. رسولخدا(صلیاللهعلیهوآله) بعد از ازدواج فاطمه(علیهاالسلام) کارها را بین او و علی(علیهالسلام) تقسیم کرد و فرمود: «کارهای منزل با فاطمه و کارهای خارج از منزل با علی. فاطمه(علیهاالسلام) میفرماید: هیچ کس نمیداند من چقدر خوشحال شدم که رسول خدا مرا از ظاهر شدن در پیش چشم مردان معاف کرد».[4]
3. مقدار حجاب واجب همان است که بدن غیر از مچ و صورت [اگر آرایش ندارد] پوشیده باشد امّا حجاب کاملی که مورد نظر زهراء(علیهاالسلام) است آن است که حجم بدن نیز پیدا نباشد. حضرت به این مسئله توجّه اکید داشته و نگران بوده از این که حجم بدن زن برای نامحرمان نمایان باشد.
اسماء بنت عمیس میگوید: «در روزهای آخر زندگانی با او بودم، روزی مرا به یاد کیفیّت حمل جنازه توسط مردم انداخت، و ابراز نگرانی فرمود: که چرا جنازه زن را روی تخته ای میگذارند و بالای دست مردان حمل میکنند؟! فرمود؟: من بسیار زشت میدانم که جنازه زنان را پس از مرگ بر روی تابوت سرباز گذاشته و بر روی آن پارچه ای میافکنند، که حجم بدن را برای بینندگان نمایش میدهد. مرا بر روی تابوت آنچنانی نگذار و بدن مرا بپوشان که خدا تو را از آتش جهنّم باز دارد.[5]
حضرت به سفارش به اسماء اکتفا نکرده بلکه به علی(علیهالسلام) چنین وصیت فرمود: «اوصیک یابن عمٍّ ان تتّخذ لی نعشاً فقد رأیت الملائکة صوّروا صورته» «وصیت می کنم تو را ای پسر عمو! که برای من تابوتی درست کنید (دیوار دار) همانگونه که ملائکه شکل آن را بمن نشان دادهاند».
اسماء میگوید: خدمت حضرت زهراء(علیهاالسلام) توضیح دادم: که در سرزمین حبشه تابوتی برای حمل جنازهها درست میکنند که بدن میت را میپوشاند و سپس به وسیله چوبهای تر و شاخههای نازک درخت، شکل و قیافه آن را ترسیم کردم. حضرت خوشحال شده فرمود: «اِصنعی لی مثلهُ اُستر ینی سترک الله من النّار» «برای من تابوتی مثل آن درست کن و مرا (با آن) بپوشان، خدا تو را از آتش دوزخ حفظ نماید».[6]
این همه حساسیت حضرت زهراء(علیهاالسلام) نشان میدهد که پوشاندن حجم بدن از نامحرمان اهمیت خاص و بسزا دارد و بر زنان مؤمنه است که در این بخش بخوبی از زهراء(علیهاالسلام) پیروی نموده و برآمدگیهای بدنش را از دید نامحرمان حفظ نمایند.
5. حضرت فاطمه زهراء(علیهاالسلام) وقتی میخواستند به بيرون منزل و نزد پيامبر اكرم(صلیاللهعلیهوآله) بروند، از پوششهای خاصی، مثل جلباب [چادر] و برقع [روپوش صورت] استفاده میكردند.[7]
6. يكی از حوادثی كه بيانگر مقدار حجاب حضرت فاطمه زهراء(علیهاالسلام) در بيرون منزل و در مواجهه با نامحرم است نحوه آمدن ايشان به مسجد برای دفاع از قضيهٔ فدك است. شكل خاص حجاب حضرت زهراء(علیهاالسلام) در هنگام خروج از منزل اين گونه وصف شده است: «حضرت زهراء(علیهاالسلام) هنگام خروج از منزل مقنعه را محكم به سر بستند و جلباب [چادر] را به گونهای كه تمام بدن آن حضرت را میپوشاند و گوشههای آن به زمين میرسيد به تن كردند و به همراه گروهی از نزديكان و زنان قوم خود به سوی مسجد حركت كردند.[8]
عبدالله بن حسن به اسناد خود از پدران معصومش(علیهمالسلام) روایت کرده است زمانی که ابوبکر و عمر تصمیم گرفتند از رسیدن فدک به حضرت فاطمه(علیهاالسلام) مانع شوند و این خبر به آن حضرت رسید، مقنعه بر سر پیچیدند و محکم بستند و چادر خود را بر تن کردند و همراه جماعتی از زنان خویشاوند و یاران خود آمدند، در حالی که بر اثر بلندی چادر بر پایین و ذیل آن پا میگذاشتند.[9]
قضیه فوق گویای آن است که حجاب و پوشش بیرون از منزل حضرت در مواجهه با نامحرمان دقیقا همان دو پوشش معروف بانوان در قرآن یعنی خمار [مقنعه] و جلباب [چادر] بوده است. بنابراین میتوان این دو نوع حجاب و پوشش را حجاب و پوشش قرآنی و فاطمی دانست.
__________________________
[1]. نَوَادِرُ الرَّاوَنْدِيِّ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ عَلِيٌّ ع اسْتَأْذَنَ أَعْمَى عَلَى فَاطِمَةَ ع فَحَجَبَتْهُ فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ ص لِمَ حَجَبْتِهِ وَ هُوَ لَا يَرَاكِ فَقَالَتْ ع إِنْ لَمْ يَكُنْ يَرَانِي فَأَنَا أَرَاهُ وَ هُوَ يَشَمُّ الرِّيحَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَشْهَدُ أَنَّكِ بَضْعَةٌ مِنِّي
علامه مجلسی، بحار الانوار، طبع بیروت، ج 43، ص 91، ح 16. و ج101، ص39/ و ابن حيون، نعمان بن محمد مغربى، دعائم الإسلام، مؤسسة آل البيت عليهمالسلام، قم، 1385 ق، ج2، ص: 215./ و مستدرک الوسایل، ج 14، ص 290./ الجعفريات - الأشعثيات، ص: 96./ و المناقب ص 380 حدیث 428: ابن مغازلی
[2]. بحار الانوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ج36، ص76. و ج43، ص92./ و الجعفريات( الأشعثيات)، ابن اشعث، محمد بن محمد، تهران، مكتبة النينوى الحديثة، ص95.
[3]. و مناقب شهر آشوب، نشر علامه، قم، 1379 ق، ج 3، ص 119 ـ/ و بحار الأنوار، بیروت، ج ۱۰۴، ص ۳۶./ کشف الغمّه، ج 2، ص 23 و 24.
[4]. بحارالانوار، ج 43، ص 31و 81؛ مستدرک الوسائل، ج 13، ص 48.
[5]. کشف الغمّه اربلی، ج 2، ص 67، و ذخائر العقبی ص 53، فرهنگ سخنان فاطمه(علیهاالسلام)، ص 63.
[6]. همان
[7]. صدوق، علل الشرايع، ج ۱، ص ۱۶۳.
[8]. طبرسی، الاحتجاج، ج ۱، ص ۹۸.
[9]. مجمع البیان، ج 1، ص 253
نظرات
باید ای دل اندكی بهتر شویم
یا نه ، اصلاً آدمی دیگر شویم
...