کاسه داغ‌تر از آش که میگن، یعنی این!!!

از قدیم الایام همه بر این باور بودند كه یك مرد خوب باید نسبت به زن و فرزندانش غیرتمند باشد. به همین دلیل غیرت یكی از مهمترین ویژگی‌های مردان برای ازدواج محسوب می‌شد. امروزه نیز بسیاری از دختران و خانواده‌هایشان معتقدند كه زندگی با مرد بی غیرت و لاابالی نه تنها سخت، بلكه غیرممكن است.

غیرت بر دو گونه است: غیرت پسندیده و غیرت ناپسند.
غیرت پسندیده، غیرت و حمیّتی است که انسان غیرتمند را به تلاش برای نگهداری از آنچه که حفظش ضروری است وا‌ می‌دارد.
بله غیرتمند بودن یكی از ویژگی‌ها و صفات حمیده و نیکو برای مردان محسوب می‌شود اما نه هر غیرتی، بلکه غیرتی كه در حد تعادل باشد و از اعتدال خارج نگردد. غیرت ناپسند، جایی است که به حدّ افراط برسد و مرد را نسبت به اهل خود بدگمان سازد به طوری که بر او سخت و تنگ بگیرد و درصدد تجسّس در مسائل نهانی و درونی وی برآید.
به همان میزان كه زندگی با مرد بی غیرت سخت و گاه غیر ممكن است زندگی با مردی كه به بهانه غیرت در همه چیز افراط كرده و همسر و فرزندانش را تحت شدیدترین فشارها قرار می‌دهد نیز غیر ممكن است. غیرت بی‌جا به جای آنکه موجب استحکام خانواده باشد، آن را به فساد می‌کشاند.

در واقع در دین مبین اسلام تأکید بر غیرت در دایره محرمات و واجبات است و نه بیشتر. غیرتِ مرد در جایی که خدای متعال غیرت به خرج نداده است نه تنها حُسنی ندارد بلکه عین زشتی و بی ادبی است.
مگر می‌شود انسان از خدای خود غیرتمندتر باشد؟!!!
اگر واقعاً این رفتار مشکلی داشت یقیناً خدای غیور، آن را حرام می‌‌نمود. انسان بد دل کاسه‌ی داغ‌تر از آش است که خود را از خدا و پیامبر و امامان معصوم(علیهم‌السلام) نیز غیرتی‌تر نشان می‌دهد!!! و می‌خواهد در غیرت از خدا و پیامبرش هم پیشی بگیرد!!!
﴿یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَاتُقَدِّمُواْ بَیْنَ یَدَیِ اللّهِ وَ رَسُولِهِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ﴾[حجرات/1]«ای كسانی كه ایمان آورده اید! بر حكم خدا و پیامبر او پیشی نگیرید و از خداوند پروا كنید، همانا خداوند شنوا و دانا است».
آیا غیورتر از خدا هم یافت می‌شود؟!!! خدای غیوری که امام صادق(علیه‌السلام) در مورد غیرتش فرمود: «خداوند غیور است و هر غیورى را دوست دارد و به خاطر همین غیرتش بود که تمام کارهاى زشت را اعم از آشکار و پنهان تحریم فرموده است»[1].

این کاسه‌ی داغ‌تر از آش و غیرتمندتر از خدا، گاه حتی آنچه را خدا حلال کرده حرام می‌کند و از آن حلال منع می‌کند. بسا که حتی بر روی ارتباط همسرش با محارم خویش حساس است؛ مثلا می‌گوید: چرا با پدرت یا دایی یا عمویت روبوسی کردی؟ و یا می‌گوید: در برابر محارم خودت هم حجاب کامل نگه دار!!! و ....
پدر بر دختر و داماد خود که عقد کرده‌ ولی هنوز عروسی نکرده‌اند سخت می‌گیرد.
شوهر قوانین ممنوعیت را برای همسر خود وضع می‌کند. مثلا: جواب دادن به تلفن ممنوع، رفتن به خانه پدر و مادر و دوستان ممنوع، درس خواندن ممنوع، داشتن شغل ممنوع، مسافرت ممنوع، استفاده از رایانه ممنوع، خندیدن با صدای بلند در محیط خانواده و محارم ممنوع، تعریف و توضیح در مورد آقایان ممنوع، بیرون رفتن از منزل ممنوع.
امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: «در حلال، غیرت و تعصّب نیست …».[2]
رسول خدا(صلّی‌اللَّه‌علیه‌و‌آله) «از پی‌گیری مسائل پنهانی زنان و سختگیری و اذیّت رسانیدن به آنان» نهی فرموده است، آنجا که می‌فرماید: «زن مانند استخوانِ کجِ دنده است، اگر بخواهی راستش بکنی می‌شکند به حال خودش بگذار و با همین کجی از او بهره بگیر».[3]

گرچه غیرت از پسندیده‌ترین صفات است ولیکن غیرت بی جا و افراط در غیرت و بد دلی در نگاه دین، از مذموم‌ترین صفات است.
رسول خدا(صلّی‌اللَّه‌علیه‌و‌آله) فرمود:«بعضی از انواع غیرت است که خدا و رسولش آن را دشمن دارند و آن این است که مرد بی‌جهت و نابجا بر اهل خود غیرت نماید».[4]
حضرت امام علی(علیه‌السلام) وقتی از جنگ صفين باز می‌گشت نامه‌ای به فرزندشان حضرت امام حسن(علیه‌السلام) نوشتند. يکی از سفرشات امام(علیه‌السلام) در آن نامه چنين بود: «از غیرت نابجا [نسبت به زنان] بپرهیز که آن، زن سالم را به بیماری می‏‌کشاند و پاکدامن را به بدگمانی [و اندیشه گنه‌کاری]؛ بلکه درباره آنان محکم‏ کاری کن. آن گاه اگر عیبی دیدی در مجازات کوچک و بزرگ درنگ مکن»[5]
و نیز در نامه خود به حضرت امام حسن(علیه‌السلام) فرمود: «اگر از همسران خود ناروا دیدی پس بر بزرگ و کوچک آن‌ها نگهبان قرار ده و بپرهیز از آن که پی در پی آن‌ها را سرزنش کنی که بر گناه حریص و نکوهش را خوار سازد»[6]

و امیر مؤمنان(علیه‌السلام) در جای دیگر فرمود: «غیرت زیاد بر زن منما که هدف بدگمانی تو قرار گیرد».
پیامبر خدا(صلّی‌اللَّه‌علیه‌و‌آله) در معرفی غیرت‌های بی‌جا چنین می‌فرمایند: «غیرتی هست که خدا دوست دارد و غیرتی هست که دوست ندارد. غیرتی که آن را دوست دارد غیرت ورزی در در موارد مشکوک [و مظانّ آلودگی‌ها و تهمت و بدگمانی] است و غیرتی که دوست ندارد، غیرت نشان دادن در جایی است که مظانّ بدگمانی در بین نباشد»[7]
مبالغه در تفحّص و تفتیش سزاوار نیست، زیرا این کار از بدگمانی‌ای که از آن نهی شده‌ایم خالی نخواهد بود؛ ﴿إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ﴾[حجرات/12]«بعضی از گمان‌ها گناه است».

انسان‌ها در برابر نعمت‌هایی که به آن‌ها داده شده است تکالیفی دارند که وظیفه انسان در برابر دین و آبرو و اهل و عیال و اموال خود پشتیبانی از آن‌هاست و کوتاهی و اهمال در قبالشان [=بی غیرتی] نتایج وخیمی برای خود و خانواده و هم برای اجتماع در پی دارد.
بنابراین: هرگونه افراط و تفریط در غیرت، مذموم و ناپسند است؛ نه آنقدر که از اوج و شدت غیرت، بد دل و متعصب شود و نه آنقدر که در اهمال‌کاری، بی رگ و سیب زمینی شود.

__________________________

[1]. «اِنَّ اللّهَ غَیُورٌ یُحِبُّ کُلَ غَیُور وَلِغیرَتِهِ حَرَّمَ الْفَواحِشَ ظاهِرَها وَ باطِنَها». فروع کافى، جلد 5، صفحه 535، باب الغیره، حدیث 1
پیامبرخدا(صلّی‌اللَّه‌علیه‌و‌آله) نیزدر حدیثی می‌فرماید: «لا اَحَدَ اَغْیَر مِنَ اللّه فِلِذلِکَ حَرَّمَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ». هیچ کس، غیرتمندتر از خدا نیست. پس از همین رو، زشت کاری ها را از آشکار و نهان، حرام کرده است.[ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، قم، مکتبه آیه الله مرعشی نجفی، ج11، ص223./ و تفسیر الدرّ المنثور : ج3، ص447./ و من لا يحضره الفقيه، ج‏4، حدیث4968].
پیامبر خدا(صلّی‌اللَّه‌علیه‌و‌آله) فرمود: «اِنّی لَغَیُورٌ وَاللّه عَزَّوَجَلَّ اَغْیُر مِنّی وَ اِنَّ اللّه تَعالی یُحِبُّ مِنْ عِبادِهِ الْغَیورِ». به راستی که من غیرتمندم و خدای عزوجل، از من غیرتمندتر است و خداوند متعال، بندگان غیرتمند خویش را دوست می دارد.[ الطرائف في معرفة مذاهب الطوائف‏، ابن طاووس، قم‏، نشر خیام، 1400 ق‏، ج1، ص223].
و نیز حضرت(صلّی‌اللَّه‌علیه‌و‌آله) فرمود: «إنّ اللَّه تعالى غیور یحبّ الغیور». خداوند غیرتمند است و مرد غیرتمند را دوست دارد. [نهج الفصاحه، حدیث 706]
[2]. یعقوب کلینی، کافی، طبع اسلامیه، ج5، ص537
[3]. «إنّ المراة کالضّلع، إن اردت ان تقیمه کسرته، فدعه تستمع به علی عوج» علامه مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج22، ص452، باب12
[4]. نراقی، ملا احمد؛معراج السعادة، ص224به نقل از سنن دارمی ج2، ص149
[5]. «ایاک و التغایر فی غیر موضع غیرة، فان ذلک یدعو الصحیحة الی السقم و البریّة الی الریب». نهج البلاغه، نامه 31./ و بحارالأنوار، ج۷۷، ص۲۱۴ ، ح۱
[6]. عبدالواحد آمدی، غررالحکم و دررالکلم، ترجمه محمد علی انصاری، تصحیح مهدی انصاری قمی، ص302،ح 3743
[7]. «مِنَ الغَیرَة ما یُحِبُّ اللّهُ، وَ مِنها ما یَکرَهُ اللّهُ، فَاَمّا ما یُحِبُّ فَالغَیرَةُ فِی الرَّیبَةِ، وَ اَمّا ما یَکرَهُ فَالغَیرَةُ فِی غَیرِ الرَّیبَة». کنزالعمال، حدیث ۷۰۶۷، ج ۳، ص ۳۸۵.