تأثير ماهواره بر روي انحراف مردم، خصوصاً جوانان چگونه است؟

گرچه ماهواره وسيله‌اي است كه مي توان از آن استفاده مفيد كرد و آن را به وسيله كارآمدي تبديل كرد. اما متاسفانه اين وسيله نوعا براي مقاصد و اهداف منفي مورد استفاده قرار مي گيرد. اينجاست كه ماهواره به عنوان ابزاري خطرساز براي اخلاق و فرهنگ و معنويت جامعه و به ويژه جوانان مطرح مي شود. با توجه به جذابيت برنامه هاي ماهواره اي استفاده نادرست از آن مي تواند تأثيرات منفي بسيار زيادي بر روي روح افراد جامعه داشته باشد.

حقيقت آن است كه جسم انسان در خدمت روح انسان است و زماني كه روح انسان فاسد شد به طور مسلم بر روي جسم انسان نيز تأثير مي گذارد و زمينه ساز غرق شدن انسان در منجلاب گناه مي شود. اكنون اين سوال پيش مي آيد كه آثار سوء برنامه هاي ماهواره چيست؟ و اين برنامه ها چه آسيب ها و خطراتي را براي افراد جامعه مي تواند به همراه داشته؟ آيا از اين آسيب ها مي تواند گامي موثر براي جلوگيري از شيوع اين برنامه ها در بين جوانان داشته باشد؟ بديهي است يكي از راههاي مبارزه با برنامه هاي ماهواره اي آگاه كردن جوانان نسبت به آسيب هاي اين برنامه ها مي باشد. بي شك زماني كه جوانان از اين آسيب ها اطلاع پيدا كنند، به سراغ اينگونه برنامه ها نمي روند و از آن پرهيز مي كنند.
آسيب هاي برنامه هاي ماهواره اي1. ترويج فحشا و منكرات: با پيشرفت علم و تكنولوژي، استكبار به مرور زمان به جاي مبارزه مسلحانه و جنگ، سلاحهاي جديدي را براي از پا درآوردن ملت هاي مقاوم به كار گرفته است. يكي از سلاح هايي كه براي ترويج فساد و منكرات در بين جوانان بكار گرفته شده، ماهواره است. تماشاي فيلم هاي ماهواره اي از عوامل بسيار مؤثر در ارتكاب جرائمي از قبيل قتل، سرقت، تجاوز به كودكان و انحرافات جنسي مي باشد. گزارش هاي به دست آمده از مراجع قضايي حاكي از اين واقعيت است كه متأسفانه نوع جديدي از فحشا و منكرات در حال شكل گرفتن درجامعه است كه تا به حال درجامعه ما سابقه نداشته است. در ضمن اين گزارش ها نشان گر اين مطلب است: اكثر كساني كه مرتكب جرم يا بزهكاري شده اند، عادت به تماشاي برنامه هاي ماهواره اي و ويدئويي داشتند.(1)
2. نقش ماهواره در نفي حاكميت و نظارت مليدر هر جامعه اي مسولان و كارگزاران آن جامعه براي موفقيت در اجراي برنامه ها و اصلاحات اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي و سياسي خود نيازمند نوعي اعمال حاكميت، نظارت و هدايت افكار عمومي هستند. مهم ترين ابزار براي تحقق اين هدف وسايل ارتباط جمعي (مانند تلويزيون، راديو، رسانه ها) است. حال اگر وسيله اي ظهور كند كه جايگزين ابزار فوق شود و خارج از حيطه نظارت و كنترل دولت و كارگزاران جامعه باشد، جامعه دچار نوعي گسيختگي و نابساماني مي شود.(2)
آري ماهواره باعث مي شود كه شهروندان جامعه، سرچشمه ديگري براي افكار، عقايد و... خود پيدا كنند و به مرور زمان افكار، عقايد و نظرات آنان به وسيله هجوم برنامه هاي ماهواره اي تغيير كند. بديهي است زماني كه افكار و عقايد انسان تغيير و نگرش او نسبت به مسائل زندگي عوض شود، رفتار و كردارهاي فردي و اجتماعي او نيز عوض مي شود و به طور مستقيم افراد جامعه تسليم خواست و نيات شوم صاحبان سرمايه مي شوند و آن كاري را انجام مي دهند كه مورد نظر آنان است.
3. به هدر رفتن سرمايه جوانيجوانان از گرانمايه ترين سرمايه هاي يك جامعه هستند. چرخ هاي اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي و سياسي يك جامعه به دست تواناي آنان به گردش در مي آيد. اگر جوانان جامعه اي، لا ابالي و فاسد، بي همت و هوسران و بي تفاوت تربيت شوند، اميد چنداني به بهروزي و سعادت آن جامعه نبايد داشت.(3) قدرت هاي جبار تاريخ براي تداوم حاكميت خود بر ملت ها به سراغ جوانان مي روند و با شيوه هاي جديد سعي دارند كه آنان را مقهور اراده خود كنند.
بسياري از جوانان ساعت ها از عزيز ترين عمر خود را به جاي كار و تلاش در راه ترقي و اعتلاي جامعه، صرف برنامه هاي مبتذل و پوچ ماهواره اي مي كنند. تماشاي صحنه هاي مبتذل، ذهن و انديشه آنان را تسخير مي كند و آدمي به طور ناخود آگاه اين گونه صحنه ها را هميشه و همه جا پيش روي خود مجسم خواهد كرد. فردي كه خود را به ديدن اين گونه تصويرها، عادت داده است، به كار و فعاليت اقتصادي، علمي، اجتماعي و... بي رغبت مي شود و هرگاه بخواهد فكر خود را روي مسئله مهمي متمركز كند، به ياد آوردن آن صحنه مبتذل، توان تمركز را از او مي گيرد.(4)
از آنجا كه برنامه هاي ماهواره اي باعث سلب اراده از جوانان مي شود و موجب شعله ور شدن غريزه جنسي در جوانان مي شود. بديهي است در چنين فضايي جوان به جاي كار و تلاش براي ترقي علمي، تحصيلي و اجتماعي خود، به هوسراني و شهوت راني مشغول مي شود و از كارهاي مهمي كه بر عهده اوست غافل مي شود و به كارهاي پوچ و پست رو مي آورد.

4. ايجاد روحيه بي تفاوتي و لا ابالي گريبرنامه هاي مبتذل ماهواره اي با تقويت روحيه شهوت پرستي و خودخواهي در جوانان، حس ديگرخواهي و ايثارگري و توجه به سرنوشت ديگران را در آنان تضعيف نموده و در نتيجه او را به موجودي عاطل و باطل كه صرفاً به دنبال اشباع خواسته هاي نفساني خويش است، تبديل كرده و انگيزه شركت در فعاليت هاي علمي، سياسي و اجتماعي را در او مي ميراند.(5)
روشن است چنين فكري بر چيزي جز خواسته هاي نفساني نمي انديشد و اهدف بلند انساني براي او سرابي بيش نيست و تمام نيروها و انرژي هاي او صرف خواسته هاي نفساني مي شود و جايي براي اهداف بلند انساني باقي نمي ماند. اين روحيه بي اعتنايي نسبت به سرنوشت خود، جامعه و كشور و انقلاب خويش، دقيقاً همان چيزي است كه استكبار به دنبال آن است. چنين انساني دايره هستي را در همان محدوده تن خود مي بيند. يعني آنقدر هستي براي او كوچك مي شود كه غرايز و نيازهاي جنسي و جسمي او محور قرار مي گيرند و تمام همت او صرف ارضاء اين نيازها مي شود و بديهي است چنين فردي ارزشش به اندازه چيزي است كه از او خارج مي شود.(6)
5. الگو دهي نادرست به جوانانجواني و نوجواني دوره الگودهي و الگو پذيري است در اين دوران فرد در پي آن است تا فرد يا افرادي را به عنوان الگو بيابد و خويشتن را بر اساس آن بسازد. نقش الگو در تكوين شخصيت جوان بسيار حياتي است.(7) با توجه به اينكه بيشتر شبكه هاي ماهواره اي الگوهاي درست و صحيحي به مخاطبان خود ارائه نمي كنند، بسياري از جوانان در شناخت الگو دچار مشكل مي شود و زماني كه نياز الگو پذيري جوان توسط رسانه ها و مسئولين كشور به طور صحيح جواب داده نشود جوان اين نياز را به وسيله ساير كانال ها ارضاء مي كندكه يكي از آن راهها برنامه هاي ماهواره اي است.
بر اين اساس بايد اذعان كرده تماشاي برنامه هاي ماهواره اي كه با متدهاي روان شناسي و جامعه شناسي تهيه شده است، در الگوي رفتاري جوانان تأثير منفي بر جاي مي گذارد و بسياري از الگوهاي رفتاري غير اخلاقي، مدهاي نامناسب لباس و مو، و... از طريق برنامه هاي ماهواره اي به جوانان ارائه مي شود ما تبلور تقليد جوانان را از برنامه هاي ماهواره اي را مي توانيم در رفتار، گفتار، حركات، تكيه كلام ها، نحوه آرايش مو و لباس مشاهده كنيم.
6. ترويج خشونتديدن صحنه هاي خشونت آميز فيلم ها و برنامه هاي ماهواره اي موجب افزايش سطح خشونت در افراد به ويژه جوانان و نوجوانان مي شود. نتايج بيش از 20 سال پژوهش هاي ميداني نشان مي دهد كه ديدن صحنه هاي خشونت آميز بر رفتار هاي جوانان، پي آمد منفي دارد. از آنجا كه يكي از راه هاي يادگيري از طريق مشاهده و تقليد مي باشد، تماشاي پرخاشگري و خشونت، رفتار هاي خشونت آميز تازه اي را به رفتار هاي جوان اضافه مي كند. در ضمن ديدن برنامه هاي خشونت آميز ماهواره اي، موجب افزايش سطح برانگيختگي جوان مي شود. جوان با ديدن صحنه هاي خشونت آميز جذب آن مي شود و پس از چند لحظه، سطح هيجان پذيري آن افزايش مي يابد. بدين ترتيب، احساسات و افكار پرخاشگرايانه و خشونت آميز در جوان دروني مي شود.(8)
7. حمله به مقدسات مذهبيوقتي سخن از كاركردهاي منفي ماهواره به ميان مي آيد، آنچه بيشتر از همه رخ مي نمايد برنامه هاي مبتذل و فيلم هاي غير اخلاقي آن است و آنچه كه از نظر مخفي مي ماند حمله موذيانه و با برنامه شبكه هاي ماهواره اي به مقدسات مذهبي و اعتقادي مردم است. اين حملات با طراحي دقيق، موشكافانه و بسيار ظريف صورت مي گيرد. به گونه اي كه حتي در برخي از موارد مخاطب هم از آن آگاهي پيدا نمي كند. زير سوال بردن ضروريات دين مانند حجاب، قصاص و...، بيان افكار التقاطي، تبليغ بر ضد مرجعيت و روحانيت شيعه، القاء شبهات و... از اقدامات و برنامه هاي شبكه هاي ماهواره اي براي سست كردن اعتقادات مردم به ويژه جوانان است.
بديهي است كاركردها و تأثيرات ماهواره به موارد بالا خلاصه نمي شود و ما براي طولاني نشدن جواب از ذكر ساير موارد خودداري مي كنيم

پاورقی:

1. کارشناسان امور فرهنگي و هنري، بحثي پيرامون پديده ويدئو، معاونت پرورشي اداره آموزش و پرورش خراسان، ص14 ،.
2. همان، ص15.
3. همان، ص17.
4. خاني، هادي حسين، رسانه هاي گروهي، مجله صباح، شماره 4، ص39،.
5. بحثي پيرامون پديده ويدئو، ص20.
6. اشاره به روايتي از امير المومنين.
7. بي ريا و همکاران، روان شناسي رشد با نگرش به منابع اسلامي، دفتر همکاري حوزه و دانشگاه، ج2، ص555.
8. شجاعي، محمد صادق، رسانه هاي گروهي، مجله صباح، شماره 4، ص27.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات