چکیده:چکیده: این حدیث از احادیث قدسی است. ویژگی حدیث قدسی در این است که از جانب پروردگار نقل شده است.خداوند تبارک و تعالی فرمود: کلمه «لا اله الا الله» دژ محکم من است و هر که در آن وارد شود، دچار عذاب نمیشود. نه در دنیا و نه در آخرت.این سخن خداوند شرایط و مقدّماتی دارد، ولایت یکی از شروط تحقّق این وعده الهی است.«بشرطها و شروطها» نظر به ولایت دارد. حیات طیبه و زندگی سالم و خالی از عذاب دنیا و آخرت در زیر چتر ولایت این بزرگواران محقّق میشود.
حدیث سلسلة الذهب، روایتی با سلسله راویان درخشان و نورانی
«در ایام ولادت امام رضا(سلاماللهعلیه) مناسب است به روایتی از آن حضرت به عنوان تبرک و تیمن اشاره کنیم. روایتی که مشهور به سلسلة الذهب است؛ ذهب به معنی طلا بوده روایتی که سلسله ای درخشان و گرانقدر(طلایی) دارد. طبق نقل مورخان در سفری که حضرت امام رضا(سلاماللهعلیه) ناگزیر از مدینه به مرو نقل مکان می فرمودند، هنگامی که به نیشابور رسیدند با استقبال فوق العاده بی نظیری از مردم نیشابور و شهرهای اطراف آن متوجه شدند. امام رضا(سلاماللهعلیه) بر هودجی سوار بودند و چهره مبارک ایشان دیده نمی شد و بر اشتیاق مردم برای دیدار آن حضرت لحظه به لحظه افزوده میگردید.ماموران مامون مهار مرکب را در دست داشتند و به شدّت از نزدیک شدن مردم به حلقه حفاظتی ممانعت می کردند. امّا خیل جمعیت آنان را شگفت زده و مستاصل کرده بود.
مردم اصرار داشتند سیمای حضرت را مشاهده کنند و کلامی از ایشان بشنوند. امّا امام تامّل فرمودند تا جمعیت مشتاقان کاملاً در گرداگرد ایشان قرار گرفتند. سپس سر مبارک خود را از هودج بیرون آوردند و جمعیت برای دیدن ایشان سر از پا نمی شناخت. مردم با تماشای چهره نورانی و ملکوتی امام شیفته سیمای معنوی آن امام رحمت شدند. امام با اشاره دست، کم کم مردم را ساکت نمودند. آن خیل جمعیت که برای تماشای بهتر حضرت بر سر انگشتان پا قد میکشیدند همه ساکت شدند و سکوت عجیبی شهر را فرا گرفت.
طنین خوش آوای حضرت سکوت را شکست و فرمودند این روایت را من از پدرم موسی بن جعفر و او از پدرشان جعفر بن محمد و جعفربن محمد از پدرش محمد بن علی و او نیز از پدر بزرگوارش ... تا از جدّم رسول الله وجدّم رسول الله از جبرئیل امین و جبرئیل امین از خداوند تبارک و تعالی نقل فرمودند که: «قال الله تبارک و تعالی کلمة لا اله الا الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی. کلمه «لا اله الا الله» دژ محکم من است و هر که در آن وارد شود، دچار عذاب نمیشود. نه در دنیا و نه در آخرت.»[1]
از واژه «قال الله» میتوان دریافت که این حدیث از احادیث قدسی است. ویژگی حدیث قدسی در این است که از جانب پروردگار نقل شده است ولی کتاب مُنزل هم نیست. قرآن وحی است و دستورات خاصی برای نزول آن بود. ولی این کلام خداست. و سلسله ارتباط این حدیث با خداوند به همین شکل است که بیان شد. خداوند کلام خود را به جبرئیل امین و جبرئیل به پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهواله) و آن حضرت به امیرالومنین(سلاماللهعلیه) و آن حضرت به فرزندشان امام حسن مجتبی(سلاماللهعلیه) و امام حسن(سلاماللهعلیه) به برادرشان حضرت امام حسین(سلاماللهعلیه) فرموده و به همین ترتیب نقل شده تا به حضرت امام رضا(سلاماللهعلیه) رسیده است. بنابر این از نظر سند استناد محکمی دارد.
امام رضا(علیه السلام)می فرماید: «خداوند تبارک و تعالی فرمود: کلمه «لا اله الا الله» دژ محکم من است و هر که در آن وارد شود، دچار عذاب نمیشود. نه در دنیا و نه در آخرت.» یعنی کسی که قائل و عامل به «لا اله الا الله» باشد، یک زندگی سالم و حیات طیّبه در دنیا و یک زندگی سالم وحیات طیبه ای در آخرت خواهد داشت.
حضرت این کلام را بیان کردند و پرده هودج را انداختند تا با بیانی دیگر مردم را متوجّه نکته مهم تفسیری روایت نمایند و این حرکت و عمل حضرت از نظر فصاحت و بلاغت و تنبیه مخاطب بسیار قابل تامّل است و اهل فضیلت و ادب میدانند این پرده انداختن و بار دیگر با صلوات و درود مردم مهیا شدن برای شنیدن ادامه سخن حضرت چه مفهومی دارد.
حضرت مقداری حرکت کردند و بار دیگر پرده را کنار زدند و باز مردم سیمای ایشان را مشاهده کردند و ساکت شدند و پس از آن امام رضا(سلاماللهعلیه) فرمودند: «بشرطها و شروطها و انا من شروطها»[1] یعنی ای مردم این که فقط «لااله الا الله» بگوئید موجب در امان بودن از عذاب الهی نمیشود. این سخن خداوند شرایط و مقدّماتی دارد تا این وعده الهی محقّق شود و شرط اساسی آن من هستم. یعنی ولایت یکی از شروط تحقّق این وعده الهی است.
چنانکه مرحوم صدوق رضوان الله تعالی علیه در عبون الاخبار الرضا روایت مستقلی از پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) دارد که آن نیز حدیث قدسی است که می فرماید: «قال الله تبارک وتعالی ولایة علی ابن ابیطالب حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی. یعنی خداوند می فرماید ولایت علی ابن ابیطالب(سلاماللهعلیه) قلعه و دژ محکم من است. هر کس در این دژ مستحکم وارد شود، از عذاب الهی در امان است»[2] و بنابراین هر دو حدیث یعنی هم حدیث منقول از پیامبر(صلیاللهعلیهوالهوسلم) و هم بیان «به شرطها و شروطها» نظر به ولایت دارد. حیات طیبه و زندگی سالم و خالی از عذاب دنیا و آخرت در زیر چتر ولایت این بزرگواران محقّق میشود.
بدیهی است کسی که با تمسک به قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) در دژ محکم ایمان به خداوند قرار گیرد، زندگی او به استناد آیه شریفه «من عمل صالحآً من ذکرٍ او انثی و هو مؤمن فلَنُحیینّه حیاتاٌ طیبهً و لنجزینهم اجرهم بأحسن ما کانو یعملون[سوره نحل/ ۹۷] هر كس از مرد يا زن كار شايسته كند و مؤمن باشد، قطعا او را با زندگى پاكيزهاى حيات [حقيقى] بخشيم و مسلما به آنان بهتر از آنچه انجام مى دادند پاداش خواهيم داد»[3] طیّب می گردد. زیرا انسان مومن اگر مطابق ایمانش عمل کند در دنیا یک حیات طیّب دارد و درآخرت یک طیّب تر.
در خصوص معنی کلمه «لا اله الا الله» سه معنی بیان کرده اند و هر سه معنی هم مراد است. این سه تعبیر و تفسیر «لا اله الا الله» تحت عناوین توحید ذاتی(یعنی خدایی نیست جز الله) و توحید عبادی(یعنی لا نعبدالا الله) و توحید افعالی(لامؤثر فی الوجود الّا الله) ذکر شده است. که به هر سه معنی ذکر شده بایداعتقاد پیدا کرد.»
میلاد حضرت امام علی ابن موسی الرضا(سلاماللهعلیه) برهمه دوستداران و شیعیان حضرت و بر شما عزیزان مبارک باد.
«اللّهم عجل لولّیک الفرج»
«و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین»
«و آخر دعوانا ان الحمدلله رب العالمین»
پی نوشت:
[1]- عیون اخبار الرضا(علیه السلام)، ج2، ص 135
[2]- همان، ص136
[3]- سوره نحل،.97
[4]- http://almazaheri.ir