چکیده: از دوسال پیش به این طرف، متاسفانه شتاب رشد علمی کشور، کم شد و نهتنها هیچ پیشرفتی در رتبهی جهانی، حاصل نشد بلکه مقام اول در منطقه هم از دست رفت و کشوری مثل عربستان سعودی، از ایران پیشی گرفت! نگاهی به بیانات مقام معظم رهبری در دوسال اخیر، نشان از دغدغهی دائمی ایشان در این زمینه داشته و دارد. ایشان در 15 مرداد 92، 6شهریور 92، 19 آذر 92 و 11 تیر 93 بطور مکرر نسبت به توجه درخصوص کمنشدن رشد علمیِ کشور، هشدار داده بودند.
همین 4-3 سال گذشته بود که سرعت رشد علمی ایران، به رکوردی خیرهکننده دست یافت و براساس گزارش مراکز معتبر علمی دنیا مثل نشریهی تخصصی «نیوساینتیست»[1] به نرخِ یازده برابر متوسط جهانی رسید. نقطهی اوج پیشرفتهای علمی کشور، مربوط به سال 1391 است که در تاریخ سنجش تولیدات علمی کشور بیسابقه است. در آن سال، سهم ایران از کل تولید علم جهان، ۱/۶ درصد بوده است.[2] نتیجهی این جهش بلند، کسب مقام اول علمی در منطقه و ایستادن در رتبهای آبرومند در دنیا بود.
از دوسال پیش به این طرف، متاسفانه شتاب رشد علمی کشور، کم شد و نهتنها هیچ پیشرفتی در رتبهی جهانی، حاصل نشد بلکه مقام اول در منطقه هم از دست رفت و کشوری مثل عربستان سعودی، از ایران پیشی گرفت![3]
نگاهی به بیانات مقام معظم رهبری در دوسال اخیر، نشان از دغدغهی دائمی ایشان در این زمینه داشته و دارد. ایشان در 15 مرداد 92، 6شهریور 92، 19 آذر 92 و 11 تیر 93 بطور مکرر نسبت به توجه درخصوص کمنشدن رشد علمیِ کشور، هشدار داده بودند.[4] متاسفانه بدلیل کمتوجهی مسئولان، این سخنان و هشدارها از مرحلهی «نگرانی و دغدغهی صِرف» گذشت و رنگ «واقعیت» بهخود گرفت و امروز، شتاب علمی کشور، کاهش یافته و رتبهی نخست ما در منطقه از دست رفته است.[5]
نگاهی به آنچه در برخی محافل علمی و دانشگاهی کشور میگذرد میتواند دلایل این پسرفت را برای ما مشخص کند. جنجال پوچ «بورسیهها» که با سروصدای فراوان، به حرف اول برخی مسئولان و رسانهها تبدیل شده بود یکی از کارهای غلطی بود که اعتماد و آرامش جامعهی دانشگاهی و علمیِ کشور را سلب کرد و ذهن آنان را از مسایل اصلی، منحرف ساخت. زنندهبودنِ این جنجال توخالی به اندازهای بود که شدیدترین واکنش مقام معظم رهبری را در پی داشت: «یکی از غلطترین کارهایی که در این یکی دو سال اخیر اتّفاق افتاد، این مسئلهی بورسیهها بود...علاوه بر اینکه به خیلیها ظلم شد، هم خلاف قانون بود این کار، هم خلاف تدبیر بود این کار، هم خلاف اخلاق بود؛ آنوقت مدام دم از اخلاق هم میزنند. توبهفرمایان چرا خود توبه کمتر میکنند! این کار اخلاقی بود؟»[6]
تبدیل دانشگاهها به محلی برای سیاستبازی و القای مقاصد حزبی و جناحی، از دیگر عوامل دورکردن این نهاد علمی از رسالت اصلی خود بوده و است. شیوع اختلاط، رقص و بیبندوباری به بهانههای گوناگون هم از دیگر عوامل مهمّ دورشدن دانشگاهها از رسالت اصلی خود در یکی دو سال اخیر است. پر واضح است که دانشگاه و دانشجویی که وقت و عمرش را به فساد و لاابالیگری بگذراند هرگز نخواهد توانست توفیقی در کسب پیشرفتهای علمی، داشته باشد.[7]
دردمندانه و خاضعانه باید گفت. کشور ما به لحاظ تاریخی، عقبافتادگیهای علمیِ فراوانی دارد که درمانش همان جهشهای بلند است. پسرفت علمی و عقبافتادن از کشوری مثل عربستان، هرگز زیبندهی کشور ما نیست. مسئولان محترم! مسیر پیشرفت دوبارهی علمی را مهیا کنید و از به حاشیهرفتن «علم» در محیطهای علمی، جلوگیری کنید چرا که «علم، پایهی پیشرفت همهجانبهی یک کشور است. این حدیث را من یک وقتی خواندم: «العلم سلطان»[8] علم، اقتدار است. هر کس این اقتدار را داشته باشد، میتواند به همهی مقاصد خود دست پیدا کند. این مستکبران جهانی به برکت علمی که به آن دست پیدا کردند، توانستند به همهی دنیا زور بگویند. البته ما هرگز زور نخواهیم گفت، اما علم برای ما به عنوان یک پیشرفت حتماً لازم است.»[9]
پینوشت:
[1] http://www.scidev.net/global/capacity-building/news/iranian-science-show...
[2] به نقل از دکتر جعفر مهراد، سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)
[3] اینجا و اینجا
[4] چهار هشدار در یک سال
[5] رهبر انقلاب در 13 تیر و 4شهریور سال جاری، بصراحت از «کمشدن شتاب علمی» سخن گفتهاند.
[6] 13 تیر 1394
[7] فقط یک نمونه را اینجا ببینید: http://snn.ir/detail/News/412780/165
[8] امامعلی (علیهالسلام): «العلم سلطان من وجده صال به و من لم يجده صيل عليه». ترجمه: «دانش، سلطنت و اقتدار است، هر كه آن را بيابد با آن يورش برد و هر كه آن را از دست بدهد بر او يورش برند.» (شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، ج ۲۰، ص ۳۱۹)
[9] امام خامنهای، 11 بهمن 1390
نظرات
این هم از دست گل های دولت به اصطلاح تدبیر و امید است. البته شاید بگویند تحریم ها باعث شده رشد علمی ما قورباغه ای! شود، و لابد هنوز باید متوسل به جناب برجام(قدس سره) شد.
باسلام واحترام
سایت بسیار جالب و پر محتوایی داری استفاده بردم
اگه امکان داشت به وبلاگ( khademoreza.blog.ir) ما سر بزنید
اگر تمایل دارید لینک نمایید!!!
باکمال تقدیر وتشکر
التماس دعا
سلام بر شما. متاسفانه در سایت ما امکان لینک دیگران وجود ندارد. تشکر از حضور ما
باسلام واحترام
وب سایت بسیار جالب و پر محتوایی داری استفاده بردم
اگه امکان داشت به وبلاگ( khademoreza.blog.ir) ما سر بزنید
اگر تمایل دارید لینک نمایید!!!
باکمال تقدیر وتشکر
التماس دعا
از هر راهی و خبری و آماری در تضعیف دولت دریغ نکنید.
دروه محمود جون به ارشیو سایتهائی مقل خودتون سربزنید ایا انصاف رو رعایت کردین یا دارین تو زمین دشمن علیه نشام بدون هزینه براش گل می زنین!!!
احتمالا متن را نخواندید پس مجبورم دوباره توضیح بدم! از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم تا همین امروز، مکرراً رهبر انقلاب نسبت به کاهش رشد علمی کشور، هشدار دادند(شش مرتبه را بنده یادم میاد). به این هشدارها گوش ندادند تا اینکه الان همین اتفاق افتاد و ما عقب افتادیم. خب حالا بفرمایید که آیا رهبر انقلاب هم که بطور علنی از کاهش رشد علمی کشور حرف زدند در زمین دشمنان نظام بازی کردند؟!
ما رتبهی اول منطقه را به ترکیه واگذار کردیم و در رشد علمی از عربستان عقب افتادیم. آیا بیان این واقعیات، بمنظور بیدارکردن مسئولان، بازی در زمین دشمن است؟ اتفاقا ما دلایل این عقبافتادن را هم ذکر کردیم تا مسئولان محترم خیلی سریع به فکر راه چاره باشند. اتفاقا شما اگر نگران پایینآمدن شأن نظام در چشم دشمنان هستی باید از شیوع رقاصی و اختلاط در دانشگاهها ناراحت باشی نه اینکه به این نوشتهی دلسوزانه -که هم طرح مشکل کرده و هم راه حل را بیان کرده- اعتراض کنید!
در ضمن! من نمیدونم چرا بعضی از این طرفداران آقای روحانی، تا انتقادی از دولت میشنوند فوراً پای دولت قبل را وسط میکشند و شروع به فرافکنی میکنند؟!
سلام علیک
خیلی عالی بود.ان شا الله مسئولان از خواب بیدار شن و رسیدگی کنن
ممنون از حضورتون در قرارگاه فاطمه
التماس دعای فرج