چکیده: بعضی از مناسبت‌ها سبب می‌شود که ما بیشتر در مورد نشانه‌های خداوند فکر کنیم و به چیز‌های دیگری هم پی ببریم و قدرت و عظمت خداوند را بیشتر، درک کنیم و
یکی از این مناسبت‌ها، روز «دحو الارض» است
بعضی از مناسبت‌ها سبب می‌شود که ما بیشتر در مورد نشانه‌های خداوند فکر کنیم و به چیز‌های دیگری هم پی ببریم و قدرت و عظمت خداوند را بیشتر، درک کنیم.
یکی از این مناسبت‌ها، روز «دحو الارض» است که با توجه به بعضی از روایات، در روز بیست و پنجم ذی القعده بوده است و در این روز، حوادث دیگری هم روی داده که به بعضی از این روایات، اشاره می‌شود:
از پیغمبر اکرم (صلّى‌اللَّه‌علیه‌و‌آله) روایت است كه فرمود: «زمین از مكه كشیده شد و فرشتهها گرد خانه كعبه می‌گردیدند، و آن اولین جایی بود كه بر آن طواف كردند، و آن همان زمینی است كه خداوند فرمود: «من در زمین جانشین می‌گذارم؛[بقره/30]».[1]
حسن بن على وشّاء مىگوید: «به هنگام جوانى در شب بیست و پنجم ذى القعده به همراه پدرم در خدمت امام رضا(علیه‌السّلام) شام خوردیم، پس امام (علیه‌السلام) فرمود:
شب بیست و پنجم ماه ذى القعده حضرت ابراهیم و حضرت عیسى بن مریم- كه بر آنان درود باد- متولد شدند. و زمین در آن شب از زیر كعبه گسترش پیدا كرد، و نیز فضیلتى در این شب وجود دارد كه هیچكس از آن یاد نكرده است و آن این است كه هر که در آن روز روزه بگیرد مانند كسى است كه شصت ماه روزه گرفته باشد».[2]
خصوصیات و خواص زمین در آیات و روایات
به مناسبت این روز، خوب است که مطالب دیگری هم از آیات و روایات، در مورد از خصوصیات و خواص زمین، بدانیم.
منظور از خصوصیات زمین، چیزهایی است که بیشتر، مربوط به خود زمین است و خواص زمین، آثار زمین در ارتباط با دیگران را شامل می‌شود که از آن به (فایده‌های زمین) هم می‌توان یاد کرد.
زمین، مادر انسان‌هاست
پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) زمین را مادر انسان‌ها معرفی کرد و فرمود: «دست به زمین بكشید كه مادر شما است و به شما مهربانست».[3]
علامه مجلسی در بحار الانوار، از قول یکی از علما می‌گوید: در حدیث است كه دست به زمین بكشید و او را نوازش دهید، كه به شما مهربانست» یعنى زمین، مانند مادر نسبت به فرزندش است، زیرا از آن آفریده شده‌اید و در آن زندگى می‌كنید و پس از مرگ به آن باز می‌گردید. و مقصود از دست كشیدن به زمین، تیمم به آن است و گفتهاند مقصود، این است که در حال سجده. پیشانی را بر خاک و بدون حایل گذاشته شود.
و سپس، خود علامه مجلسی می‌گوید: بسا شامل نشستن بر روى زمین بدون فرش و غذا خوردن بر آن بدون سفره هم بشود.[4]
خصوصیات زمین، در آیات
در آیات قرآن کریم، بیش از 400 مورد، کلمه‌ی «الارض» به کار رفته است که در بعضی از آن‌ها به خصوصیات زمین، اشاره شده و در بسیاری از موارد، آسمان هم در خصوصیات زمین، شریک است و مواردی از این آیات بیان می‌شود:
- زمین، جایگاه جانشین خداست.[بقره/30]
- محل فرمان‌روایی خداوند است.[بقره/107]
- تصادفی، به وجود نیامده و آفریننده و هستی‌بخش زمین، خداوند است.[انعام/1 و 101]
- هیچ چیزی در زمین و آسمان، از خداوند، مخفی نمی‌ماند.[آل‌عمران/5]
- بعضی جاها در زمین، مقدس هستند.[مائده/21]
- ْبعضی از انسان‌ها در زمین، فساد و اسراف می‌کنند.[مائده/32]
- بسیاری از انسان‌ها در زمین، دیگران را گم‌راه می‌کنند.[اتعام/116]
- بعضی از خوردنی‌های زمین، حلال و پاک هستند.[بقره/168]
- [خداوند] آسمانها و زمین را در شش روز [شش دوران] آفرید.[اعراف/54]
- آیه‌ای که به دحو الارض، اشاره دارد و می‌فرماید که خداوند بعد از بنای آسمان، زمین را گسترش داد.[5]
خواص زمین، در آیات
و منظور از خواص زمین، چنان‌که عرض شد، فایده‌های زمین، برای انسان‌هاست و این موضوع، نیز در بسیاری از آیات کلام الله مجید، بیان شده است که بعضی از آن‌ها از این قرار است:
- زمین، مانند فرشی گسترده برای انسان‌هاست.[بقره/22]
- آنچه در زمین است برای انسان‌ها آفریده شده.[بقره/29]
- برای انسان‌ها تا مدتی معین، در زمین جایگاه و وسیلهى بهرهگیرى است.[اعراف/24]
- زمین، محل رویش انواع میوه‌جات و سبزی‌جات و روییدنی‌های مختلف و مفید برای انسان‌هاست.[بقره/61 - رعد/4]
- زمین، محل گردش و عبرت‌گیری است.[آل عمران/137]
- وسیع است و می‌شود از جاهای نامناسب آن، هجرت کرد.[نساء/97]
- كسى كه در راه خدا هجرت كند، جاهاى امنِ فراوان و گستردهاى در زمین مىیابد.[نساء/100]
- در زمین، كوههاى استواری وجود دارد و در آن از هر چیزی، سنجیده و به اندازه، رویانده شده است.[حجر/19]
- خداوند مخلوقاتى را در زمین به رنگ‌هاى گوناگون برای انسان‌های پند‌پذیر آفریده است.[نحل/13]
- زمین، مانند یک گهواره، محل آسایش انسان‌هاست.[نبأ/6]
- سیر و گردش در زمین، می‌تواند دل‌ها را بیدار و گوش‌ها را شنوای حقیقت کند.[حج/46]
- زمین، محل حکم‌رانی انسان‌های مؤمن و دارای عمل صالح می‌شود.[نور/55]
و خداوند، این زمین را بدون امامى كه مردم، به وسیله‌ی او به سوى خدا هدایت شوند وا نمي‌گذارد و او حجت خداست بر بندگانش و زمین، بدون یک امام، كه حجت خداوند بر بندگانش باشد؛ باقی نمی‌ماند.[6]
«به امید تعجیل در ظهور امام زمان ما (علیه‌السلام)»
------------------------------------------------------------
پی‌نوشت
[۱]. عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ دُحِیَتِ الْأَرْضُ مِنْ مَكَّةَ وَ كَانَتِ الْمَلَائِكَةُ تَطُوفُ بِالْبَیْتِ وَ هِیَ أَوَّلُ مَنْ طَافَ بِهِ وَ هِیَ الْأَرْضُ الَّتِی قَالَ اللَّهُ إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً [بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ناشر: اسلامیه)، ج54، ص206]
[2]. الْوَشَّاءِ قَالَ كُنْتُ مَعَ أَبِی وَ أَنَا غُلَامٌ فَتَعَشَّیْنَا عِنْدَ الرِّضَا ع لَیْلَةَ خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ ذِی الْقَعْدَةِ فَقَالَ لَیْلَةُ خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ ذِی الْقَعْدَةِ وُلِدَ فِیهَا إِبْرَاهِیمُ وَ وُلِدَ فِیهَا عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ ع وَ فِیهَا دُحِیَتِ الْأَرْضُ مِنْ تَحْتِ الْكَعْبَةِ وَ أَیْضاً خَصْلَةٌ لَمْ یَذْكُرْهَا أَحَدٌ فَمَنْ صَامَ ذَلِكَ الْیَوْمَ كَانَ كَمَنْ صَامَ سِتِّینَ شَهْراً [ثواب الأعمال و عقاب الأعمال(ناشر: دار الرضی)، ص79]
[3]. تَمَسَّحُوا بِالْأَرْضِ فَإِنَّهَا أُمُّكُمْ وَ هِیَ بِكُمْ بَرَّةٌ؛«النوادر للراوندی(ناشر: دار الکتاب)، ص:9»
[4]. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج57، ص94
[5]. ترجمه المیزان، ج20 ،ص308 (در تفسیر سوره نازعات/30)
[6]. عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ وَ اللَّهِ مَا تَرَكَ اللَّهُ أَرْضاً مُنْذُ قَبَضَ آدَمَ ع إِلَّا وَ فِیهَا إِمَامٌ یُهْتَدَى بِهِ إِلَى اللَّهِ وَ هُوَ حُجَّتُهُ عَلَى عِبَادِهِ وَ لَا تَبْقَى الْأَرْضُ بِغَیْرِ إِمَامٍ حُجَّةٍ لِلَّهِ عَلَى عِبَادِه؛ «الكافی(ناشر: اسلامیه)، ج1، ص179»