استدلال به امامت، مثل نبوت

خداوند در قران چنین فرمایش می کند: «يا يَحْيى‏ خُذِ الْكِتابَ بِقُوَّةٍ وَ آتَيْناهُ‏ الْحُكْمَ‏ صَبِيًّا؛[مریم/12]اى يحيى! كتاب (خدا) را با قوّت بگير! و ما فرمان نبوّت (و عقل كافى) در كودكى به او داديم‏» [1]
شاهد مثال ما که می خواهیم انشاءالله حول آن بحث کنیم کلمه "حکم" است.
معنای اصلی حُکم، منع است  و از آن‌رو به کسی که در میان مردم داوری می‌کند حاکم می‌گویند که ستمگر یا طرفین دعوا را از ستم کردن منع می‌کند. [2]
المیزان: در نحوه اطلاق حکم، گفته است که حکم منسوب به خداوند اگر ناظر به امور تکوینی باشد معنای ایجاد دارد که مساوی با وجود حقیقی و واقعیت خارجی است [3]
ولی اگر حکم در مورد پیامبران و سایر مردم باشد به معنی قضاوت و داوری است که امور اعتباری و وضعی هستند [4]

امام جواد (علیه السلام) و استدلال به آیه فوق
 بعضی از امامان ما از جمله امام جواد (علیه السلام) در کودکی به امامت رسیدند، این موضوع شک و تردیدهایی را در بین مردم ایجاد کرده بود که آیا امام در این سن می تواند عهده دار این منصب خطیر گردد یا نه؟                   
معلى بن محمد گويد: «پس از چند روز كه از وفات حضرت رضا عليه السّلام گذشته بود پسرش ابو جعفر از منزل بيرون شد، من به قد و قامت وى نگاه ميكردم تا او را براى اصحاب خودمان معرفى كنم، در اين هنگام حضرت جواد (عليه السّلام) نشستند و فرمودند: اى معلى خداوند به امامت هم مانند نبوت احتجاج كرده و گفته: «آتَيْناهُ‏ الْحُكْمَ‏ صَبِيًّا» [5]
یعنی من اگر چه کودکم ولی همانند حضرت یحیی (علیه السلام) که در کودکی به مقام نبوت رسید و حکم رسالت با او بود،  امامت من هم در کودکی هیچ بعدی ندارد چون حکم خداوند با من است.
البته چنانکه می دانیم امامت و نبوت در تبلیغ دین و برگزیدن از طرف خدا حکمشان مثل هم است ولی واضح است که بر امامان معصوم، به خلاف پیامبر ان وحی نازل نمی شود.
تفسیر المیزان در مورد این آیه می نویسد: اى يحيى (علیه السلام)كتاب را در دو ناحيه علم و عمل محكم بگير، و با همين است كه اين احتمال تاييد مى‏شود كه مراد از كتاب، تورات باشد و يا تورات و ساير كتب انبياء باشد، براى اينكه كتابى كه در آن روز مشتمل بر شريعت بوده همان تورات بوده است. [6]

 پیمانمان را نسبت به امامانمان که دارای حکم امامتند، محکم تر نماییم.
 در آیه ایی از قرآن می خوانیم: «إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ النَّبِيِّينَ لَما آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتابٍ وَ حِكْمَةٍ ثُمَّ جاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّه‏؛[آل عمران/81]و (به خاطر بياوريد) هنگامى را كه خداوند، از پيامبران (و پيروان آنها)، پيمان مؤكّد گرفت، كه هر گاه كتاب و دانش به شما دادم، سپس پيامبرى به سوى شما آمد كه آنچه را با شماست تصديق مى‏كند، به او ايمان بياوريد و او را يارى كنيد». [7]
همانطور که در بالا اشاره شد؛ امام جواد (علیه السلام) می فرماید که حکم امامت هم مثل حکم نبوت است؛ و قرآن هم، پیمان گرفتن از پبروان انبیاء به منظور تصدیق نمودن پیامبران الهی را به ما تذکر می دهد؛ پس خداوند از پیروان امامان معصوم هم پیمان گرفته است. بیاییم  پیمانمان را نسبت به امامانمان، جدی تر بگیریم  و دیگران را هم نسبت به این وظیفه توصیه نماییم.

وظیفه ما نسبت به دینی که امام معصوم پس از پیامبر، در رآس آن است؛ چیست؟
قران در این باره می فرماید: «الَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ وَ تَوَاصَوْاْ بِالْحَقّ‏ِ وَ تَوَاصَوْاْ بِالصَّبرِ؛[عصر/3]آنان که ایمان آورده و اعمال صالح انجام می دهند، و (دیگران را) توصیه به حق و درستی نموده و توصیه به صبر می نمایند».
 آیه می گوید: کسانی که ایمان آورند به خدا و بعد عمل صالح بجا آورند (احکام دین چون نماز و روزه و ...) در مرحله ی بعد هم این حالات روحانی خود را به دیگران  منتقل  نمایند یعنی در پی گسترش حق باشند و دیگران را به صبر نمودن در راه حق سفارش کنند.
اهل ایمانی که این خصوصیات را دارند باید امیدوار باشند  ان شاءالله که پیمان خود را با امامشان (که همان وفا به حکم امامت باشد)؛ می توانند وفا کنند.

عمل صالح و دوستی آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  که دارای حکم امامتند؛ لازم و ملزوم همند.
امام رضا (علیه السلام) پدر بزرگوار امام جواد (علیه السلام) در حدیثی، به ما تذکر می دهد: «لاتدعوا العمـل الصالـح و الاجتهاد فى العبادة اتكالا على حب آل محمد (عليهم السلام) و لا تدعوا حبّ آل محمـد(عليهم السلام) لامرهـم اتّكـالاً علـى العبـادة فـانـّه لايقـبل احـدهـمـا دون الاخر؛[8]مبادا اعمال نيك را به اتكاى دوستى آل محمد (عليهم السلام)رها كنيد و مبادا دوستى آل محمد (عليهم السلام) را به اتكاى اعمال صالح از دست بدهيد زيرا هيچ كدام از ايـن دو , به تنهايى پذيرفته نمى شود».
حضرت در این حدیث ما را به عمل صالح و دوستی امامان معصوم (علیهم السلام) با هم توصیه می فرماید.
این حدیث، امامان را آل یکی از پیامبران (پیامبر اسلام) نامیده است.
امام جواد (علیه السلام) هم فرمود: خداوند بر امامت مانند نبوت استدلال کرده، پس همانطور که باید به پیامبر اسلام ایمان داشت و شریعت او را که مشتمل بر اعمال صالح است بجا آورد؛ همانطور هم در مورد امامان معصوم که ادامه دهنده راه پیامبرند؛ باید رفتار کرد.

برای اینکه توصیه به حق (شناخت امام معصوم و حکم امامتش) داشته باشیم؛ باید علمش را بیاموزیم.
امام رضا (علیه السلام) فرمود: «رَحمَ اللهُ عَبْداً أحْیی أمْرَنا، قیلَ: كَیْفَ یُحْیی أمْرَكُمْ؟وَ قالَ (علیه السلام ): یَتَعَلَّمُ عُلُومَنا وَیُعَلِّمُها النّاسَ؛[9]رحمت خدا بر كسی باد كه أمر ما (حکم ما) را زنده نماید، سؤال شد: چگونه؟ حضرت پاسخ داد: علوم ما را فرا گیرد و به دیگران بیاموزد».
واضح است حکم امامتی که امام (علیه السلام) دارد؛ بحث اصلیست. یعنی از طرف خدای یگانه منصوب شده و در اجرای این حکمش معصوم است. این ویژگی باعث می شود که امام (علیه السلام) از سایر افراد متمایز شود.
به عبارت دیگر: اگر کسی سخنان معصومین را بدون در نظر گرفتن حکم امامت آنها بپذیرد؛ ایشان را در حکم سایر افراد تنزل داده است.
پس ما، هم باید حکم امامت ایشان را و هم سخنان گهربار ایشان را یاد بگیریم  و به دیگران منتقل کنیم.
 این از آن روست که کسانی که عقل گرا و معاند هستند از دیرباز، این شبهه را مطرح نموده اند که پیامبران هر چه آورده اند یا عقلی است که ما هم عقل داریم و دیگر نیازی به سخنان آنها نیست و یا ...، خلاصه می خواستند خللی در حکم نبوت ایجاد کنند.
گر چه شبهه در مورد پیامبران است ولی چون امامان ما (علیهم السلام) همان راه پیامبران (پیامبر اسلام) در تبلیغ دین خدا را دارند (حکم خدا با آنهاست اگر چه بر انها وحی نمیشود) متاسفانه اینچنین شبهاتی را در موردشان می شنویم.

نتیجه گیری
امام جواد (علیه السلام) با استشهاد به آیه ایی که نبوت حضرت یحیی را در کودکی می داند؛ به مردم آن زمان فهماند که اگر چه من کودکم ولی امامت من مانعی ندارد زیرا حکم امامت مثل نبوت است
خداوند در قرآن از پیروان پیامبران پیمان گرفت که پیامیران را یاری کنند. با استشهاد به کلام امام جواد (علیه السلام) در می یابیم که خداوند برای یاری امامان از پیروان آنها هم پیمان گرفته است.
خدایا ما را در جهت وفا نمودن به این پیمان (یاری رساندن امام معصوم که حجت خداست) یاری بفرما.

پی نوشتها
[1] ترجمه مکارم، ص306
[2] ابراهیم‌ بن سری زجاج، تفسیر اسماءاللّه الحسنی، ج۱، ص۴۳، چاپ احمد یوسف دقاق، (قاهره) ۱۳۹۵ه ق
[3] طباطبائی، المیزان، ج۱، ص۲۵۵
[4] ] طباطبائی، المیزان، ج۷، ص۱۱۶
[5]زندگانى چهارده معصوم عليهم السلام، ترجمه إعلام الورى ؛  ص464 
[6] ترجمه تفسير الميزان، ج‏14، ص  22
 [7] ترجمه مکارم، ص60
[8] بحار الانوار,ج 78,ص 348
[9] بحارالأنوار، ج 2، ص 30، ح 13