جایگاه عقل و شهوت در قرآن مجيد

وَ هُوَ الَّذی أَنْشَأَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ قَلیلاً ما تَشْكُرُونَ :[و او كسى است كه براى شما گوش و چشم و قلب [عقل‏] ایجاد كرد امّا كمتر شكر او را بجا مى‏آورید.] (سوره مبارکه مومنون  آیه 78) 

وَ اللَّهُ یُریدُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْكُمْ وَ یُریدُ الَّذینَ یَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ أَنْ تَمیلُوا مَیْلاً عَظیماً :[خدا مى‏خواهد شما را ببخشد (و از آلودگى پاك نماید)، امّا آنها كه پیرو شهواتند، مى‏ خواهند شما بكلى منحرف شوید.] (سوره مبارکه نساءآیه 27)

جایگاه عقل و شهوت

آن نیروی که موجب درک حقایق ،و پذیرش واقعیات و طراح سعادت و سلامت و مدبر امور در حیات انسان می باشد عقل است در روایات اهل بیت به نقل اصول کافی در باب عقل ،از این گوهر با ارزش تعبیر به پیامبر باطن شده!

شهوت به طور طبیعی نعمت حق و موجب لذت بری از حیات مادی ، وباعث حرکت و کار و کوشش و فعالیت انسان در جهت زندگی دنیای و و آخرتی است .
شهوت اگر مقید به نور عقل و دنباله رو برای این چراغ پر فروغ معنویی باشد ،فضای زندگی فضائی سالم ، و عرصه گاه حیات سفره رحمت حق ،و وجود آدمی مصداق انسانیت ، وارزشش از ارزش ملائکه برتر !!

عقل اگر در زندان شهوت اسیر شود ، واز پخش نور خود ممنوع محروم گردد،کارگردان حیات آدمی ، شهوت بی قید وشرط ، و خواسته های  بی محاسبه شود ،و چشم باطن وظاهر از پی شهوت ،جز امور مادی نبیند ، وملاک حیات انسان  شکم و غریزه جنسی گردد ، آثار انسانیت محو ، و آدمی  بدتر از حیوانات و بهائم شود .

عبد الله سنان می گوید از حضرت صادق  علیه السلام پرسید :ملائکه بلاترند یا بنی آدم ؟حضرت پاسخ داد امیر المومنین  علی علیه السلام  فرمود :

ابْنِ سَنانِ قالَ: سَألتُ اباعَبدِاللهِ جَعفَرَ بنَ مُحَمَّدٍ الصّادِقَ عَلَیْهِ السَّلامُ:فَقُلْتُ الْمَلائِکَةُ اَفْضَلُ اَمْ بَنُوآدَمَ فَقالَ عَلَیْهِ السَّلامُ قالَ اَمیرُالْمُؤْمِنینَ عَلِیُّ بْنُ اَبیطالِبٍ عَلَیْهِ السَّلامُ اِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ رَکَّبَ فِی الْمَلائِکَةِ عَقْلاً بِلا شَهْوَةِ وَ رَکَّبَ فِی   الْبَهائِمِ شَهْوَةً بِلا عَقْلٍِ وَ رَکَّبَ فی بَنی آدَمَ کِلْتَیْهِما فَمَنْ غَلَبَ عَقْلُهُ شَهْوَتَهُ فَهُوَ خَیْرٌمِنَ المَلائِکَةِ وَ مَنْ غَلَبَ شَهْوَتُهُ عَقْلَهُ فَهُوَ شَرٌّمِنَ البَهائِمِ

ترجمه: عبدالله بن سنان از اصحاب امام صادق علیه السلام نقل می کند؛من از حضرت سؤال کردم که ملائکه افضل و بالاترند یا بنی آدم؟ پس حضرت علیه السلام فرمودند: امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام فرمودند به راستی که خداوند عزّوجلّ در وجود ملائکه عقل را آمیخت، بدون آن که شهوت برایشان قرار دهد و در وجود حیوانات شهوت را در آمیخت بدون آن که عقل برایشان قراردهد. ولی دربنی¬آدم هر دو آنها را در هم آمیخت. پس هر انسانی که عقل او برشهوتش غلبه کند او بهتراز ملائکه است. و هر انسانی که شهوت او بر عقل او غلبه نماید او از حیوان پست¬تر و شرّتر است.(اصول کافی،جلد1،صفحه10 )

این حقیقت اگر در جنس زن و مرد تجلی کند بدون تردید ارزش و قیمت و کرامتش بیش از ملائکه خواهد شد ، و اگر این موجود از عقل دور اندیش ، وپیامبر باطن ، ونور درون چشم بپوشد ، و همت خود را زر و زیور ، و عشوه و ناز و آرایش و شهوت ، و جلوه و خودنمائی در برابر دیگران ، وبیگانه ، از خدا زیستن قرار دهد همچون مردان فاسد و کافر و ناسپاس از حیوانات بدتر است 

جایگاه کسی که عقل را بر شهوت ترجیح می دهد :

قالَ النَّبِىُّ (صلى الله علیه وآله وسلم) : مَثَلُ الْمُؤْمِنِ عِنْدَ اللّهِ کَمَثَلِ مَلَک مُقَرَّب ، وَ اِنَّ الْمُؤْمِنَ اَعْلى عِنْدَاللّهِ مِنْ مَلَک مُقَرَّب:رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود : مؤمن نزد خداوند همانند ملک مقرّب است ، و به حقیقت که مؤمن نزد خداى بزرگ از ملک مقرّب بالاتر است . ( مستدرك سفینة البحار: 1 / 167.)