چکیده: با توكل و اميد به فضل و رحمت الهي و با مشورت و كمك از دوستان و افراد با تجربه، هم در پي شغل و كار مناسب باشيد و هم به ازدواج اقدام نماييد، خداوند از فضل و رحمت خويش، زمينة موفقيت شما را فراهم خواهد نمود و به وعده‌اي كه به شما و همة جوانان داده است، وفا خواهد كرد. البته ياد خدا را فراموش نكرده قناعت ... .
خداوند فرموده: «شما به خاطر ترس از روزي ازدواج نمي‌كنيد در حالي كه خداوند ضامن روزي است. آيا يك جوان بيكار مي‌تواند به اين گونه آيات و احاديث اعتماد كرده و ازدواج كند، در حالي كه در حال حاضر كار وجود ندارد؟
پاسخ:
در پاسخ به اين سؤال نكاتي را يادآور مي شوم:
1ـ به شما حق مي‌دهيم كه چنين سؤالي را طرح نموده و با توجّه به وضعيت زندگي در حال حاضر، نگران آيندة‌تان باشيد چون سبك زندگي، انتظارات زن و شوهر از يكديگر و چشم و هم‌چشمي‌هايي كه ميان خانواده‌ها وجود دارد موجب شده زندگي در نظر جوانان و نوجوانان، سخت و دشوار جلوه نمايد. جوان فكر مي‌كند براي ازدواج بايد منزل شخصي و مستقل داشته باشد. فرش و اسباب زندگي او بايد مرتّب باشد، شغل پردرآمد داشته باشد بگونه‌اي كه بتواند مراسم عقد و عروسي را مجلل برگزار نموده، بعد از ازدواج نيز خودش و خانواده‌اش در كمال رفاه و آسايش زندگي كنند. امّا ازدواج و زندگي اينگونه وحشتناك هم نيست، اگر واقع‌بينانه‌تر به اين قضيّه نگاه كنيد، به اين نتيجه خواهيد رسيد كه قسمت عمدة مشكلات اقتصادي و بيكاري، معضلات ساختگي جامعة ما است. اگر زندگي خويش را بر مبناي اسلام و ارزش‌هاي انساني استوار سازيم بسياري ازمشكلات وجود خارجي ندارد و به اندازة كافي زمينة كار نيز موجود است.
2ـ در نامه‌تان نوشته‌ايد كه: «آيا يك جوان بيكار مي‌تواند به اين حديث اكتفا كرده و ازدواج كند در حالي كه در حال حاضر كار وجود ندارد؟» منظورتان از اين‌كه مي‌گوييد در حال حاضر كار وجود ندارد، چيست؟ اگر مراد شما اين است كه اصلاً كار وجود ندارد، حتي با دستمزد كم و در حدّ معمول، اين قدري غير واقع‌بينانه است. كار وجود دارد گرچه ممكن است در ابتدا با سختي و مشكلات روبرو شويد و يا كار مورد نظر و دلخواه براي خود نيابيد امّا به مرور زمان و با كسب تجارب و اعتبار به شغل مناسبي مشغول خواهيد شد. در اين مسأله مي‌توانيد از ديگران بخصوص پدر، عمو و دوستان‌تان كه اهل تجربه هستند، كمك بگيريد. كاش در نامه‌تان تذكر مي‌داديد كه سطح تحصيلات شما در چه حد است و به كدام شغل علاقمند هستيد. در آن صورت ما نيز راحت‌تر مي‌توانستيم شما را راهنمايي كنيم و از طرفي بهتر مي‌توانستيم قضاوت شما را در رابطه با اين‌كه كار وجود ندارد، ارزيابي نماييم.
3ـ در آيات قرآن و احاديث كه به ازدواج تشويق نموده و فرموده است خداوند ضامن روزي شما است، به اين معنا نيست كه انسان به ازدواج و تشكيل خانواده اقدام كند بدون اين‌كه در جستجوي كار و شغل مناسبي باشد. بلكه آيات و روايات بسياري وجود دارد كه به كار و تلاش تشويق نموده(1) و بيكاري را مورد نكوهش قرار داده است و از آن گذشته اگر فردي تنبل و بيكار باشد، هيچ دختري حاضر به ازدواج با وي نخواهد شد، پس اگر آيات و روايات مربوط به ازدواج را در كنار آيات و روايات كه به كار و كوشش فراخوانده و سعادت و خوشبختي انسان را مرهون تلاش خود فرد دانسته، قرار دهيم، نتيجه اين مي‌شود كه جوانان هم به كار و كوشش بپردازند و هم در رابطه با زندگي آينده‌شان تصميم درست و عاقلانه اتخاذ نمايند.
در اين صورت، معناي اين سخن كه «خداوند ضامن روزي شما است» اين مي‌شود كه اگر فردي ازدواج كند يا زمينه‌هاي ازدواج را فراهم نمايد، خداوند اين امكان را براي وي فراهم مي‌سازدكه شغل مناسبي پيدا كند، و هرگز به اين معنا نيست كه فرد بدون اين‌كه كار و تلاش از خود نشان دهد، خداوند بدون واسطه به وي روزي دهد. اساساً دين اسلام، دين كار و تلاش و كوشش است. و از اين رو براي كار و كارگر مقام ارزشمندي قايل مي‌باشد. پس ضمانت خداوند به اين معنا است كه هر گاه جواني براي رضاي خداوند و پاك ماندن از فسادها و بيماري‌هاي روحي و جسمي، و از همه مهم‌تر سعادت و كمال خويش، اقدام به ازدواج كند، لطف و رحمت خود را شامل او كرده و كار مناسب و آبرومندي را براي وي فراهم مي‌سازد. فراوان ديده‌ايم جواناني را كه پس از ازدواج با همسر مناسب، شخصيت تازه پيدا كرده و شغل مورد نظر و دلخواه خويش را يافته است. شايد شما هم افرادي را از دوستان‌تان ديده‌ايد كه هنگام اقدام به ازدواج شغل مناسب و تمكن مالي نداشته‌اند، امّا پس از مدتي به لطف خداوند و تلاش و كوشش خود، وضع اقتصادي‌اش بهبود يافته است.
اينگونه موارد از مصاديق وعدة الهي است كه فرموده است: «مردان و زنان بي‌همسر خود را همسر دهيد، همچنين غلامان و كنيزان صالح و درستكارتان را، اگر فقير و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بي‌نياز مي‌سازد. خداوند گشايش دهنده و آگاه است.»(2)
4ـ عدّه‌اي از افراد ممكن است واقعاً زمينة كار برايشان فراهم نباشد يا در اثر بيماري از انجام هر كاري ناتوان‌اند شايد شما نيز از اين دسته باشيد يعني با وجودي كه علاقة شديد به كار داريد و دايم در جستجوي كار هستيد، امّا به عللي زمينة كار برايتان فراهم نشده است، در اين صورت مي‌توانيد به ازدواج اقدام نماييد و به مضمون حديث پيامبر - صلي الله عليه و سلم- كه امداد الهي را نويد داده است اكتفا نماييد.(3) در جاي ديگر خطاب به جوانان فرموده است: «اتخذوا الاهل فانّه ارزق لكم»(4) ازدواج نماييد كه همراه با آن، درهاي رزق و روزي به سوي شما گشوده مي‌شود يعني خداوند نسبت به افرادي كه تشكيل خانواده مي‌دهند، توجّه خاصي داشته و از فضل و رحمت خويش آنان را بي‌نياز مي‌سازد و به مال و روزي آنان بركت مي‌دهد البته توجّه داريد كه اين معنا، غير از آن چيزي است كه در نكتة سوّم به آن اشاره شد. اينجا صحبت از بركت و فضل و رحمت الهي است. يعني اگر فردي تصميم به ازدواج گرفت، خداوند در مال و دارايي وي بركت مي‌دهد. پيامبر فرموده است: «براي وسعت رزق، زن بگيريد، زن بركت دارد.»(5). امام صادق- عليه السلام- نيز فرمود: «روزي همراه همسر و فرزند است.»(6)
خلاصة كلام آن‌كه:
با توكل و اميد به فضل و رحمت الهي و با مشورت و كمك از دوستان و افراد با تجربه، هم در پي شغل و كار مناسب باشيد و هم به ازدواج اقدام نماييد، خداوند از فضل و رحمت خويش، زمينة موفقيت شما را فراهم خواهد نمود و به وعده‌اي كه به شما و همة جوانان داده است، وفا خواهد كرد. البته ياد خدا را فراموش نكرده قناعت، ساده زيستي و تلاش و كوشش را هميشه سرلوحة زندگي خويش قرار دهيد.
پاورقی:
1. مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، ج 103، ص 13، 7. ج 78، ص 339.
2. نور:32.
3. حر عاملي، محمد بن حسن، وسايل‌الشيعه، ج 3، ص 5.
4. - همان، ص 7.
5. - همان و نيز محمدي ري‌شهري، محمد، ميزان الحكمة. ج 2، ص 1179، تحت عنوان: زيادة الرزق بالنكاح.
6. - تفسير نورالثقلين، ج 3، ص 595.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات