چکیده:از منظر امام(علیه‌السلام) آیه شریفه مباهله در بیان فضیلت حضرت علی(علیه‌السلام) حتی از مسئله غدیر، مسئله انگشتر صدقه دادن و نزول آیه‌ی ولایت نیز مهم تر او بزرگتر است. حال، با وجود این همه آیاتی که دالّ بر فضیلت حضرت علی(علیه‌السلام) است چرا امام رضا(عليه‌السلام) آیه مباهله را مهم‌ترین و بهترین آیه درباره جایگاه و منزلت امام علی(عليه‌السلام) معرفی می‌کنند؟
حضرت علی بن موسی الرضا(عليه‌السلام) آيه شريفه مباهله را از جهت دلالت بر امامت اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) بهترين و روشن‌ترين آيه در قرآن دانسته‌اند و با استناد به اين آيه و عمل رسول خدا(صلی‌الله‌عليه‌وآله) پس از نزول آن، ثابت می‌كند كه اميرالمومنين(عليه‌السلام) پس از رسول خدا(صلی‌الله‌عليه‌وآله) بافضيلت‌ترين مخلوق خداوند سبحان است.
سيّد مرتضى(رحمه‌الله) مى‌گويد: از شيخ مفيد(رحمه‌الله) شنيدم كه مى‌گفت: «روزى مأمون به امام رضا(عليه‌السلام) گفت: بزرگ‌ترين فضيلت اميرالمومنین(عليه‌السلام) در قرآن كدام است؟
امام رضا(عليه‌السلام) جواب داد: فضيلتى كه آيه مباهله بر آن حكايت دارد. خداوند متعال مى‌فرمايد: «فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَأَبْناءَكُمْ وَنِساءَنا وَنِساءَكُمْ وَأَنْفُسَنا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللّهِ عَلَى الْكاذِبين [آل‌عمران/61] به آن‌ها بگو: بياييد ما فرزندان خود را دعوت كنيم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خويش را دعوت نماييم، شما هم زنان خود را؛ ما نفوس خود را دعوت كنيم، شما هم نفوس خود را؛ آن‌گاه مباهله كنيم و لعنت خدا را بر دروغ‌گويان قرار دهيم».
در پى نزول اين آيه رسول خدا(صلی‌الله‌عليه‌وآله) امام حسن، امام حسين، فاطمه و اميرالمؤمنين(عليهم‌السلام) را فراخواند. آن‌ها به حكم خداوند متعال در جايگاه فرزندان، زنان و نفس ايشان قرار داشتند. مشخص است كه هيچ يك از بندگان خداى سبحان برتر و شريف‌تر از رسول خدا(صلی‌الله‌عليه‌وآله) نيست. از همين رو مى‌بايست از كسى كه به حكم خداوند سبحان نفس رسول خدا(صلی‌الله‌عليه‌وآله) است، احدى برتر نباشد.[1]
از منظر امام(علیه‌السلام) آیه شریفه مباهله در بیان فضیلت امیرالمومنین(علیه‌السلام) حتی از مساله غدیر، و آیه‌ی ولایت نیز مهم‌تر او بزرگتر است. حال، با وجود این همه آیاتی که دالّ بر فضیلت امیرالمومنین(علیه‌السلام) است چرا امام رضا(عليه‌السلام) آیه مباهله را مهم‌ترین و بهترین آیه، درباره جایگاه و منزلت امیرالمومنین(عليه‌السلام) معرفی می‌کند؟
توضیح این مطلب چند مقدمه لازم دارد:
مقدمه اول: مصداق «أَنْفُسَنَا» تنها امیرالمؤمنین(عليه‌السلام) است، چون شیعه و سنی نقل کرده‌اند که در جریان مباهله از طرف مسلمانان، پنج نفر بیشتر نبودند «امیرالمومنین، حسنین، صدیقه طاهره و پیامبر اکرم(صلوات‌الله‌علیهم‌اجمعین)». پس هیچ اختلافی در این قضیه نیست که مصداق «أَنْفُسَنَا» امیرالمؤمنین(عليه‌السلام) است.
مقدمه دوم: تمام کمالات و فضائل از روح و جان آدمی بر می‌خیزد، نه جسم او، مثلاً علم، شجاعت، تقوا و اساساً تمام فضائل و کمالات متعلق به روح است؛ لذا وقتی کسی جان کسی باشد، به این معناست که تمام خصوصیات و ویژگی‌های روحی او را داراست.
از این دو مقدمه نتیجه می‌گیریم: تمام فضائل و کمالات روحانی و نفسانی که برای پیامبر(صلی‌الله‌عليه‌وآله) ثابت بوده است، عین آن فضائل و کمالات برای امیرالمومنین(عليه‌السلام) هم ثابت است، زیرا خداوند از امیرالمومنین(عليه‌السلام) به جان پیامبر(صلی‌الله‌عليه‌وآله) تعبیر می‌کند و لذا با همین کلمه «أَنْفُسَنَا» می‌توان ولایت آقا امیرالمومنین(عليه‌السلام) را ثابت کرد، چون جان پیامبر(صلی‌الله‌عليه‌وآله) است، پس همان‌گونه که پیامبر(صلی‌الله‌عليه‌وآله) ولایت دارد، پس امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) هم ولایت دارد.
و نیز اعلم بودن امیرالمؤمنین ثابت نیز می‌شود، چون پیامبر اعلم است. پیامبر شجاع‌ترین و باتقواترین فرد است، پس همان شجاعت و تقوا در امیرالمومنین(عليه‌السلام) نیز وجود دارد، به همین خاطر است که امام رضا(علیه‌السلام) می‌فرماید: کلمه «أَنْفُسَنَا» مهم‌ترین آیه در شان امیرالمومنین(عليه‌السلام) است.
در نتیجه: علت این‌که مهم‌ترین فضیلت امیرالمومنین(علیه‌السلام) است این است که این آیه می‌فرماید: امیرالمومنین(علیه‌السلام) جان پیغمبر اکرم(صلی‌الله‌عليه‌وآله) است و از لحاظ روحی با پیامبر(صلی‌الله‌عليه‌وآله) یکی است و هیچ تفاوتی نمی‌کند.
________________________
پی‌نوشت
[1]. الفصول المختارة من العيون و المحاسن، قم: دبیرخانه کنگره محقق خوانساری، ۱۳۷۸، ص 38./ و مفيد، محمّد بن محمّد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تحقيق مؤسسة آل‌البيت، چاپ دوم، بيروت، دار المفيد، 1414 ق، ج1، ص169./ و علامه مجلسی، بحارالانوار، ج49، ص188
نظرات
احسنت و تبارک الله به این نوشته
کتاب فضل تو را آب بحر کافی نیست که تر کنم سرانگشت و صفحه بشمارم مدد
مدد بغیر تو ننگ است دلم براتو تنگ
است یا علیییییییی مولا مدد