سه فضیلت مهم در علم آموزی

در آستانه روز دانشجو شایسته است سه فضیلت مهم در علم آموزی که مورد تاکید آموزه های وحیانی است را یاد آور شویم تا هم تذکری برای خودمان باشد و هم مفید فایده برای دانشجویان عزیز، این فضائل عبارتند از:
1 - خودشناسی؛ از منظر آموزه های وحیانی یادگیری برخی از علوم و دانش ها از واجبات عینی بوده و بر هر فردی لازم است که پیش از هر دانشی دیگری به آموختن آنها بپردازد. ازجمله این دانش‌ها و فضائل «خود شناسی» است. خودشناسی مقدم بر همه دانش ها و معرفت های دیگر است. از یک دانشجو هرگز پذیرفتنی نیست که صرفا به تحصیل و تعلیم علوم بیرونی پرداخته و از خود غافل باشد. برای انسان، خسران بزرگی است که جوهر و ذات مسائل بیرونی را بداند و دائما به مطالعه و آزمایش و تجربه امور بیرونی و تفکر در مسائل آفاقی بپردازد، اما از سیر انفسی و اندیشه در امور نفسانی و درونی خود را غافل بماند.
در قرآن کریم خودشناسی به معنای بازیابی حقیقت خویش به واسطه پرورش و زنده کردن استعدادهای فطری و درونی است که در وجود او نهاده شده و سپس درک قلبی حقایق هستی، اسما و صفات الاهی. به مراه ذات و جوهره ذاتی انسان، بازیابی و خود آگاهی اوست.[1] که انسان به آن فطرتاً حبّ و عشق می ورزد. از این رو، خود آگاهی دارای مراتب و شعبه های مختلفی است که مرتبه کامل آن بازیابی و خود آگاهی است که رابطه انسان با واقعیت و اصالت حقیقی او که همان خلیفة اللهی باشد را پیوند می زند.[2]
2- تواضع دربرابر استاد؛ روایت اسلامی، بزرگداشت عالمان و اندیشمندان را بسیار مورد تاکید قرار داده است. احترام به عالمان نشانه خردورزی و حرمت عالمان همسنگ حرمت شهیدان و صدیقان معرفی شده است. از شاگردان و متعلمان خواسته شده که در برابر اهل علم تواضع کنند و عالمان را بزرگ داشته و بر صدر مجلس نشانند. و برای استاد همچون بنده و خدمتکار باشند. زیرا به گفته پیامبر اکرم (صلی الله و علیه وآله): «من تعلمت منه حرفا صرت له عبدا [3] هرکس از عالم کلامی یاد گیرد بنده او می‌گردد» حتی در برخی از روایات اکرام عالمان به منزله اکرام و احترام به خداوند تلقی شده است. امام زین العابدین (علیه‌السلام) در رساله حقوق معلم و استاد می فرماید: «حق کسی که به تو علم می آموزد این است که او را بزرگ بداری؛ و احترام مجلسش را نگه داری؛ و به نیکویی به سخنانش گوش فرا دهی؛ و به او رو آوری و در نزد او با صدای بلند سخن نگویی و اگر کسی از او سوالی پرسید، در جواب دادن به آن بر او پیشی نگیری؛ و در محضر او با افراد دیگر سخن نگویی و در نزد او از دیگران غیبت نکنی...»[4]
بی دلیل نیست که شاعر می‌گوید: «سعی ناکرده در این ره به جایی نرسی مزد اگر می طلبی طاعت استاد ببر».
3 - ضبط و نگارش مطالب؛ و نکته پایانی و جهت حسن ختام شایسته است که دانشجویان مطالب نو و جدیدی را که در هر درسی می آموزند، یادداشت نمایند.البته شیوه نگارش وشیوه گزیده نویسی یاخلاصه برداری ، نیازمند فراگیری آموزش‌های خاصی است. امام صادق (علیه‌السلام)، نیزدر این باره می فرماید:«دانش رابنگارید چراکه بدون نگارش نمی توانید انرا حفظ کنید».[5]
-------------------------
پی نوشت:
[1] . مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، انتشارات صدرا، ج 2، ص 304 و 308.
[2] . همان، ج 2، ص 308 – 326.
[3] .عوالي اللئالي العزيزية في الأحاديث الدينية، ابن أبي جمهور، محمد بن زين الدين‏، دار سيد الشهداء للنشر، 1405 ق،ج‏1، ص 292.
[4] .تحف العقول، ابن شعبه حرانى، حسن بن على‏،جامعه مدرسين‏، قم، 1405 ق،ص 255.
[5] .بحار الأنوار، مجلسی، دار إحياء التراث العربي‏، بيروت، ج‏58، ص 124.