چکیده: یکی از بزرگترین هدیههای الهی که شامل ایرانزمین شده و مشاء خیر و برکت فراوانی گردیده است؛ استقرار هفدهروزه حضرت معصومه سلامالله علیها در قم و به دنبال آن قرار گرفتن مضجع شریف ایشان در قلب این سرزمین زیباییها است.
برکت در اصطلاح به معنای استقرار خیر از سوی خداوند، در یک چیز میباشد[۱] و ازجمله مواردی که مبارک نامیده شده کعبه[۲]، زمین بیت المقدس[۳] و قرآن[۴] است. همچنان که مشاهده میشود این موارد همگی دارای آثاری بینظیر و جهانشمول است. آثاری که بارقههای الهی را در جهان گسترش میدهد و جبهه حق و حقیقت را پشتیبانی مینماید.
یکی از بزرگترین هدیههای الهی که شامل ایرانزمین شده و مشاء خیر و برکت فراوانی گردیده است؛ استقرار هفدهروزه حضرت معصومه سلامالله علیها در قم و به دنبال آن قرار گرفتن مضجع شریف ایشان در قلب این سرزمین زیباییها است.
حضرت فاطمه معصومه در پی انتقال اجباری برادر بزرگوارشان امام رضا علیهالسلام به خراسان و پس از تحمل یک سال دوری برادر و البته بنا به دستور امام خویش راهی ایران گردید. این بانوی کرامت و مدافع حریم ولایت در تاریخ ۲۳ ربیعالاول سال ۲۰۱ هـق وارد قم گردیدند و پس از استقبال مردمی باشکوه در منزل موسی بن خزرج اشعری سکنی گزیدند. درنهایت نیز تنها پس از ۱۷ روز در ۱۰ ربیعالثانی دیده از جهان فروبستند[۵] و در مکانی به نام "باغ بابلان" مکان فعلی حرم مقدس مدفون گردیدند.[۶]
شهر قم قبل از اسلام تنها بهصورت چند قلعه بوده است که عدهای زرتشتی و یهودی در آن زندگی میکردند. اما با ورود اسلام فرزندان سعد بن مالک اشعری که از شیعیان یمنی تبار بودند در این سرزمین اقامت نمودند و آنجا را مأمنی برای شیعیان نمودند.[۷] ازاینجهت در روایات ائمه علیهمالسلام به قم توجه ویژهای شده است. توجهی که درباره هیچیک از شهرهای ایران سراغ نداریم.[۸]
اما این تمام مسئله نیست و با ورود حضرت معصومه سلامالله علیها به قم، این شهر رنگ و بویی دیگر به خود میگیرد. گسترش شهر قم آنهم با مرکزیت حرم مطهر، اهمیت یافتن بیشازپیش شهر قم، مهاجرت سادات و امامزادگان عظیمالشأن به قم از آن جمله است.
البته یک برکت بزرگی که پس از حضور نورانی حضرت معصومه در قم شامل این سرزمین گردید؛ پرورش علما و اندیشمندان بزرگ در این خطه است. علمایی که هرکدام خدمتهای بینظیری به اسلام و مسلمین نمودند. علمایی چون:
علی بن حسین بن بابویه قمی، پدر شیخ صدوق یا صدوق اول؛
محمد بن علی بابویه قمی، معروف به شیخ صدوق و نویسنده نزدیک به ۳۰۰ کتاب در اصول و فروع؛
محمد بن حسن صفار، از یاران نزدیک امام حسن عسکری (علیهالسلام)؛
احمد بن اسحاق قمی، وکیل امام حسن عسکری (علیهالسلام) در قم و سازنده مسجد معروف امام به دستور آن حضرت
زکریا بن آدم، از اصحاب امام رضا (علیهالسلام)؛
علی بن ابراهیم قمی، مفسر معروف؛
صدر المتألهین شیرازی، مؤلف: اسفار اربعه، شواهد الربوبیه، شرح کافی و...
میرزا ابوالقاسم قمی (میرزای قمی)، صاحب قوانین و دارای کرامات بیشمار.
این سیر علمی ادامهدار بود تا آنجا که توسط حضرت آیتالله شیخ عبدالکریم حائری یزدی ره حوزه علمیه منسجمی در قم تأسیس گردید.
ماجرای تأسیس این حوزه علمیه نیز همراه بارقههای ملکوتی حضرت معصومه بود. چراکه آیتالله حائری یزدی در اراک اقامت داشتند و بهکارهای علمی و تدریس میپرداختند. در نوروز سال ۱۳۰۱ شمسی از اراک بهقصد زیارت مزار نورانی حضرت معصومه راهی قم میشوند. علمایی که در تعطیلات نوروز از گوشه و کنار ایران اسلامی برای زیارت به قم آمده بودند؛ خدمت آیتالله حائری رسیدند و از ایشان خواستند که این شهر مذهبی را مرکز و محل توقف خود قرار داده و تشکیل حوزه دهند. اما آیتالله حائری دچار تردید بودند که تصمیم به استخاره میگیرند. سپس پس از نماز صبح در حرم مطهر بیبی فاطمه معصومه استخاره مینمایند و جواب استخاره قسمتی از آیه ۹۳ سوره یوسف میآید: "وأتونی باهلکم اجمعین"; و همه نزدیکان خود را نزد من بیاورید!. از این رو با عزمی راسخ قصد ماندن و تأسیس حوزه علمیه را میگیرند و این خبر را اعلام میدارند که موجی از شادی و سرور در بین اهالی شهر قم و علما ایجاد میشود.[۹]
از آن روزگار تا امروز، لحظهبهلحظه حوزه علمیه شهر قم تحت توجهات خاص بانوی کرامت و عصمت حضرت معصومه بوده است. حوزهای که منشأ انقلاب اسلامی ایران و فروپاشی شاهنشاهی ۲۵۰۰ ساله گردید و نظام جمهوری اسلامی را با حمایتهای مردمی جایگزین آن نمود. حوزهای که در سطح بینالملل به تربیت طلاب دینی پرداخته و مبدأ بیداری اسلامی در اقصی نقاط جهان امروز شده است.
پس باید روز ورود حضرت معصومه سلامالله علیها را روزی مبارک نامید. روزی که آثار مبارک آن هنوز ادامه دارد و انشاءالله با تقدیم سربازانی برای امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف رسالت خویش را ادامه میدهد.
-------------
پینوشت
[۱] - ابن منظور، محمد بن مکرم؛ بیروت، دار صادر،۱۴۱۴ لسان العرب، ج۱۰، ص ۳۹۵.
[۲] - آلعمران/ ۹۶: إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبارَکاً وَ هُدیً لِلْعالَمِین«; نخستین خانهای که برای مردم قرار داده شد، همان است که در سرزمین مکّه است، که پربرکت.
[۳] - اسراء/ ۱: سُبْحانَ الَّذِی أَسْری به عبده لَیْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی الَّذِی بارَکْنا حَوْلَه ; پاک و منزّه است خدایی که بندهاش را در یک شب، از مسجدالحرام به مسجدالاقصی که گرداگردش را پربرکت ساختهایم، برد.
[۴] - انعام/ ۹۲: وَ هذا کِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَکاً; این کتابی است که ما آن را نازل کردیم کتابی است پربرکت
[۵] - اشتهاردی ، محمد، حضرت معصومه (س) چشمه جوشان کوثر، مطهر، ص ۸.
[۶] - صحفی، مهدی، از زندگانی حضرت معصومه (س) و تاریخ قم، صحفی، ص ۴۳.
[۷] - حسن بن محمد قمی، کتاب تاریخ قم، ص۲۴۰، ترجمه حسن بن علی قمی، چاپ جلال الدین طهرانی، تهران ۱۳۶۱ ش.
[۸] - رک: قم در نگاه روايات
[۹] - شریف رازی، محمد؛ گنجینه دانشمندان، ج اول، چاپ اول، تهران، اسلامیه، ۱۳۵۲، ص