چکیده: عمار بن یاسر یکی از نخستین مسلمانان بود که برای حفظ اسلام رنجهای فراوانی را تحمل کرد در زمان پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) از نزدیکترین یاران حضرت بود. عمار پس از رحلت حضرت از یاران نزدیک امیرالمؤمنین(علیهالسلام) محسوب میشد و برای احقاق حق خلافت حضرت تلاش فراوان نمود.
«عمار بن یاسر بن عامر» از اصحاب خاص پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله)؛ نسب عمار به خاندان عنس بن مالک از قبایل قحطانی و ساکن یمن میرسد. یاسر پدر عمار در جوانی به مکه آمد و در آنجا اقامت کرد. وی پس از ازدواج با سمیه همپیمان ابو حذیفه از بنی مخزوم شد.[1]
ایمان به خدا
عمار در سال پنجم بعثت در حالی که حدود 48 سال داشت به همراه پدر و مادر و برادرش به حضور پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) آمد و همگی به دین اسلام شرفیاب شدند. این گروه در شمار اولین مسلمانان قرار دارند و قبل از ایشان تنها سی و چند نفر اسلام را پذیرفته بودند. مشرکان قریش پس از اطلاع از اسلام آوردن عمار و خانوادهاش آنان مورد آزار و شکنجه قراردادند و پدر و مادر عمار اولین شهدای اسلام میباشند.[2]
همراهی با پیامبر(صلیاللهعلیهوآله)
عمار، ارتباط بسیار زیادی با پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) داشت و حضرت، عمار را به پوست صورت خود تشبیه نمود و رسول گرامی اسلام(صلیاللهعلیهوآله) مسجد قبا را با پیشنهاد و کمک او بنا کرد.[3] عمار با شجاعت بسیار در تمام جنگهای پیغمبر(صلیاللهعلیهوآله) شرکت داشت و همچنین در بیعت رضوان رسول خدا(صلیاللهعلیهوآله) را همراهی نمود. عمار در اثر ایمان به خدا و تقوای الهی به مرحلهای رسید که پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) درباره او فرمود: «بهشت مشتاق علی(علیهالسلام) و عمار و سلمان و بلال است».[4]
پس از پیامبر(صلیاللهعلیهوآله)
عمار پس از رحلت پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) از مهمترین حامیان امیرالمومنین(علیهالسلام) بود. عمار از مخالفان جریان سقیفه بود و به تبعیت از حضرت با خلیفه اول بیعت نکرد.[5]
تلاش برای دفاع از حق امیرالمومنین(علیهالسلام)
یکی از کارهای قابلتوجه عمار پس از رحلت پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) تلاش برای احقاق حق امیر المومنین(علیهالسلام) در امر خلافت بود. عمار در روزی که مردم منتظر انتخاب خلیفه توسط شورای شش نفره بودند خطاب به عبدالرحمن بن عوف گفت: «اگر میخواهی مسلمانان اختلاف نکنند با علی بیعت کن». عمار پس از اندکی احساس کرد که شورای شش نفره تصمیمی مبنی بر انتخاب امیرالمومنین(علیهالسلام) ندارد، خطاب به مردم گفت: «ای مردم! خدا عز و جل ما را به پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) خویش حرمت داد و به دین خویش عزت بخشید چرا این کار را از خاندان پیامبرتان(صلیاللهعلیهوآله) بیرون میبرید؟»[6]
در نتیجه
عمار بن یاسر که یکی از پیشگامان در اسلام و از کسانی است که برای حفظ اسلام شکنجههای فراوانی را تحمل کرد در زمان پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) از نزدیکترین یاران حضرت بود. عمار پس از رحلت حضرت از یاران نزدیک امیرالمؤمنین(علیهالسلام) محسوب میشد و برای احقاق حق خلافت حضرت تلاش فراوان نمود.
________________________________
پینوشت:
[1]. اسد الغابه فی معرفه الصحابه، ابن اثیر، بیروت، دارالفکر، 1989م، ج3، ص627 و ج4، ص691./ و دانشنامۀ امام علی(ع)، علی اکبر رشاد، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی، 1385 ش، چاپ سوم، ج 8، ص 516.
[2]. أسد الغابه، همان، ج3، ص627. دائرة المعارف تشيّع، احمد صدر حاج سيد جوادی و ديگران؛ تهران، نشر شهيد سعيد محبّی، 1384 ش، چاپ اول، ج 11، ص 460.
[3]. السيره النبويه، ابن هشام، تحقيق مصطفى السقا و ابراهيم الأبيارى و عبد الحفيظ شلبى، بيروت، دار المعرفة، بى تا، ج1، ص498-497.
[4]. الاستيعاب فى معرفة الأصحاب، ابن عبد البر، تحقيق على محمد البجاوى، بيروت، دار الجيل، ط الأولى، 1412/1992، ج3، ص1138-1136.
[5]. تاريخ اليعقوبى، يعقوبى، بيروت ، دار صادر، بیتا، ج2، ص124.
[6]. تاريخ الأمم و الملوك، طبری، تحقيق محمد أبو الفضل ابراهيم، بيروت، دار التراث ، ط الثانية، 1387/1967، ج4، ص233-232.