چکیده:حضرت امام خمینی (رحمه الله علیه) ترویج صداقت و راستی را به والدین و معلمان گوشزد میکند و در وهله اول وظیفه آنان میداند تا با در پیش گرفتن صداقت و درستی الگوی خوبی برای تربیت فرزندان و کودکان باشند.
یکی از آموزههای مورد تاکید دین مبین اسلام صداقت و راستی است، در هر گروه و یا جامعهای که مسئله صداقت مورد توجه نباشد روح بیاعتمادی حاکم و آن جامعه دچار فساد خواهد شد.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
«إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ لِلشَّرِّ أَقْفَالًا وَ جَعَلَ مَفَاتِيحَهَا أَوْ قَالَ مَفَاتِيحَ تِلْكَ الْأَقْفَالِ الشَّرَابَ وَ الْكَذِبُ شَرٌّ مِنَ الشَّرَابِ؛[1] خداوند عزوجل بر اعمال شر قفلهایی زده و کلید آن را شراب قرار داده و دروغ بدتر از شراب است.».[1]
لذا یکی از سفارشهای بزرگان دین ترویج صداقت و راستی و ارائه الگوی تربیتی به فرزندان و کودکان میباشد.
حضرت امام خمینی (رحمه الله علیه) نیز این مسئله را به والدین و معلمان گوشزد میکند و در وهله اول وظیفه آنان میداند تا با در پیش گرفتن صداقت و درستی الگوی خوبی برای تربیت فرزندان و کودکان باشند.
ایشان خطاب به مادران و معلمان فرمودند:
اين [تربيت] هم از دامن شما خانمها بايد شروع بشود. از دامن شما بايد اين مطلب شروع بشود كه بچهها را تربيت كنيد، يك تربيت صحيح اسلامى. به اينكه خودتان [وقتى] بچه در دامنتان هست، همراهتان هست، همه چشم و گوشش به فعل و قول شماست، از شما دروغ نشنود بعد دروغگو درآيد از كار. اگر اين ديد مادر دروغ مىگويد، بعد هم ديد پدر دروغ مىگويد، اين دروغگو مىشود. اگر ديد مادر آدم صحيحى است، پدر آدم صحيحى است، اين صحيح بار مىآيد. اين صحيح كه بار آمد، شما تحويل مدرسه مىدهيد. اگر معلم يك معلم صحيحى باشد، از مدرسه اين افراد صحيح بيرون مىآيند؛ و يك جامعه صحيح مىشود.[2]
و در جای دیگر به نقش مهم تربیتی مادر اشاره کرده و میفرماید:
بچهها آن علاقهاى كه به مادر دارند به هيچ كس ندارند. آن چيزى كه از دهان مادر و از زبان مادر مىشنوند در قلبشان ثابت مىماند...اگر مادرها مادرهاى بافضيلت باشند، اولادهاى بافضيلت تحويل مىدهند. اولاد بافضيلت كشور را درست مىكند. درست شدن كشورها مرهون شماهاست. مرهون شما مادرهاست. خرابى و آبادى كشورها تابع شماهاست.[3]
برخی از والدین در مقابل اصرار خواسته فرزندشان به او وعده میدهند؛ اما در عمل توجهی به آن وعده ها نمیکنند و گمان میکنند این کار جایز می باشد؛ در حالی که این کار نه تنها یک الگوی منفی جهت آموزش دروغ گویی به فرزندان است، بلکه خود دروغی بوده که گناه برای آن شخص می نویسند.
امام علی(علیه السلام) در این مورد می فرمایند:
«لَا يَصْلُحُ مِنَ الْكَذِبِ جِدٌّ وَ لَا هَزْلٌ وَ لَا أَنْ يَعِدَ أَحَدُكُمْ صَبِيَّهُ ثُمَّ لَا يَفِيَ لَهُ إِنَّ الْكَذِبَ يَهْدِي إِلَى الْفُجُورِ وَ الْفُجُورَ يَهْدِي إِلَى النَّار...؛[4]دروغگویی شایسته انسان نیست؛ نه به شوخی و نه جدی. همچنین شایسته نیست کسی به دخترش وعدهای بدهد و به آن وفا نکند؛ زیرا دروغ به فجور میانجامد و فجور به آتش.»
نکته مهم این روایت از دو جهت است یکی اینکه مردم گاهی از اوقات دروغ گفتن به کودکان را مصلحتآمیز میدانند و به آن اهمیتی نمیدهند لذا امام (علیه السلام) میفرماید که گمان نکنند دروغ محسوب نمیشود، یا دروغ در این مورد جایز است. و جهت دیگر اینکه این دروغ گفتن تاثیر نامطلوبی بر کودک میگذارد.
نتیجه اینکه بر اساس روایات و سفارش بزرگان دین از جمله حضرت امام خمینی(رحمت الله علیه) والدین خصوصا مادران نقش تربیتی مهمی در الگو بودن برای فرزندان دارند و اینکه باید با رفتار و گفتار صادقانه، آنان را با اصل صداقت در زندگی آشنا و تربیت نمایند.
منابع:
[1]. الكافي،شیخ کلینی،چاپ الإسلامية، ج6، ص 403.
[2]. صحيفه امام، ج7، ص 286.
[3]. صحيفه امام، ج7، ص 444.
[4]. وسائل الشيعة، شیخ حر عاملی، ج12، ص 250.