مدعیان اخلاق

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مجلس شورای اسلامی به عنوان مرجع اصلی قانون گذاری در کشور، فعالیت خود را آغاز نمود و در تاریخ بیست و چهارم اسفند 1358 اولین انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار شد؛ مردم نمایندگان منتخب خود را برای رفع مشکلات کشور، راهی خانه ملت کردند.
در ایام انتخاباتی، شور هیجان خاصی در فضای کشور حاکم می شود؛ ترغیب دوستان و آشنایان به شرکت در انتخابات و انتخاب کاندیدای مورد علاقه، از موضوعاتی است که محور اصلی این گفتگو ها می باشد. همچنین یکی از موضوعات مهمی که همه باید به آن توجه خاصی داشته باشند،موضوع اخلاق انتخاباتی است، زیرا در  فضای رقابتی حاکم در این ایام، برای كسب قدرت، بسياری از نامزدها که مدعیان اخلاقند به همراه هوادارانشان آنچه بر زبان می آورند، غیر از آن چیزی است که عمل می کنند. با این وضعیت به نظر می رسد بسیاری از ملاک های اخلاقی در نظر گرفته نشود و اندک اندک فضای غیر اخلاقی در جامعه حاکم شود تا جایی که مردم هم با اعمال و رفتار خویش این فضای مسموم را در کشور تشدید می کنند، همان گونه که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این باره فرمودند :« الناس علی دین ملوكهم »[1] به این معنا که مردم اخلاق و رفتار را از رهبران ومسئولين تبعيت مي كنند.
بحث اخلاق انتخاباتی موضوعی است که از تمام فعالان در عرصه انتخابات به طور ویژه و خاصی انتظار می رود زیرا اخلاق یکی از مواردی است که در اسلام نگاه ویژه ای به آن شده تا جایی که به فرمایش پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تمام اهداف بعثت در همین امر یعنی تکامل اخلاقی انسانها دانسته شده «انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق؛ [2]من تنها برای تکمیل فضائل اخلاقی مبعوث شده ام. »
«در نظام جمهوریی اسلامی غير از دانايی و كفايت سياسی، كفايت اخلاقی و اعتقادی هم لازم است. افرادي نگويند كه اخلاق و عقيده مسئله‌ شخصی انسان‌هاست. بله، اخلاق و عقيده مسئله‌ شخصی انسان‌هاست اما نه براي مسئول. من اگر در جايگاه مسئوليت قرار گرفتم و اخلاق زشتي داشتم؛ فهم بدي از مسائل جامعه داشتم و معتقد بودم كه بايد جيب خودم را پر كنم، نمیتوانم به مردم بگويم اين عقيده و اخلاق شخصی من است و اخلاق و عقيده ربطی به كسي ندارد!»[3]
در ایام انتخابات سه گروه فعالیت می کنند که عبارتند از تشکیلات برگزار کننده انتخابات، نامزدهای انتخابات و رای دهندگان.
در ادامه، چگونگی رعایت اخلاق در مورد این سه گروه را مرور می کنیم:
1-تشکیلات برگزار کننده انتخابات
قطعا تشکیلات برگزار کننده ملزم به رعایت اخلاق در این زمینه می باشند، بدین گونه که معیار سنجش آنها در اینجا فقط رعایت قانون و تخلف نکردن از آن می باشد که بحمدالله در تمام ایام انتخاباتی از اول انقلاب تاکنون، این امر محقق شده است.
2-نامزدهای انتخابات
اول آنکه یکی از راه های شناخت افراد با توجه به رفتار و عملکرد آنها در شرایط مختلف می باشد، زیرا نمیتوان کسی را دانشمند و عالم دانست مگر اینکه بازتاب آن را در رفتار و کردارش مشاهده کنیم؛ هستند بعضی افرادی که در ایام انتخاباتی برای کسب قدرت و نام و نشان، اخلاقی غیر از اخلاق واقعی و حقیقی خود را نشان می دهند تا توجه رای دهندگان را به خود جلب کنند، بدون شک این اخلاق ظاهری به دلیل تضاد با باطن و واقعیت، قطعا زودگذر و موقتی خواند بود و این از بزرگترین بی اخلاقی ها است به همین دلیل در روایات مسافرت با یک فرد به عنوان وسیله برای شناخت اخلاق و روحیات معرفی شده است.
دوم داشتن نگاه درست به رقبا و واقعیت های جامعه تا بوسیله آن وعده های قانونی و معقولی داشته باشند و بتوانند از پس آن بر بیایند زیرا مشق نانوشته هیچ گاه غلط ندارد و هیچ شخصی نمی تواند ادعا بکند من بهتر از افراد کنونی هستم مگر در میدان عمل قرار گرفته باشد. طبق فرمایش رسول اکرم صلی الله علیه و آله خلف وعده و فریب مردم از خصلت هایی هستند که آثارش به خود او بر می گردد « ثَلاثٌ مَن كُنَّ فيهِ فَهِىَ راجِعَةٌ عَلى صاحِبِها: اَلبَغىُ و َالمَكرُ وَ النَّكثُ؛[4] سه خصلت است كه در هر كس باشد (آثارش) به خود او بر مى گردد: ظلم كردن، فريب دادن و تخلّف از وعده.»
زیرا برخی از نامزدها با تبيين نادرست از واقعيت ها و ظرفیت های جامعه،هم مطالباتی را در مردم ايجاد می كنند كه وعده های توخالی از آب درمی آيد و هم مسئولین قبلی و هم کسانی مه در کار هستند را متهم به بی کفایتی و دزدی می كنند تا جایی که روحیه بدبینی نسبت به مسئولین نظام را در بین مردم رواج داده و سوالات و ابهاماتی را در ذهن مردم ایجاد می کنند، خداوند متعال در مورد آشکار شدن وعده های دروغ و تهمت ها می فرماید « والله مخرج ما کنتم تکتمون  [بقره / 72] خدا آنچه را پنهان می داشتيد آشكار ساخت»  پس شخص دروغگو بی شک اگر چيزی را پنهان کند دیر یا زود رسوا مي شود.
سوم رعایت ادب در کلام می باشد، زیرا رعایت ادب از سوی یک مسئول جزء مواردی است که حتی در عرف جامعه دارای اهمیت بالایی می باشد تا جایی که طبق فرمایش خداوند حتی در مقابل دشمنان رعایت ادب واجب می باشد« وَ لا تَسُبُّوا الَّذينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَيْرِ عِلْمٍ کَذلِکَ زَيَّنَّا لِکُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ  [ انعام / 108] ( به معبود ) کسانی که غیر خدا را می خوانند دشنام ندهید ، مبادا آنها ( نیز ) از روی ( ظلم و ) جهل ، خدا را دشنام دهند! اینچنین برای هر امّتی عملشان را زینت دادیم »
3-رای دهندگان
این گروه علاوه بر رای دادن در مواردی مثل تبلیغ کاندید منتخب خود از فعالیت بالایی بر خوردار هستند به همین دلیل باید علاوه بر دقت در انتخاب کاندیدای مورد نظر خویش، باید مراقب باشند بازیچه افراد رای ساز قرار نگیرند زیرا بعضی از این افراد هیچ هدفی الا جمع آوری رای برای کاندیدای مورد نظر خود ندارند و حتی برای رسیدن به این هدف حتی قانون را زیر پا می گذارند چه برسد به رعایت اخلاقیات؛
در پایانباید توجه داشته باشیم بهترین راه و خدا پسندانه ترین راه، تبلیغ و جذب رای دهندگان با مطرح کردن راه حل برای حل مشکلات مردم می باشد نه دفع رای دهندگان از رقبا بوسیله تخریب کردن. به بیانی ديگر، نامزدها می بايست به عنوان سبقت در كار خير با برادران دینی خود رقابت داشته باشند نه آن كه به عنوان مخالفان در برابر هم قرار گيرند.

----------------------------------------------------------

1-الناس علی دین ملوكهم
2-کنز العمال، حدیث 52175 (جلد3، صفحه 16)
3-بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مردم قزوین  
4-نهج الفصاحه ص422 ، ح 1280