چکیده: در صورت گسترش فرهنگ جهادی این پدیده می‌تواند به عنوان بخشی از یک الگوی پیشرفت به جهانیان ارائه گردد.
«ده، دوازده سال بیشتر نداشت. همسایه‌ی ما خانه می ساخت. یک روز دیدم چوب‌های سنگین روی دوشش گذاشته دارد می‌برد. گفتم محمد جان آنها خانه می‌سازند، شما چرا خودت را اینقدر خسته می‌کنی؟
جواب داد: مادر جان! چرا این حرف را می زنید، آنها در خانه مرد ندارند، وظیفه من است به آنها کمک کنم». [1]
از این دست خاطرات و تلاش‌های جهادی در زندگی شهدا زیاد می‌شنویم و وقتی انسان این خاطرات را از شهدا می‌شنود باعث انگیزه و دو چندان شدن علاقه به شهدا می‌گردد.
تلاش و روحیه‌هایی با بنیه جهادی انگیزه ایست برآمده از متن دین، این روحیه این درس را به ما می دهد که تلاش بر این باید باشد که هر کس در هر جا با هر امکاناتی که در اختیار دارد سعی کند اهداف مقدسی را پیگیری نماید، همان کار که شهید غزنوی در این عمل به ما یاد می‌دهد. از این رو سعی در بسط و گسترش فرهنگ جهادی می تواند یکی از مهمترین ابعاد نشر و نمو فعالیتهای جهادی باشد.
در متن دین نیز به این فرهنگ و روش کارکردن، بسیار سفارش شده است که در قرآن تلاش و جهاد در مسیر قرآنی را دارای سه شرط دانسته است:
1ـ تلاش حداکثری بکنیم.
یعنی آنچه از دستمان بر می آید بهترین عمل و بهترین روش را برای بهترین حالت ایجاد شدن عمل اتخاذ کنیم.
2ـ تلاش در چارچوب دین خدا باشد. «وَ الَّذينَ جاهَدُوا فينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنينَ [عنکبوت/ 69] و آنها که در راه ما ( با خلوص نیّت ) جهاد کنند، قطعاً به راه های خود، هدایتشان خواهیم کرد و خداوند با نیکوکاران است».
علامه طباطبایی در تفسیر و معنای جهد و مجاهده که در این آیه آمده است می‌فرمایند:
«کلمه «جاهَدُوا» از ماده «جهد» است، و «جهد» به معناى وسع و طاقت است، و «مجاهدة» به معناى به کار بردن آخرین حد وسع و قدرت در دفع دشمن است».
همچنین مراد از جمله «جاهَدُوا فِینا» در این آیه:
«معناى «جاهَدُوا فِینا» این است که جهادشان همواره در راه ما است، و این تعبیر کنایه از این است که: جهادشان در امورى است که متعلق به خداى تعالى است، چه جهاد در راه عقیده باشد، و چه در راه عمل، و چون جهادشان در راه خدا است هیچ عاملى ایشان را از ایمان به خدا و اطاعت اوامر و نواحى او باز نمىدارد».
و در مورد راههاى خدا «لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا» می‌توان گفت: «طریقههایى است که آدمى را به سوى او هدایت مىکند.
«لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا» در اینجا خداى تعالى براى خود سبیلهایى نشان مى دهد، و راهها هر چه باشد بالآخره به درگاه او منتهى مى شود، براى اینکه راه را براى این راه مى گویند که به سوى صاحب راه منتهى مىشود، و آن صاحب راه منظور اصلى از راه است. (مثلا وقتى مىگویند این راه سعادت است، معنایش این است که: این راه به سوى سعادت منتهى مىشود)
پس راههاى خدا عبارت است از طریقههایى که آدمى را به او نزدیک و به سوى او هدایت مىکند، و وقتى خود جهاد در راه خدا هدایت باشد، قهرا هدایت به سوى سبل، هدایت روى هدایت خواهد بود، و آن وقت آیه شریفه با آیه «وَ الَّذِینَ اهْتَدَوْا زادَهُمْ هُدىً» (محمد/17) منطبق مى شود». [2]
3ـ سومین شرط از شروط قرآنی را نیز که در آیه قبل به تفصیل توضیح دادیم اینکه:
تلاش با اخلاص باشد، فقط برای خدا باشد.
پس اگر مردم هم مانند شهدا به وعده‌های خداوند عمل کنند، خدا هم قطعاً به وعده‌هایی که به آنها داده است عمل خواهد کرد، ما آنچه در برابر حضرت حق، وظیفه داریم را انجام دهیم، خدا هم برای ما انجام می دهد. «أَوْفُوا بِعَهْدي أُوفِ بِعَهْدِکُمْ [بقره/40] به پیمانی که با من بسته اید وفا کنید، تا من نیز به پیمان شما وفا کنم». در صورت گسترش فرهنگ جهادی این پدیده می‌تواند به عنوان بخشی از یک الگوی پیشرفت به جهانیان ارائه گردد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت:
[1]. مادر شهید محمدغزنوی، کنگره شهدای خراسان، 1384، ص68.
[2]. ترجمه المیزان، محمدحسین طباطبایی، ج16، ص 227.