عید نوروز در تبریز

کشور عزیز ما ایران، دارای  فرهنگ و تمدن چندین هزار ساله است، و دارای فرهنگ غنی و منحصرد به فرد می‌باشد که سایر تمدنها از آن بی بهره‌اند. یکی از مهمترین و ماندگارترین فرهنگ ما ایرانی‌ها عید باستانی نوروز می‌باشد. برخی از روایت‌های تاریخی، آغاز نوروز را به بابلیان نسبت می‌دهد. بر طبق این روایت‌ها، رواج نوروز در ایران به سال ۵۳۸ (قبل از میلاد) یعنی زمان حمله  کوروش بزرگ به بابل  باز می‌گردد. همچنین در برخی از روایت‌ها، از زرتشت به‌عنوان بنیان‌گذار نوروز نام برده شده‌است [1] هر چند  خواستگاه نوروز به رسم و رسوم واحدی بر می گردد و اصول آن  همچون دید و بازدید و عیدی دادن و ...در تمام مناطق کشورمان مشترک می باشد اما در نحوه اجرای آن هر یک از مناطق سبک  خاص خودشان را دارند. در این نوشته به رسم و رسومات خاص مردم آذربایجان به ویژه تبریز اشاره می کنیم.
مردم اصیل آذربایجان همان طور که در اجرای مراسم های مذهبی پیشرو هستند ( خصوصا عزاداری ابا عبدالله علیه السلام) ، تشریفات نوروز را هم با رعایت اصول اخلاقی و با گرایش مکتب تشیع  با شادی و سرور برگزار می کنند،  در مورد مراسمات نوروز شاعر شهیر آذربایجان استاد شهریار بزرگ در منظومه  بی نظیر حیدر بابایه سلام چنین می‌سرایند: بايراميدي، گئجه قوشي اوخوردي /آداخلي قيز، بيگ جورابين توخوردي/هر كس شالين بير باجادان سوخوردي/آي نه گؤزل قايدادي شال ساللاماق/بيگ شالينا بايرامليغين باغلاماق .[2]
ترجمه:عيد بود و مرغ شب آواز می خواند، دختر خانم نامزد هم برای داماد جوراب می بافت، هر شخصی شال خود را از روشنایی خانه ها آویزان می کرد،  چه قدر زیباست رسم اویزان کردن شال، و این کار با بستن عیدی داماد به شالش زیباتر هم می شود.
شب عید:همان طور که در شعر استاد ملاحظه کردید یکی از رسوم خاص عید نوروز در تبریز «آویزان کردن شال» می باشد، این مراسم در حال حاضر کم رنگ یا بهتره بگم اصلا نیست اما در گذشته نه چندان دور یکی از مهیج ترین کارها در عید نوروز بود و مخصوصا برای بچه ها شاید خوشایند ترین کار ممکن بود. این رسم در شب عید اجرا می شد و کودکان فامیل با آویزان کردن شال از روشنایی خانه ها پیشاپیش عیدی خود را دریافت می نمودند.
چهار شنبه سوری: چهار شنبه سوری یا چهارشنبه آخر سال نیز در بین مردم آذربایجان از اهمیت خاص بر خوردار می باشد در این روز صبح زود در روستاها مردم صبح بر سر آب رفته و از آن می پرند استاد سید محمد حسین شهریار شاعر معاصر ایران و آذربایجان در این زمینه چنین سروده است:«قیزلار دییر: آتیل ماتیل چرشنبه/ آینه تکین بختیم آچیل چرشنبه» یعنی دختر خانمها از روی آب می پرند و می گویند آتل و باطل چهارشنبه ، مثل آینه بختم باز شود چهارشنبه.
سرگرمی: آن موقعی که تبلت و سیستم عامل اندروید هنوز اختراع نشده بود اشخاص بیشتر با حرفها و گفتگو های شیرین و صمیمی همدیگر را سرگرم می کردند البته این سرگرمی ها برای کودکان خانواده نوعی پایه های فکری و اخلاقی هم محسوب می شد مثلا قهرمان داستان اکثرا از محبین اهلبیت علیه السلام بود و با استعانت از این بزرگواران می توانست بر توطئه ها و مشکلات غلبه کند. یکی از این گفتگو ها حدس زدن در مورد اینده بود، شب عید هر کس می توانست نیت کند در این بین از افراد بزرگتر و با تجربه مثل مادر یا پدر بزرگ بایستی نیت وی را متوجه می شد و تدبیر می کرد با توجه به سن و سال و موقعیت شخص نیتش تقریبا مشخص بود افراد مسن بیشتر در فکر معیشت بودند و نیت شان این بود که سال پیشرو برای کشاورزان و معیشت مردم چطور سالی خواهد بود، اما جوانان بیشتر نیت شان در مورد ازدواج و خوشبختی آینده بود، البته گاهی هم ممکن بود کسی اصلا نیت نداشته باشد و صرفا برای شادی و خنده افراد این کار را بکند
عید نوروز و عروس داماد: عید نوروز برای کسانی که تازه به خانه بخت رفته اند و یا نامزد شده اند از اهمیت ویژه ای بر خوردار است، و خانواده ها پذیرای مهمانان جدید می شوند که در سالهای قبل هیچ ارتباطی نداشتند یا اصلا همدیگر را نمی شناختند، و عیدی گرفتن عروس خانم از تازه داماد برای اولین بار در سال نو نیز از اتفاقات تکرار نشدنی برای زوجین جدید می باشد.
..........................................
پی نوشت ها
1-آدینه اسفندیار/ نوروز در فراز و نشیب تاریخ
2- - دیوان شهریار منظومه حیدربابایه سلام