چکیده:با توجه به فرا رسیدن سال نو یکی از مهمترین سنت های الهی و اسلامی ما مسلمانان و ایرانیان، سنت صله رحم و دید بازدید است. اما گاهی اوقات اختلاف سلیقه و مشکلات بوجود آمده در بین خانواده ها و دوستان باعث اعمال نظرات شخصی شده و بعضی روابط به تیرگی انجامیده است.
با توجه به فرا رسیدن سال نو یکی از مهمترین سنت های الهی و اسلامی ما مسلمانان و ایرانیان، سنت صله رحم و دید بازدید است. اما گاهی اوقات اختلاف سلیقه و مشکلات بوجود آمده در بین خانواده ها و دوستان باعث اعمال نظرات شخصی شده و بعضی روابط به تیرگی انجامیده است.
مثلا شخصی با فردی که فامیلش است به خاطر یک مشکل که بوجود آمده مدت ها رفت و آمد نکرده است و ارتباطش را قطع کرده است.
ابتدا واژه (صله رحم) را تعریف کنیم و بعد نظر شرع را درباره قطع این ارتباط بیان کنیم.
صله‌رحم از دو واژه صله و رحم تشکیل شده است که معنای لغوی صله از ماده «وصل» به معنای پیوستن بوده و پیوند کردن دو چیز را می‌گویند. [۱] معنای لغوی رحم، زهدان به معنی جای کودک در شکم مادر را گویند. [۲]
واژه رحم، در صله رحم استعاره برای قرابت و خویشاوندی است. چرا که آنها از یک رحم متولد شده‌اند و مراد از رحم یعنی نسبت شناخته شده بین آن دو وجود داشته باشد هر چند نسبت دوری با هم داشته باشند. [۳] معنای اصطلاحی صله رحم، اتحاد خویشاوندان و اقوام و دیدار خویشاوندان [۴] است.
جابر از حضرت باقر (علیه السلام) روایت کرده که رسول خدا (صلی الله و علیه و آله) فرموده‌اند:
«به حاضر و غایب امتم و به کسانی که در پشت مردان و رحم زنان هستند (آن‌هایی که هنوز به دنیا نیامده‌اند) تا روز قیامت سفارش می‌کنم که صله رحم را به جا آورند، اگر چه راه‌شان به سوی هم دیگر یک سال فاصله داشته باشد؛ زیرا صله رحم از دین است». [۵]
با این تفاسیر بعضی افراد به بهانه های مختلف دنبال قطع این ارتباط هم و توصیه شده هستند. حال باید نظر شرع را نسبت به این قطع ارتباط بیان کنم.
س: چنانچه در همنشینى با اقوام نزدیک ترس آن باشد که خود انسان به غیبت مبتلا گردد، یا شاهد غیبت کردن دیگران باشد، و نهى از منکر را هم در آن مجالس به سخریّه بگیرند، آیا مى توان با آنان قطع رابطه کرد؟
ج: هرگاه امیدى به تأثیر نهى از منکر ندارید، و خوف آلودگى خودتان به آن گناه مى رود، مى توانید رفت و آمد نکنید. ولى تا مى توانید سعى کنید صله رحم را توأم با امر به معروف و نهى از منکر با زبان خوب ترک نکنید.
س: در صورت بى حجابى ارحام، و عدم وجود شرایط نهى از منکر، باز هم صله رحم واجب است؟
ج: در صورتى که سبب امضا و تایید اعمال آنها نشود، باید صله رحم را به جا آورد، و تا آنجا که ممکن است با زبان خوش، امر به معروف و نهى از منکر کرد.
س: در برخی موارد صله ی رحم نه تنها موجب شادمانی برخی از بستگان نمی گردد بلکه موجب ناخرسندی آنان نیز می گردد و در مواردی این ناخرسندی را (حتی برای یکبار رفت و آمد در سال) با صراحت بیان می نمایند در اینگونه موارد حکم شرعی رفت و آمد یا قطع رفت و آمد چیست؟
ج: اگر بدانید یا اظهار کنند که مایه ناراحتی است می توانید قطع کنید ولی اگر به وسیله تلفن یا مانند اینها ناراحت نشوند می توانید از این طرق صله رحم را بجا آورید.[6]
----------------------------------------
پی نوشت:
[1]. لغت نامه دهخدا، ج۷، ص۱۰۵۱۹.
[2]. لغت نامه دهخدا، ج۱۴، ص۲۰۵۷۲.
[3]. مستدرک سفینه البحار، شیخ علی نمازی، ج۴، ص۱۱۲.
[4]. لغت نامه دهخدا، ج۷، ص۱۰۵۱۹.
[5]. «أوصي الشاهد من أمتي والغائب منهم ومن في أصلاب الرجال و أرحام النساء إلى يوم القيامة أن يصل الرحم و إن كانت منه على مسيرة سنة، فإن ذلك من الدين»
الكافي، كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، تاريخ وفات مؤلف: ۳۲۹ ق، محقق / مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، موضوع: كتب اربعه، زبان: عربى، تعداد جلد: ۸، ناشر: دار الكتب الإسلامية، مكان چاپ: تهران، ج2، ص151.
[6]. برگرفته از سایت آیت الله مکارم شیرازی.