چکیده:پیامبر(صلیاللهعلیهوآله): اگر می‌خواهی عمرت را خدا طولانی کند صله رحم نما به خویشان و اقوام خودت سر بزن و هیچ‌گاه رابطه خود را با آن‌ها قطع مکن.
عید نوروز از اعیاد به یادگار مانده از ایران باستان است که مردم ایران زمین آن را گرامی می‌دارند، گر چه این عید از ایران باستان به مناستب فرا رسیدن بهار و روزهای نو، به یادگار مانده است؛ اما اعمالی در آن انجام می‌شود که با روح اسلام و روح انسانیت بسیار سازگار است. به عبارت دیگر می‌توان گفت این عید باستانی همراه با مذهب اسلام و آموزهای اسلامی تلفیق شده است و یک سنت بسیار زیبائی از آن به وجود آمده است.
کارهای نیک بسیاری در این عید باستانی اتفاق می‌افتد، مانند خانه‌تکانی و زدودن گرد و غبار و انجام بهداشت خانه و خانواده که در اسلام هم به این فریضه دینی بسیار توجه شده است. یکی دیگر از اعمالی که در این عید باستانی انجام می‌شود، دید و بازید همه اقوام از هم دیگر و دیدار کوچک‌تر‌ها از بزرگ‌ترهاست که در شرع مقدس به نام «صله رحم» نامیده شده و تاکید بسیار فراوانی بر انجام آن شده است. به همین مناسبت ما روایاتی را از دید معصومین(علیه‌السلام) در خصوص این فریضه بزرگ یادآور می‌شویم:
امیرالمومنین(علیه‌السلام)فرمود: «مردی خدمت رسول خدا(صلیاللهعلیهوآله) آمد و عرض کرد یا رسول الله! به من عملی یاد بده که خدای‌تعای و مخلوقات خدا من‌را دوست بدارند و مالم زیاد شود و بدنم سالم بماند و عمرم طولانی شود و با تو محشور شوم».
حضرت رسول خدا(صلیاللهعلیهوآله) فرمودند: «اگر می‌خواهی خدا تو را دوست بدارد از خدا بترس و پرهیزگار باش. اگر می‌خواهی مخلوقات خدا تو را دوست بدارند، احسان کن به آن‌ها و واگذار به آن‌ها آنچه در دست آن‌هاست.
اگر می‌خواهی مالت زیاد شود، زکات بده؛
اگر می‌خواهی عمرت را خدا طولانی کند صله رحم نما به خویشان و اقوام خودت سر بزن و هیچ‌گاه رابطه خود را با آن‌ها قطع مکن؛
اگر می‌خواهی خدا بدنت را سالم بدارد، زیاد صدقه بده؛
اگر می‌خواهی خدا تو را با من محشور کند، پس سجده طولانی به جای آورد».[1]
نکته اصلی و مد نظر ما در این روایت شریف، طولانی شدن عمر است که حضرت ختمی مرتبت(صلیاللهعلیهوآله) می‌فرمایند: «اگر می‌خواهی عمرت طولانی شود صله رحم و مهربانی با بستگان را فراموش مکن» که این عمل در عید نوروز به درستی در نزد ایرانیان انجام می‌گیرد و کاری بسیار پسندیده و نیکی است که هرسال انجام می‌پذیرد.
نکته دیگری که از این روایت زیبا استفاده می‌شود این‌که وقتی که مردم به سرکشی فامیل و بزرگ‌ترهای خود بروند قطعا از حال و احوال آن‌ها با خبر می‌شوند و چه بسا مشکلات آن‌ها را با صدقات و مبرات خود حل کنند و باز مشمول بند دیگری از این روایت می‌شوند که نبی اکرم(صلیاللهعلیهوآله) فرمود: «اگر می‌خواهی گرفتار این دکتر‌ها و مریض‌خانه‌ها نشوی زیاد صدقه بده» که این عمل صدقه دادن و انجام کارهای عام المنفعه در این عید باستانی به خوبی انجام می‌گیرد.
حال به بعضی از آثار و برکات صله رحم از نگاه روایات می‌پردازیم تا در این عید باستاتی، بیشتر ترغیب شویم تا به بستگان و دوستان نزدیک سری زده و کینه و دشمنی را کنار نهیم:
آثار صله رحم
1. زیاد شدن عمر انسان: یکی از فواید دنیوی صله رحم این است که خداوند به خاطر این کار، عمر انسان را زیاد می‌کند و دچار مرگ ناگهانی نمی‌شود. از محمد عبیدالله روایت شده که حضرت رضا(علیه‌السلام) می‌فرمایند: «مردی از عمرش ۳ سال مانده بود. وی صله رحم می‌کند و خداوند آن را به سی سال تبدیل می‌کند، که خداوند هر چه بخواهد می‌کند».[2]
۲. دفع بلا و زیاد شدن دارایی: اگر بخواهیم از بلاهای فردی و اجتماعی در امان باشیم و در تیررس انواع بلا‌ها قرار نگیریم یکی از بهترین راه‌ها همان صله رحم است. حضرت امام باقر(علیه‌السلام) می‌فرمایند: «صله رحم اعمال را پاک، اموال را بسیار، بلا‌ها را بر طرف می‌کند و حساب را آسان کرده و اجل را عقب می‌اندازد».[3]
۳. نیکویی اخلاق و پاکی جان: صله رحم باعث از بین رفتن کینه‌ها می‌گردد، چرا که از نزدیک همدیگر را می‌بینیم و این ارتباط، رفتارمان را نیکو جلوه می‌دهد و در سخن گفتن‌هاست که گره‌های سوءظن و کینه باز می‌شود و جایش را صفا و صمیمیت پر می‌کند. حضرت امام صادق(علیه‌السلام) می‌فرمایند: «صله رحم اخلاق را نیکو، دست را بخشنده، جان را پاکیزه، روزی را افزون کرده و اجل را عقب می‌اندازد».[4]
۴. مرگ نیکو و راحتی حساب: اگر انسان بخواهد با نیکویی و خوبی از دنیا برود یکی از راه‌هایش صله رحم است. چراکه صله رحم انسان را از مرگ بد و دچار شدن به انواع بیماری‌های خطرناک و مرگ ناگهانی نجات می‌دهد و باعث می‌شود تا انسان در آخرت هم حسابش راحت باشد.
امام صادق(علیه‌السلام) می‌فرمایند: «صله رحم، حساب رسی را در قیامت آسان می‌کند و انسان را از مرگ‌های بد باز می‌دارد».[5]
بنابراین: صله رحم در ایام نوروز سنت پسندیده‌ای است اسلام علاوه بر تایید، تاکید نیز نموده است و آثار بسیاری را بر این امر مترتب کرده است.
__________________________________
پی‌نوشت
[1]. سفینة البحار، ج ۱، ص ۵۹۹.
[2]. مجلسی، محمد تقی؛ بحارالانوار، بیروت، دارالوفاء، ۴۴۰۳ق، ج۷۱، ص۹۳.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب؛ اصول کافی، مترجم صادق حسن‌زاده، قم، صلوات، ۱۳۸۳، چاپ اول، ج۳، ص۳۳۷.
[4]. همان، ص۳۳۹.
[5]. بحارالانوار، همان، ج۷۱، ص۹۸.