مهدویت از نگاه شهید مطهری

مسأله‌ی «موعود» از قرن‌ها پیش از ظهور اسلام، مطرح بوده است. در کتاب‌های پیامبران، نوشته‌ها و آثار گوناگون بر جا مانده از حکیمان و فرزانگان پیشین، به این امر یعنی ظهور منجی بزرگ جهانی در آخرالزمان تصریح یا اشاره شده است.
عقیده به آمدن مصلح بزرگ جهانی در آیین زرتشت، بودا، یهود، مسیحیت و... به عنوان یک اصل مسلم و قطعی مطرح بوده است. پیامبران و رهبران مذهبی گذشته به پیروان‌شان آمدن مصلح کل و تشکیل دهنده‌ی حکومت واحد جهانی را بشارت و به مظلومان، ستم دیدگان، مستضعفان و بی‌چارگان، سپری شدن فصل چپاول و غارت و هزیمت ستم‌پیشگان بی‌رحم و فرا رسیدن فصل شکوفایی عدالت و پیاده شدن قانون مقدس الهی در سراسر گیتی را نوید داده‌اند.
استاد مطهری(رحمه‌الله) «مهدویت» را به عنوان فلسفه‌ی بزرگ جهانی معرفی کرده و علت آن را، جهانی بودن دین اسلام و تشیّع می‌داند. [1]

شهید مطهری(رحمه‌الله) با استناد به آیه‌ی شریفه‌ی: « وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصَّالِحُونَ [انبیاء/105] و به یقین، در زبور، کتاب آسمانى داود، پس از تورات، نوشتیم که زمین را از شرک و گناه پاک خواهیم ساخت و بندگان شایسته من آن را به ارث خواهند برد». می‌فرماید: در این آیه، صحبت از زمین است، نه صحبت از این منطقه و آن منطقه و این قوم و آن نژاد».[2]
اندیشه‌ی پیروزی نهایی حق بر باطل و استقرار کامل و همه جانبه‌ی ارزش‌های انسانی و تشکیل مدینه‌ی‌ فاضله و جامعه‌ای ایده‌آل توسط شخصیّتی مقدس و عالی‌قدر، اندیشه‌ایست که از دیدگاه بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران از جمله استاد مطهری(رحمه‌الله) مورد اتفاق همه‌ی فرقه‌ها و مذهب‌هاست.[3]

در کتاب «اوستا» و «زند» زرتشتیان، «شاکمونی» و «دیر» هندیان، «دداتک» و «پاتیکل» برهماییان، کتاب‌های مقدس بوداییان، «مزامیر زبور» منسوب به حضرت داود(علیه‌السلام) فصل‌های «تورات» منسوب به حضرت موسی(علیه‌السلام) شعرهای انجیل منسوب به حضرت عیسی(علیه السلام) و... سخن از ظهور منجی بشر و مصلح کل و بر هم زننده‌ی بساط ظلم و ستم و تشکیل دهنده‌ی حکومت واحد جهانی مبتنی بر پایه‌های عدالت داده شده است.
در هر یک از آیین‌ها، ادیان، مکتب‌ها، ملت‌ها و قوم‌ها با تعبیرهای مناسب با فرهنگ خود از مهدی نام برده شده است. «در آئین زرتشت از او به نام «سوشیانت» یا «سوشیانس» نجات دهنده بزرگ جهان، در میان یهودیان به نام «ماشیح» مهدی بزرگ، در آئین هندی به نام «آواتارا» در آئین بودائی به نام «بودای‌پنجم» و در میان برهمائیان به نام «وشیئو» و در کتاب «شاکمونی» از کتب مقدس هندیان به نام «فرزند سید خلایق دو جهان» و در کتاب مقدس «دداتک» برهمائیان به نام آخرین وصی حضرت «محمّد» و در کتاب پاتیکل به نام «راهنما» و هادی و مهدی تعبیر نموده‌اند.
اهالی صربستان در انتظار «مارکوکراسیویچ»ساکنان جزایر انگلستان در انتظار «ارتور» و ایرانیان باستان در انتظار «گرزاسپر»، یونانیان در انتظار «کالویبرگ» اقوام اسکاندیناوی در انتظار «اودین»، اقوام اروپای مرکزی در انتظار «بوخص» و اقوام آمریکای لاتین در انتظار «کوتز لکوتل» و چینی‌ها در انتظار «کرشنا» بسر برده‌اند».[4]

بنابراین هم‌چنان که استاد مطهری(رحمه‌الله) می‌فرماید مسأله‌ی آمدن مصلح واقعی و تشکیل دهنده‌ی حکومت واحد جهانی، یک اصل قطعی و مسلّم و پذیرفته شده میان پیروان دین‌ها و مذهب‌ها بوده است.
لکن اختلاف در تطبیق «مهدویت» بر این یا آن فرد بوده است. نویسنده‌ی کتاب «خورشید مغرب» چند کتاب از نسخه‌های عهدین که در آن سخنانی درباره‌ی موعود آمده است را چنین ذکر می‌کند: «کتاب دانیال پیامبر، کتابی حجّی یا حکّای پیامبر، کتاب صَفَنِیای پیامبر، کتاب اشعیای پیامبر، هم‌چنین در آثار دین مسیحیت نیز این بشارت‌ها آمده است از جمله: انجیل‌متّی، انجیل‌لوقا، انجیل‌مرقُس، انجیل‌برنابا، مکاشفات‌یوحنّا». [5]

شاید به دلیل همین حضور در فرهنگ‌های گوناگون و باورها و کتاب‌های امت‌ها و ملت‌هاست که در یکی از زیارت‌های حضرت حجت(عج‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) چنین آمده است: «السلام علی مهدی الامم و جامع الکلم». آیه‌هایی از قرآن کریم نیز دلالت بر جهانی بودن مهدویت دارد. از جمله در تفسیر آیه‌ی شریفه‌ی «قالَ لَوْ أَنَّ لي‏ بِکُمْ قُوَّةً أَوْ آوي إِلي‏ رُکْنٍ شَديد[هود/80] گفت: ای کاش برای مقابله با شما نیرویی داشتم یا به تکیه گاهی محکم و استوار پناه می بردم».
عیاشی به سند خود از صالح به سعید از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است که آن حضرت درباره‌ی این آیه‌ی کریمه فرمود: [یعنی] نیروی حضرت قائم و «رُکْن شَدید»، همان سیصد و سیزده تن یاران اویند. [6]

باید توجه داشته باشیم که ما منتظر حکومت امام زمانی هستیم که با ظلم و فساد مخالف است و تمام گیتی را تحت اختیار خود قرار خواهد داد. بنابراین کسی که منتظر چنین فردی است باید خودش هم رنگی از این ویژگی‌ها داشته باشد به عبارت دیگر نشانه منتظر واقعی این است که خودش دست به ظلم و فساد و تعدی نزند و سبک زندگی‌اش این باشد که نه فقط مردم را به خیر دعوت کند، بلکه خود عامل به خیر باشد.

در نتیجه: در تمام ادیان و مذاهب مختلف جهان، از مصلحی که در آخرالزمان ظهور خواهد کرد و به جنایت‌ها و خیانت‌های ضدانسانی پایان خواهد داد و شالوده حکومت واحد جهانی را بر اساس عدالت و آزادی واقعی بنیان خواهد نهاد ،سخن به میان آمده است و تمام رسولان و سفیران الهی در این زمینه به مردم با ایمان جهان، نوید‌هایی داده‌اند، هر چند مذاهب مختلف در مورد نام آن مصلح و ویژگی‌های او و علائم ظهور او، تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند.
----------------------------------------
پی نوشت
[1]. سیری در سیره ائمه اطهار، ص 298.
[2]. همان
[3]. قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ، ص 13.
[4]. حکیمی، محمد رضا، خورشید مغرب، ص 69.
[5]. همان، ص 56.
[6]. مهدویت از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری (ره) نوشته محترم شکریان ناشر: شمیم گل نرگس