چکیده: خداوند متعال در هشتاد سوره از قران کریم، به بحث ظهور و قيام حضرت مهدي پرداخته و مانند بسياري از مباحث ديگر، بدون اينكه وارد جزئيات شود، به صورت مبنایی و کلی بحث ظهور را تبیین فرموده است.
با فرا رسیدن ماه شعبان -که فصل سرور و دلدادگی عاشقان منتظر فرج و ظهور حضرت مهدی (علیه‌السلام) است- خالی از لطف نیست که در رابطه بحث انتظار فرج و مهدویت تبیینی بر مبنای آیات قرآن صورت پذیرد. البته باید این نکته در نظر گرفت که قرآن کریم در بحث ظهور و قیام حضرت مهدی (علیه‌السلام) مانند بسیاری از مباحث دیگر، بدون اینکه وارد جزئیات شود، به‌صورت مبنایی و کلی به بحث ظهور پرداخته است. یعنی از تشکیل حکومت عدل جهانی، و پیروزی کامل و نهایی صالحان در روی زمین به‌صورت مبنایی و کلی سخن گفته است. که آیات تشکیل حکومت عدل جهانی به استناد مدارک حدیثی و تفسیری متعیین در مصداق اکمل و تمام خود یعنی به حکومت حضرت مهدی و ظهورش می‌شود.
چنانکه خدای متعال در قرآن کریم تأکید می‌فرمایند: «وَنُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ [قصص/ 5] و اراده کردیم که بر مستضعفان زمین منّت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان در زمین قرار دهیم!». این آیه هرچند در مورد بنی اسرائیل و به‌قدرت رسیدن آنان بعد از رهایی از چنگال فرعون است ولی تعبیر «نرید ...» اشاره به یک اراده مستمر الهی دارد و پیام این آیه، بشارت به یک سنت الهی در همه قرون و اعصار است که هر جا مستضعفان تحت سلطه زورمندان قرار گیرند، اراده خداوند بر این قرارگرفته است که زمانی فرامی‌رسد که اینها طعم شیرین پیروزی حق بر باطل را می‌چشند و سرانجام حکومت و رهبری زمین به آنها اعطا می‌شود. به‌خصوص که در بسیاری از روایات، آیه مذکور بر ظهور حضرت مهدی (علیه‌السلام) تطبیق داده‌شده است. [1]
خداوند متعال درباره حکومت عدل جهانی، و پیروزی کامل و نهایی صالحان در روی زمین در قرآن کریم می‌فرمایند: «وَلَقَدْ کتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ [انبیاء/ 105] در تورات و زبور نوشته‌ایم که صالحان، وارث زمین خواهند بود» این آیه نیز به استناد مدارک حدیثی و تفسیری متعیین در مصداق اکمل و تمام خود یعنی به حکومت حضرت مهدی و ظهورش می‌شود، چنانچه در تفسیر این آیه از امام باقر (علیه‌السلام) نقل‌شده است که فرمود: «این بندگان صالح همان یاران حضرت مهدی (علیه‌السلام) در آخرالزمانند». [2]
خداوند متعال در جای دیگر قرآن نیز خطاب به مسلمانان با ایمان واقعی و اعمال شایسته وعده خلافت و امنیت کامل، را داده و می‌فرماید: «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُم فِی الْأَرْضِ کمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَیُمَکنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَی لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِکونَ بِی شَیْئًا وَمَن کفَرَ بَعْدَ ذَلِک فَأُوْلَئِک هُمُ الْفَاسِقُون [نور / 55] خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام دادهاند وعده می‌دهد که قطعاً آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد، همان‌گونه که به پیشینیان آنها خلافت روی زمین را بخشید و دین و آیینی را که برای آنان پسندیده، پابرجا و ریشه‌دار خواهد ساخت و ترسشان را به امنیّت و آرامش مبدّل می‌کند، آن‌چنان‌که تنها مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نخواهند ساخت. و کسانی که پس‌ازآن کافر شوند، آنها فاسقانند». و در روایات آمده است که مصداق کامل و اتم این وعده الهی، در زمان ظهور ولی عصر تحقق خواهد یافت. روایات دیگری در تطبیق چندین آیه دیگر وجود دارد که به جهت رعایت اختصار از ذکر آنها خودداری می‌شود. [3]
خداوند متعال در هشتاد سوره از قران کریم، به بحث ظهور و قیام حضرت مهدی (علیه‌السلام) پرداخته و مانند بسیاری از مباحث دیگر، بدون اینکه وارد جزئیات شود، به‌صورت مبنایی و کلی بحث ظهور را تبیین فرموده است. و به شکل مبنایی از تشکیل حکومت عدل جهانی، و پیروزی کامل و نهایی صالحان درروی زمین سخن گفته است. که این ایات با بیش از پانصد روایت از پیامبر وائمه (علیهم‌السلام) در تفسیر این آیات آمده که برای اطلاع بیشتر و جامع‌تر می‌توان به کتاب معجم أحادیث الإمام المهدی (علیه‌السلام) جلد 5، موسسه معارف اسلامی، مسجد مقدس جمکران، قم مراجعه شود.
----------------------------------------------------
پی‌نوشت:
[1]. بحار الأنوار، مجلسی، محمد باقر، چاپ المکتبه الاسلامیه، 1393 ق، ج 51، ص 54.
[2]. سیره پیشوایان، پیشوائی، مهدی، قم، موسسه تحقیقاتی و تعلیماتی امام صادق (ع)، 1376 ش، ص 714.
[3]. آموزش عقاید (دوره سه جلدی)، مصباح یزدی، محمدتقی، چاپ و نشر بین الملل، 1380 ش، ص 331.