چکیده: امام خمینی(رحمه الله علیه) یکی از اعجوبه های تاریخ پس از عصر انبیاء و ائمه اطهار علیهم السلام بود. با بررسی شخصیت ایشان می توان به این نتیجه مهم دست یافت که انسان می تواند بگونه ای در عصر تکنولوژی زندگی کند که نزدیک به مقام عصمت باشد.
مقدمه:
امام خمینی(رحمه الله علیه) یکی از اعجوبه های تاریخ پس از عصر انبیاء و ائمه اطهار علیهم السلام بود. با بررسی شخصیت ایشان می توان به این نتیجه مهم دست یافت که انسان می تواند بگونه ای در عصر تکنولوژی زندگی کند که نزدیک به مقام عصمت باشد.
از این رو بنابر وظیفه ی خود به بیان گوشه هایی از زندگی این عزیز می پردازیم، تا باشد که بتوانیم قدمی در رشد و تعالی خود برداریم.
صبر و استقامت:
استقامت در مفهموم قرانی خود به معنای پایداری در دین ومسیر حق در برابر انحرافات و کژی هاست.[1]
این خصیصه از جمله ویژگی های است که خداوند متعال در قرآن کریم به پیامبر و پیروان آنان سفارش کرده است.
«فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَمَن تَابَ مَعَكَ وَلاَ تَطْغَوْاْ إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ [هود/112] پس همان گونه كه فرمان يافتهاى پايدارى كن و نيز هر كه با تو رو به سوى خدا آورده است. و سركشى نكنيد كه او به آنچه مىكنيد بيناست»
که البته این صفت، از جمله ویژگی هایی است که در رفتار امام خمینی( ره) به چشم می خورد؛ این خصوصیت در کلامی از ایشان نمودی واضح دارد.
ایشان در آخرين پيام برائت خود چنين مي فرمايد:
«من به تمام دنيا با قاطعيت اعلام ميکنم که اگر جهان خواران بخواهند در مقابل دين ما بايستند، ما در مقابل همه دنيای آنان خواهيم ايستاد و تا نابودی تمام آنان از پای نخواهيم نشست يا همه آزاد مي شويم و يا به آزادي بزرگتری که شهادت است، میرسيم.»[2]
دور اندیشی:
از دیگر ویژگی های مهمی که باید یک مومن از آن برخوردار باشد، دور اندیشی و بصیرت در کارهاست. اینکه هر انسانی در هر یک از موضع گیری ها و مسیرها، کدام مسیر را انتخاب مینماید نقش موثری در سعادت و یا شقاوت وی دارد.
در روایات متعدد به آثار برخورداری از این ویژگی و عدم آن اشاره شده است:
امام علی علیه السلام:
«مَن اَخَذَ بِالْحَزْمِ اِسْتَظْهَرَ[3] هر کس که دوراندیشی کند، پشت گرمی پیدا می کند»
« مَنْ قَلّ حَزْمَهَ ضَعُفَ عَزْمه[4] کسی که از دوراندیشی کمتری برخوردار باشد، عزم و تصمیمش سست خواهد بود»
اما آنچه در شخصیت امام عزیزمان هویدا بود، اینست که ایشان پس از تصمیم گیری های خود آنچنان قرص و محکم به آینده و سرنوشت نیک آن یقین داشتند، که انگار آیندهی آن را با چشمان خود می دیدند.
مقام معظم رهبری در بیان این خصوصیت حضرت امام ( ره)، اینگونه بیان می کنند:
«امام خمينی مردي حکيم، دقيق، و برخوردار از ذهنيتی بالا که قادر به پيش‌بينی بسياری از وقايع بودند اعتقاد داشتند که از آغاز نهضت، دست هدايت‌گر خداوند، انقلاب و اسلام را پيش مي‌برده است.»[5]
دقت ریزبینانه در مصرف بیت المال
از جمله خصوصیاتی که در سوره مومنون برای مومنین شمرده می شود، رعایت امانت داری در برابر بیت المال و امانات است:
« وَ الَّذینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ [مومنون/8] (مومنین) امانات و پیمان‌ها را مراعات می‌كنند»
همچنین بلعکس در کلامی از رسول اکرم صلوات الله علیه و آله نداشتن این ویژگی و بی پروایی در استفاده از بیت المال، موجب مورد لعن واقع شدن از سوی ایشان است.
امام باقر علیه السلام از رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل میکند که ایشان فرمودند:
«پنج کس اند که من و هر پیامبر مستجاب الدعوه ای، آنان را لعنت کرده است:
آن کس که در کتاب خدا، آیه ای را زیاد گرداند، و کسی که سنت و روش مرا، رها کند و کسی که قضا و قدر خدا را تکذیب کند و کسی که حرمت اهل بیت مرا که خدا واجب فرموده نگه ندارد، و کسی که اموال عمومی را، به خود منحصر سازد و [تصرف در] آن را [به نفع خود] حلال شمارد.[6]
حجت الاسلام ناصری در رابطه با این موضوع از زندگی امام مي‌گويد: «امام همواره میفرمود، هيچ کس حق ندارد از اين جا به جايی تلفن کند، تلفن داخل نجف را اجازه میدادند، اما به کربلا يا جای ديگر نمي‌توانستيم تلفن بزنيم، زيرا امام تحريم کرده بود. حتي به فرزند خود فرمود: تو حق نداری به تهران يا جای ديگر تلفن کنی، البته اگر در مسير انقلاب بود، مانند نشر اعلاميه به وسيله تلفن يا گفتن خبر اجازه مي‌داد.» [7]
تلنگر:
جا دارد هر یک از ما در زندگی روزانه خود دقت کنیم که هر کدام، به چه میزان به این امر مهم دقت عمل نشان می دهیم.
مسلما فراموشی چنین تذکراتی موجب این همه ریخت و پاش در مملکت عزیزمان شده است. استفاده شخصی از ماشین های دولتی، بذل و بخشش های بیجا از بیت المال، آسیب رساندن به وسایل نقلیه عمومی، تخریب میز و صندلی ها در دانشگاهها و مدارس تحصیلی، بی مبالاتی در استفاده از وسایل سرمایشی و گرمایشی در سرما و گرما، تخریب جنگلها و محیط زیست و صدها مورد دیگر همگی از جمله مصادیق عدم رعایت این ویژگی در بین ماست.
نفی ذلت پذیری و خودباختگی
برای نابودی هر نظام و مملکتی، سلب اعتماد به نفس و تزریق روحیه ناامیدی از خود به بیان دیگر از خودباختگی، رمز موفقیت برای تسلط بر آن جامعه است.
البته در آیات شریفه ی قرآن کریم نیز توصیه اکید بر نفی سلطه ی بیگانگان شده است:
« وَلَن يَجْعَلَ اللّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلاً [نساء/141] و خدا هرگز براى كافران راهى [براى تسلّط] بر مؤمنان ننهاده است.»
این ویژگی و روحیه به تمام معنا در این شعار حضرت امام خمینی رحمت الله علیه نمود دارد، که می فرمودند:
" نه شرقی نه غربی، جمهوری اسلامی"
_ بحمدلله این رمز پایداری بعد از رحلت امام در وجود مقام معظم رهبری نیز به صراحت به چشم می خورد تا آنجا که ایشان نیز مکررا در رابطه با این موضوع به ما متذکر شده اند:
«با توجه به این واقعیات اگر عزم خود را جزم کنیم، دست بدست یکدیگر دهیم و چشممان بدست دشمن نباشد که چه زمانی تحریم ها را برمی دارد یا برنمی دارد، در عرصه های دیگر از جمله اقتصاد نیز حتماً به اقتدار ملی دست می یابیم.» [8]
البته توجه و عمل کردن به دستورات ایشان و این اصل مهم، تاکنون پیشرفت های عظیمی برای این ملت و کشور به ارمغان اورده و امیدواریم که این روحیه همچنان در وجود مسئولینمان باقی مانده و از انچه خداوند متعال در نیرو و توانمان به امانت گذاشته کمال استفاده را ببریم.
ج.مطالعه بیشتر:
- امام خمینی (ره)، توسعه سیاسی و کوشش‌های مدرن" به قلم محسن خلیلی
- امام خمینی و مفاهیم اخلاقی به نویسندگی مهدی بخت‌آور
- کتاب پرتویی از خورشید
پی نوشت:
[1]. التحریر والتنویر، ج۱۱، ص۲۸۲
[2]. صحیفه امام خمینی ،ج۲۰،ص۳۲۵
[3]. تحف العقول، ص 356
[4]. غررالحکم، ص 7980
[5]. مجله حوزه 49/ 165
[6]. الکافی، ج 2، ص 293
[7]. پرتوی از خورشید، ص 115 ـ 116
[8]. سخنرانی معظم له در در جمع زائران حرم رضوی/1/1/1393