چکیده: با حلول ماه مبارک رمضان، بوی مناجات و عرفان در کوچه پس کوچه های شهر می‌پیچد. دیگر صداهای ربنا از گلدسته‌های مساجد شهر و حتی از موبایل‌های مردم شهر شنیده می‌شود. رمضان، ماه رهایی از فرش، ماه پیوند با عرش، ماه رسیدن به خانه دوست است.
با حلول ماه مبارک رمضان، بوی مناجات و عرفان در کوچه پس کوچه های شهر می‌پیچد. دیگر صداهای ربنا از گلدسته‌های مساجد شهر و حتی از موبایل‌های مردم شهر شنیده می‌شود.
فضای روحانی رمضان، فصلی است برای شکوفایی دل های عاشق، دل های تشنه حقیقت.
رمضان، ماه رهایی از فرش، ماه پیوند با عرش، ماه رسیدن به خانه دوست است.
بهمین خاطر است که امیرالمومنین (علیه السلام) روایتی را از پیامبر بزرگوار اسلام نقل می‌فرمایند:
پیامبر (صلی الله علیه و آله) در توصیف ماه مبارک رمضان می فرمایند:
«أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ (علیه السلام) قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) خَطَبَنَا ذَاتَ يَوْمٍ فَقَالَ أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَيْكُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَيَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَيَّامِ وَ لَيَالِيهِ أَفْضَلُ اللَّيَالِي وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَات... [1] ای مردم، به تحقیق ماهی به شما روی می‌آورد که ماه خداست که همراه با برکت و رحمت و آمرزش می‌باشد، ماهی که برترین ماههاست و روزهایش بهترین روزهاست و شبهایش بهترین شبهاست و ساعاتش از بین ساعات بهترین و برترین ساعات است».
لذا با این حال این یک فرصتی است که خداوند در اختیار همه‌ی ما مسلمانان قرار داده که به نحو احسن از آن بهره ببریم و که روزها و شبها و ساعات آن با تمامی ایام سال فرق می‌کند.
ازجمله کارهایی که می‌توان در این ماه مبارک استفاده نمود که ذخیره‌ای برای همه‌ی ما در آخرت باشد می‌توان به این موارد اشاره کرد:
انس با نماز جماعت و قرآن و دعا
خداوند در قرآن می فرمایند: «اِستَعینوا بالصَبرِ و الصَلاه [بقره/45] یاری بجویید به صبر و نماز».
حال که این ماه مبارک که مصادف شده با تابستان و روزه گرفتن در این فصل بسیار سخت و نیاز به صبر و تحمل بسیاری دارد لذا می‌توان این نسخه‌ی الهی را هم برای تحمل سختی در این ماه بکار برد و هم می‌توان برای بهره‌ی بیشتر در این ماه که ماه پر خیرو برکت نیز هست از نماز بالاخص نماز جماعت استمداد بجوییم.
یکی دیگر از موارد بهره‌ی بیشتر در این ماه نیز می توان به انس با کتاب خدا و قرآن را یاد آوری کرد که در طول سال هر چه قدر می توانستیم با کتاب الهی باید انس می داشتیم ولی این ماه بخاطر خصوصیت با عظمتش از «اقروا ماتیسروا» که به مقدار توان هرچه می توانیم قرآن بخوانیم باید توجه و قرائت را در این ماه بیشتر بنماییم. و خوشا بحال آن کسانی که در این ماه توفیق ختم قرآن را دارند که به نقلی که حضرت امام خمینی (رحمه الله علیه) با این همه مشغله کاری در طول ماه مبارک رمضان سه بار قرآن را ختم می‌فرمودند.
در مورد اهتمام امام به خواندن قرآن می‌توان به این موارد اشاره نمود:
امام خمینی توجه خاصی به قرآن داشت به طوری که روزی هفت بار قرآن را می خواندند. هر فرصتی که به دست می آوردند -ولو اندک- قرآن می خواندند بارها دیده شد که امام حتی در دقایقی قبل از آماده شدن سفره که معمولا به بطالت می‌گذرد قرآن تلاوت می نمود. امام بعد از نماز شب تا وقت نماز صبح قرآن می‌خواند .
یکی از اطرافیان امام می گوید:
امام در نجف چشمشان درد می کرد به دکتر مراجعه کردند، دکتر بعد از معاینه چشم امام گفت: شما باید چند روزی قرآن نخوانید و به چشمتان استراحت بدهید!
امام خندید و فرمود: دکتر من چشمم را برای قرآن خواندن می خواهم چه فایده ای دارد که چشم داشته باشم و قرآن نخوانم شما یک کاری کنید من بتوانم قرآن بخوانم.[2]
لذا وقتی حضرت امام در ایام سال اینطور اهتمام به تلاوت قرآن داشتند در ماه مبارک رمضان این اهتمام و تلاش ایشان دو چندان شده و از انس با قرآن در این ماه لذت می‌بردند.
یکی دیگر از اموری که می‌توان بدان اشاره نمود در ماه مبارک رمضان دعا و تضرع و گدایی در محضر باریتعالی می باشد. ماه رمضان ماه گشوده شدن درهای رحمت خداوند است، در ماه رمضان دعاها مستجاب می شود، ماه رمضان، ماه هم صحبتی عبد با معبود است، ماه خواستن ها و اجابت هاست، هنگامه ای که حجاب ها و موانع میان ما و خدایمان برداشته می شود.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ أَبْوَابَ السَّمَاءِ تُفَتَّحُ فِي أَوَّلِ لَيْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَا تُغْلَقُ إِلَى آخِرِ لَيْلَةٍ مِنْهُ [3] درهاى آسمان در شب اوّل ماه رمضان گشوده مى‌شود و تا آخرین شب این ماه بسته نمى‌شود».
تمام حجاب‌ها از طرف خداوند نسبت به بندگانش برداشته می‌شود، هیچ حجابی نیست ، تمام درب ها باز است، هر تقاضایی که متناسب از هر نوعی که باشد، به خداوند متعال می‌رسد، چه مادی چه معنوی...
و نتیجه آن اینست که این تقاضاها بی جواب نمی ماند، به تعبیری امروزی به بایگانی نمی‌رود، مستقیم به خود خداوند می رسد.
آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی(ره): در شرح این حدیث فرمودند: «...در روایت تعبیر به "ابواب "شده است ... یعنی تمام حجب از طرف خداوند نسبت به بندگانش برداشته می شود، هیچ حجابی نیست، تمام درب ها باز است، هر تقاضایی که متناسب با دری باشد، به خداوند متعال می رسد، چه مادی چه معنوی ....و نتیجه آن اینست که این تقاضاها بی جواب نمی ماند، به تعبیری امروزی به بایگانی نمی رود، مستقیم به خود خداوند می رسد. ...». [4]
بر این اساس وقتی در روایات می بینیم که این ماه به عنوان اول ماه در سال قرار داده شده است در حالی که در نزد عربها ماه محرم ماه ابتدایی سال می‌باشد بر همین اساس می توان به این نتیجه رسید که این ماه، ماه ابتدا و آغاز بندگی و ماه مستحکم‌تر کردن قرار و میعاد بین عبد و معبود است لذا پیان سخن را از این کلام امام خمینی بهره می جوییم که می‌فرمایند:
«اگر با پایان یافتن ماه مبارک رمضان در اعمال و کردار شما هیچگونه تغییری پدید نیامد و راه و روش شما با قبل از ماه صیام فرقی نکرد معلوم می‌شود، روزه ای که از شما خواسته‌اند محقق نشده است. اگر دیدید کسی می خواهد غیبت کند، جلوگیری کنید و به او بگویید: ما متعهد شده ایم که در این سی روز ماه مبارک رمضان از امور محرمه خودداری ورزیم و اگر نمی توانید او را از غیبت باز دارید از آن مجلس خارج شوید، ننشینید و گوش کنید، باز تکرار می‌کنم تصمیم بگیرید در این سی روز ماه مبارک رمضان مراقب زبان، چشم، گوش و همه اعضا و جوارح خود باشید». [5]
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت:
[1]. ابن بابويه، محمد بن على، عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج1، نشر جهان، تهران، چاپ: اول، 1378ق، ص 295.
[2]. پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
[3]. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج93، دار إحياء التراث العربي؛ بيروت، چاپ: دوم، 1403 ق، ص 344.
[4]. سایت تبیان.
[5]. حضرت امام خمينى(س)، جهاد اكبر يا مبارزه با نفس، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(س)، تهران، چاپ: هيجدهم، 1387 ش، ص39.