آشِ نخورده و تحریم‌های رفع نشده!

پس از مذاکرات طولانی هسته‌ای، سندی موسوم به برجام امضا شد که براساس ادعای رییس دولت یازدهم، سبب می‌شد تا در همان روز اجرای توافق، همه‌ی تحریم‌ها علیه کشورمان لغو شود.[1] اکنون و پس از گذشت بیش از پنج ماه از اجرایی‌شدن برجام، ما به تمامی تعهدات امضا شده عمل کردیم؛ از جمله اینکه «ما [غنی‌سازی‌] بیست درصد را تعطیل کردیم، فُردو را تقریباً تعطیل کردیم؛ اراک را تعطیل کردیم»[2] اما طرف مقابل -و به طور مشخص؛ آمریکا- همچنان از عمل به تعهداتش شانه خالی می‌کند و بخش زیادی از تعهداتش را معطل گذاشته است.
این مساله البته کاملا قابل پیش‌بینی بود به دو دلیل:
اول اینکه آمریکا اصلا قابل اعتماد نبوده و نیست و سابقه‌ی بدعهدی‌های او بسیار طولانی است. اصولا این خطای راهبردی و آشکاری است که ما دل به تعهدات دولتی ببندیم که با اصل انقلاب و نظام مخالف است و به صراحت ابراز می‌کند که دلیل تحریم‌های ایران، انقلاب سال 57 است.[3] آیا چنین دشمنی، کاری خواهد کرد که به نفع «جمهوری اسلامی» باشد؟!
دلیل دوم اینکه متن برجام، یک متن پرابهامی است که زمینه‌ی سوءاستفاده را فراهم کرد. این موضوع، بارها به مسئولان مربوطه تذکر داده شده بود و حتی در متن پیام رهبر انقلاب هم بصراحت بیان گردید که بازخوانی آن، حتما جالب و مفید خواهد بود: «محصول مذاکرات که در قالب برجام، شکل گرفته است دچار نقاط ابهام و ضعف‌های ساختاری و موارد متعددی است که در صورت فقدان مراقبت دقیق و لحظه‌به‌لحظه، می‌تواند به خسارت‌های بزرگی برای حال و آینده‌ی کشور منتهی شود.»[4] و این پیش‌بینی چند ماه قبل، اکنون به واقعیت پیوسته و طرف مقابل با بهانه‌های مختلف از اجرایی‌کردنِ تعهدات خود، سرباز می‌زند.
با این حال، متاسفانه مسئولان دولتی حاضر به پذیرش این بدعهدی و بیان عدم اجرای برجام از طرف آمریکا نیستند و مدام در صحبت‌هایشان از گشایش‌های هر روزه پس از برجام و برداشته‌شدن تحریم‌ها سخن می‌گویند! در تازه‌ترین اظهاراتی از این دست، آقای ظریف در روز 23خرداد و در صحن علنی مجلس گفت: در مورد مسایل بانکی، تحریمی علیه ما وجود ندارد؛ ما نباید این را خودمان تبلیغ کنیم، تنها جایی که تبلیغ می‌کنند بعضی از دوستان در داخل هستند.
این سخن و سخنان مشابه آن، مورد اشاره‌ی صریح رهبر انقلاب قرار گرفت و ایشان در روز 25 خرداد به صراحت گفتند: «کسانی که دست‌اندرکارند توجّه کنند، دقّت کنند؛ مدام نگوییم تحریمها برداشته شده؛ نه! مسئله‌ی معامله‌ی بانکها حل نشده و بانکهای بزرگ معامله نمی‌کنند... قضیّه‌ی بیمه‌ی نفت‌کش‌ها همین‌جور است...آمریکایی‌ها به بخش مهمّی از تعهّداتشان عمل نکردند.»
البته حتی با صرف نظر از سخنان رهبری هم تشخیص این مساله، دشوار نبود. این روزها، متاسفانه یکی از کارهای ثابت ویر خارجه‌ی ما، دیدارهای مکرر با «جان کری» در نقاط مختلف دنیاست تا لزوم اجرایی شدن برجام را به او متذکر شود. خب اگر متن برجام، خوب و قاطع تنظیم شده بود و واقعا درست پیش می‌رفت که نیاز به این دیدارهای مکرر و ملال‌آور نبود.
به‌هرحال آن‌چه این‌روزها ضرورت دارد توجه به همان کلام رهبری است که فرمودند مسئولان ما مدام نگویند که تحریم‌ها برداشته شده است؛ چون واقعا تحریم‌ها همچنان سرجای خود باقی مانده‌اند. ضرر بزرگ چنین رویکردی از سوی مسئولان دولت، اولاً توجیه خیانت‌ها و بدعهدی‌های آمریکاست و ثانیاً اینکه بهانه‌ی بیشتری به طرف مقابل می‌دهد تا با استناد به سخنان مسئولان خودمان، از برطرف‌شدن تحریم‌ها حرف بزنند در حالی که واقعا برطرف نشده‌اند. و این یعنی آشِ نخورده و دهان سوخته‌ی ناشی از عدم رفع تحریم!

پی‌نوشت:
[1] روحانی: همه قطعنامه‌ها و تحریم‌ها در همان روز اجرای توافق لغو خواهد شد
[2] رهبرمعظم‌انقلاب، 25 خرداد 1395
[3] «کریس بکمایر» معاون امور هماهنگی در سیاست تحریم‌ها در آمریکا در مصاحبه با نشریه پولیتیکو: بعضی راه‌های کوچک تجاری بازخواهند شد اما بیشتر تحریم‌های آمریکا علیه ایران که بر مبنای حقوق بشر و تروریسم و «انقلاب اسلامی 1979» وضع شده لغو نخواهد شد.
[4] 29 مهر 1394