چکیده: هنگامى كه امام حسن (علیه السلام) از دنيا رفت يكى از دشمنان سرسخت آن حضرت در تشييع جنازه او گريه مى كرد. امام حسين (علیه السلام) به او گفت: تو با آن همه اذيت و آزار و مخالفت كه در مورد برادرم روا مى داشتى باز هم گريه مى كنى؟ او گفت: من به كسى بدى مى كردم و آزارش مى دادم كه صبورتر و حليم تر از اين كوهها بود.
نیمه رمضان سالروز ولادت با سعادت یکی از خمسه طیبه و اصحاب کساء ست که آیه مباهله در شان آنها نازل شده است.
آقازاده ای که وجودش گرما بخش خانه ی محقر و منور امیرالمومنین و صدیقه ی طاهره (علیهما السلام) شد و هنگامی که به دنیا آمد مادرش به حضرت امیر (علیه السلام) عرضه داشت: «برایش نام انتخاب کن». علی (علیه السلام) فرمود: «من در نام گذاری این فرزند بر پیامبر خدا پیشی نمی‌گیرم». قنداقه طفل را خدمت رسول الله (صلی الله علیه و آله) آوردند و گفتند: یا رسول الله! برایش نام انتخاب کن. پیامبر فرمود: «در این نام گذاری بر خدای متعال سبقت نمی‌گیرم».
پس خدای متعال به جبرئیل وحی فرستاد که محمد (صلی الله علیه و آله) صاحب فرزند شد، به جانب وی برو، تبریک بگو، و به او بگو که علی نسبت به تو مثل هارون نسبت به موسی است، پس نام فرزند هارون را بر وی بگذار. جبرئیل بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرود آمد، تولد فرزند را از جانب خداوند بر وی تبریک گفت و گفت: خدای متعال فرمود: «نام مولود فاطمه را به اسم پسر هارون نام‌گذاری کن».
پیامبر فرمود: «نام پسر هارون چیست؟» جبرئیل گفت: شبر. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «زبان ما عربی است!» پس جبرئیل در جواب گفت: «او را حسن نام بگذار» و پیامبر نام حسن را برایش برگزید.[1]
برای وجود نازنین حضرت فضائل و مناقب فراوانی ذکر شده است که اینجا به گوشه ای از آنها اشاره می کنیم.
احساس حضور در محضر الهی
چون به نماز مى ايستاد مفصل هاى بدنش به حركت در مى آمد و چون بهشت و جهنم را ياد مى كرد مانند انسان مار زده مضطرب مى گشت، هر وقت به وقت خواندن قرآن به «يا ايها الذين آمنوا» مى رسيد، مى گفت: «لبيك اللهم لبيك».[2]
عازم سفر حج
برای انجام فریضه ی حج فاصله 450 کلیومتری مدینه تا مکه را بيست و پنج بار پياده به زيارت كعبه رفت با آنكه مركب هاى خوب با او برده مى شد.
معاويه كه مى خواست براى خود نمائي كارهاى خوب انجام دهد، نتوانست اين كار را بكند و حسرت مى كشيد و مى گفت: بر چيزى غمگين نيستم مگر به آنكه نتوانستم پياده به حج روم ولى حسن بن على (عليه السلام) بيست و پنج بار پياده به مكه رفت.[3]
انفاقی به این وسعت
انفاق ایشان در راه خدا منحصر به فرد و از فضائل اختصاصی ایشان است که حتی مخالفان را به اقرار وا داشته است و آن اینکه: دوبار همه دارايى خويش و سه بار نصف مال خود را در راه خدا انفاق و احسان نمود.[4]
خلق عظیم
انس بن مالك مى گويد: يكى از كنيزان امام حسن (علیه السلام) شاخه گلى را به حضور آن حضرت هديه نمود، امام حسن (علیه السلام) آن شاخه گل را با كمال ميل پذيرفته و به او فرمود: تو را در راه خدا آزاد كردم. من به عنوان اعتراض گفتم: در مقابل اهداء يك شاخه گل او را آزاد كردى؟
امام فرمود: خداوند در قرآن به ما چنين ياد داده و فرموده است: «اذا حيّيتم بتحيّةٍ فحيّوا باحسن منها؛ هرگاه كسى به شما تحيت گويد پاسخ آنرا بهتر از آن بدهيد» سپس فرمود: پاسخ بهتر همان آزاد كردن اوست».[5]
پاداش غذا دادن به سگ
روزى آن حضرت غلام جوانى را ديد كه ظرف غذائى در پيش دارد او لقمه اى از آن مى خورد و لقمه ديگر را به سگى كه نزديك او نشسته بود مى داد. امام حسن (علیه السلام) پرسيد: چرا چنين مى كنى؟ پسر نوجوان پاسخ داد: من خجالت مى كشم كه خودم غذا بخورم و اين سگ گرسنه بماند. حضرت مجتبى (علیه السلام) خواست كه به اين غلام مهربان پاداشى نيكو عنايت كند به اين جهت او را به خاطر اين عمل نيك، از مولايش خريد و آزاد كرد و باغى را كه در آن كار مى كرد خريده و به او بخشيد.[6]
تواضع و مهربانی نسبت به فقراء
در حال گذر از جایی بود، دید عده‌ای از فقرا بر زمین نشسته اند و مقداری نانِ خشکِ خرد شده در سفره آنها است و مشغول خوردن هستند، از حضرت دعوت کردند از آن نان خشک میل کند، حضرت از مرکب پیاده شد در کنارشان نشست و از آن نان میل کرد، به برکت وجود امام نان آن قدر زیاد شد که همه از آن خوردند و سیر شدند، پس از غذا امام مجتبی (علیه السلام) همه ی آنها را دعوت کرد و در منزل خود از آنان پذیرایی نمود.[7]
این مناقب گوشه ای فضائل دریای بی کران کریم اهل بیت (علیه السلام) بود که به بهانه سالروز ولادت ایشان بیان کردیم. و اگر بخواهیم در یک جمله فضیلت امام حسن (علیه السلام) را بیان کنیم، همین مقدار بس که آن حضرت از اهل بیت (علیه السلام) است و آیه تطهیر در شان آنها نازل شد، کسانی که خداوند پلیدی را از آنان دور کرده و آنان را پاک و مطهر گردانید.
پی نوشت:
[1]. إعلام الورى بأعلام الهدى، طبرسی، فضل بن حسن. ج 1، ص 411.
[2]. بحارالانوار مجلسی. ج 43 ص 331.
[3]. مناقب، ابن شهر آشوب. ج 4 ص 14.
[4]. تذكرة سبط ابن جوزى ص 112.
[5]. بحار الأنوار مجلسی. (ط - بيروت) / ج43 / 343 / باب 16 مكارم أخلاقه و عمله و علمه و فضله و شرفه و جلالته و نوادر احتجاجاته صلوات الله عليه ..... ص : 331.
[6]. البداية و النهايه، ابن اثیر ج 8، ص 38.
[7]. مناقب آل أبی‌طالب (ع)ابن شهر آشوب، ج 4، ص 23.