چکیده: شبی که باید در عاشقی ثابت‌قدم بود، در طلب کوشید و بیدار ماند و دیدار جست و احیا گرفت و به نیایش پرداخت و کار خیر کرد و صالحات به جا آورد و به نیازمندان رسید و دانایی طلبید و به دانش‌آموزی پرداخت.
برخی در حال رکوع و سجود، برخی در حال ذکر و تسبیح ذات اقدس الهی، برخی در حال مرور گناهان گذشته و طلب بخشش و استغفار، برخی در حال تلاوت کلمات وحی، و برخی نیز با صدای سوزناک‌شان دعاهای وارده را می‌خواندند و در آن اندیشه می‌کردند، و این مناجاتِ عاشقانه که تا نزدیکی اذان صبح ادامه داشت نشان از اهمیت این شب با برکت بود که به آن شب قدر می‌گفتند.
برنامه‌های خداوند در شب قدر:
1: نزول قرآن:
کتاب خداوند که راه و رسم زندگی سعادتمند و آرامش‌بخش را به انسان نشان می‌دهد و سرشار از اسرار و رموزی است که دانشمندان تا کنون از رسیدن به آنها عاجز مانده‌اند، هر روز که علم پیشرفت می‌کند رمزی از آن کشف می‌شود که بشر انگشت تعجب به دهان می‌گیرد، در شب قدر نازل شده است و خداوند می‌فرماید:
«إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةِ الْقَدْرِ [قدر/1] ما قرآن را در شب قدر نازل كرديم».
نزول کتاب خدا که دارای برکات بسیار زیادی برای جهانیان است باید در شبی با برکت باشد که شب قدر مزین به خیر و برکت است و خداوند در قرآن کریم از مبارک بودن آن خبر داده و می‌فرماید:
«إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرينَ[دخان/3] كه ما آن را در شبى پر بركت نازل كرديم ما همواره انذاركننده بودهايم!»
2: تقدیر امور:
قدر به تعبیر اهل لغت به معنای اندازه گیری است به طوری که راغب اصفهانی در این باره می‌گوید: «شب قدر یعنی شبی که خداوند برای تنظیم و تعیین امور مخصوصی آن را آماده و مقرر نموده است». [1]
در این شب نورانی و با برکت مقدرات يك سال همه انسانها تعيين مىگردد، و ارزاق، و سرآمد عمرها، و امور ديگر، در آن شب تفريق و تبيين مىشود. البته شكی نيست كه سرنوشت ما تا آنجا كه با كار و كوشش و تلاش ما مربوط است به دست خود ما است، ولى در بيرون از دايره تلاش و كوشش ما و آنجا كه از حريم قدرت ما خارج است، دست تقدير، تنها حكمران است، و آنچه به مقتضاى قانون عليت كه منتهى به مشيت و علم و حكمت پروردگار مىشود مقدر شده است انجام پذير خواهد بود. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:
«فيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكيمٍ [دخان/4] در آن شب هر امرى بر اساس حكمت الهى تدبير و جدا مىگردد».
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید:
«در شب قدر آنچه كه در سال واقع می‌شود، تقدیر و اندازه‌گیری می‌شود، از نیكی و بدی و سود و زیان و روزی و مرگ. به همین جهت نیز شب قدر شب اندازه‌گیری نامیده شده است».[2]
3: سند امامت:
امامت که همان رشته متصل به نبوت است و برای هدایت بشر به سوی قله‌های معنویت در نظر گرفته شده است، بعد از پیامبر دستخوش تغییر و تحول شد و بسیاری از افراد با ایجاد فضایی غبار آلود خود را امام معرفی کردند و با زور این مقام الهی را غصب نمودند، اما برای کسانی که به قرآن کریم تمسک کنند این غبارها برطرف می‌شود، و دیگر دلیل بر اثبات امامت و تداوم آن در تمام زمان‌ها، شب قدر است، چرا که در این شب فرشتگان نازل شده و مقدرات را بر امام زمان، عرضه می‌کنند، امام علی (علیه‌السلام) می‌فرماید:
«به حقیقت شب قدر در هر سال وجود دارد و امر سال در آن شب نازل می‌شود و به راستی برای آن امر صاحبان امری است. عرضه شد آنان چه كسانی هستند؟ فرمود: من و یازده امام از نسل من كه همه امامانی محدَّث میباشند».[3]
4: بخشش گناهان:
گناهان که همچون لکه سیاهی صفحه سفید و زیبای دل را زشت می‌کنند اگر با درمان توبه و استغفار از بین نروند روز به روز گسترش پیدا کرده و تمام دل انسان را می‌گیرند که نتیجه آن ظلم و فساد در زمین و خسران دنیا و آخرت است، شب قدر فرصتی مناسب برای زدودن زنگار گناه از صفحه دل است، شبی است که رحمت الهی بیشتر صفحه زمین را فرا می‌گیرد و قطرات اشک و استغفار اثر فوق العاده‌ای دارد، لذا کسانی که در این شب مبارک بیدار باشند و خالصانه طلب بخشش کنند قطعا مورد بخشش واقع می‌شوند. رسول خدا می‌فرماید:
«كسی كه در شب قدر به پاخیزد و آن شب را از روی ایمان و محاسبه و اخلاص بیدار باشد، گناهان گذشتهاش بخشیده می‌شود». [4]
پی نوشت‌ها:
[1]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، انتشارات دفتر نشر کتاب، ص 395.
[2]. «التَّقْدیرُ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ تِسْعَةُ عَشْرٍ، وَالاِْبْرامُ فی لَیْلَةِ اِحْدی وَ عِشْرینَ وَالْاِمْضاءُ فی لَیْلَةِ ثَلاثَ وَ عِشْرینَ» مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، چاپ گوناگون، انتشارات اسلاميه، تهران، ج 55، ص 377.
[3]. «إِنَّ لَيْلَةَ الْقَدْرِ فِي كُلِّ سَنَةٍ وَ إِنَّهُ يَنْزِلُ فِي تِلْكَ اللَّيْلَةِ أَمْرُ السَّنَةِ وَ لِذَلِكَ الْأَمْرِ وُلَاةٌ مِنْ بَعْدِ رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ لَهُ ابْنُ عَبَّاسٍ مَنْ هُمْ قَالَ أَنَا وَ أَحَدَ عَشَرَ مِنْ صُلْبِي أَئِمَّةٌ مُحَدَّثُونَ» مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، چاپ گوناگون، انتشارات اسلاميه، تهران، ج 25، ص 79.
[4]. «مَنْ قَامَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ إِيمَاناً وَ احْتِسَاباً غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ» فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظين و بصيرة المتعظين، چاپ اول، انتشارات رضی، بی تا، ج 2، ص 350.