چکیده: کم کم غروب ماه خدا دیده میشود، صد حیف ازین بساط که برچیده میشود، در این بهار رحمت و غفران و مغفرت، خوشبخت آن کسی ست که بخشیده میشود
مرد و زن، کوچک و بزرگ، یکی یکی، دوتا دوتا، دسته دسته، به سمت جایگاه برگزاری نماز عید فطر در حرکت هستند، از جهتی در خوشحالی عید بندگی هستند و از جهتی ناراحت وداع ضیافت الهی، وداع ماهی که سراسر ارتباط و گفتگو با خداوند در آن موج میزد و زمینه را برای پاکسازی دل از گناهان فراهم ساخته بود و فطرت را برای پرواز در آسمان معنویت در عید فطر آماده و مهیا کرده بود، مردم در روز عید فطر از تمام آلودگیهای ظاهری و باطنی خود را پاک نموده و به فطرت واقعی خود برمیگردند، و با برگزاری نماز عید فطر، همان نعمتهایی را از خداوند خواستار میشوند که خداوند به محمد (صلیاللهعلیهواله) و خاندان مطهرش میدهد، خلاصه عید فطر برای بندگان مطیع خداوند است، امام علی (علیهالسلام) میفرماید:
«این عید کسی است که خدا روزهاش را پذیرفته و نماز او را ستوده است و هر روز که خدا نافرمانی نشود، آن روز عید است».[1]
مومنین که در اثر یک ماه ضیافت الهی به صفای باطن دست یافته و دل را از غبارهای غفلت و جهالت و زشتی پاک نمودهاند، و در پرتو روزه در روزهای گرم و طولانی به یک زندگی تازه دست یافتهاند، با خوشحالی به سمت صفهای نماز عید فطر خود را میرسانند و از تولد دوباره خود خوشحال هستند، امام علی (علیهالسلام) میفرماید:
«ای بندگان خدا! بدانید که کوچکترین چیزی که برای مردان و زنان روزه دار است، این است که فرشتهای در روز آخر ما مبارک رمضان به آنها ندا میدهد: ای بندگان خدا! بشارتتان باد که خداوند متعال تمام گناهان گذشته شما را آمرزید، پس بنگرید که بعد از این چگونه عمل خواهید کرد».[2]
ماه رمضان که دلهای مومنین را به خدا نزدیک میکند با پایانش معضلات اقتصادی را نیز سامان میدهد و مومنین روزه دار از مادیات نیز دل کنده و با زکات فطرهای که می دهند چرخه اقتصاد را دوباره به حرکت در آورده و به فقرا شادی مضاعف میبخشند و قطعا خداوند نقص حاصل از زکات را پر خواهد کرد، امام علی (علیهالسلام) میفرماید:
«هر كه زكات فطره را بدهد، خداوند به سبب آن، نقص حاصل از زكات مالش را جبران كند».[3]
در عید سعید فطر مسلمانان در حالی که وضو گرفته و لباسهای معطر و زیبا پوشیدهاند لبهای خود را با تعظیم شعائر الهی مزین میکنند و با صدای بلند شعار تکبیر و تهلیل و تحمید سر میدهند، رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) میفرماید:
«عیدهای فطر و قربان را با شعارهای لا اله الا الله و الله اکبر و الحمدلله و سبحان الله زینت دهید».[4]
اتحاد و هم بستگی مسلمانان که از اهمیت بسیار ویژهای برخوردار است در روز عید فطر به منصه ظهور میرسد و مسلمانان دسته دسته دور هم جمع میشوند و از نظرات، مشکلات و گرفتاریهای همدیگر آگاه میشوند، در این گردهمایی بغضها و کینهها تبدیل به دوستی و همدلی میشود و مؤمنان در یک صف واحد احساس اتحاد و نزدیکی بیشتری به همدیگر میکنند، امام رضا (علیهالسلام) در مورد نقش عید فطر در تحولات معنوی، اقتصادی و اجتماعی جامعه میفرماید:
«روز فطر، عید مقرر شده تا مسلمانان در این روز گرد هم آیند و برای خداوند ظهور کنند و او را به خاطر نعمتهایش تعظیم کنند، پس این روز، روز عید، روز اجتماع، روز فطر، روز زکات، روز رغبت و روز تضرع و . . . است . پس خداوند بزرگ دوست دارد که مسلمانان در چنین روزی اجتماعی داشته و در آن، او را ستایش کرده و مقدس بدارند».[5]
امید است همه ما در روز عید فطر در حالی که صبح زود غسل کرده باشیم و لباس زیبا و پاکیزه پوشیده باشیم در اجتماع پرشور مومنین روزه دار شرکت کنیم و ضمن گرامی داشتن شعائر الهی در اتحاد و همبستگی مسلمانان شریک شویم و بدین وسیله یک ماه عبادت و بندگی را با طلب بخشش و خیر به پایان برسانیم.
پی نوشتها:
[1]. «فِي بَعْضِ الْأَعْيَادِ إِنَّمَا هُوَ عِيدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللَّهُ صِيَامَهُ وَ شَكَرَ قِيَامَهُ وَ كُلُّ يَوْمٍ لَا تَعْصِي اللَّهَ فِيهِ فَهُوَ يَوْمُ عِيد»محدث عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، چاپ اول، انتشارات آل البيت، قم، 1409، ج 15، ص 310.
[2]. «ِوَ اعْلَمُوا عِبَادَ اللَّهِ أَنَّ أَدْنَى مَا لِلصَّائِمِينَ وَ الصَّائِمَاتِ أَنْ يُنَادِيَهُمْ مَلَكٌ فِي آخِرِ يَوْمٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ أَبْشِرُوا عِبَادَ اللَّهِ فَقَدْ غُفِرَ لَكُمْ مَا سَلَفَ مِنْ ذُنُوبِكُمْ فَانْظُرُوا كَيْفَ تَكُونُونَ فِيمَا تَسْتَأْنِفُون» فتال نيشابوری، محمّد بنحسن، روضة الواعظين و بصيرة المتعظين، چاپ اول، انتشارات رضی، قم، ج2، ص: 355.
[3]. «مَنْ أَدَّى زَكَاةَ الْفِطْرَةِ تَمَّمَ اللَّهُ لَهُ بِهَا مَا نَقَصَ مِنْ زَكَاةِ مَالِه» کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، چاپ دوم، انتشارات اسلامیه، تهران، 1362، ج 2 ص 183.
[4]. «زینوا العیدین بالتهلیل و التکبیر و التحمید و التقدیس» متقی هندی، علی بن حسام، کنز العمال، چاپ اول، انتشارات موسسه الرساله، بیروت، ۱۴۰۹ ق ح 24094.
[5]. «أَنَّهُ إِنَّمَا جُعِلَ يَوْمُ الْفِطْرِ الْعِيدَ لِيَكُونَ لِلْمُسْلِمِينَ مُجْتَمَعاً يَجْتَمِعُونَ فِيهِ وَ يَبْرُزُونَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَيُمَجِّدُونَهُ عَلَى مَا مَنَّ عَلَيْهِمْ فَيَكُونُ يَوْمَ عِيدٍ وَ يَوْمَ اجْتِمَاعٍ وَ يَوْمَ فِطْرٍ وَ يَوْمَ زَكَاةٍ وَ يَوْمَ رَغْبَةٍ وَ يَوْمَ تَضَرُّعٍ وَ لِأَنَّهُ أَوَّلُ يَوْمٍ مِنَ السَّنَةِ يَحِلُّ فِيهِ الْأَكْلُ وَ الشُّرْبُ لِأَنَّ أَوَّلَ شُهُورِ السَّنَةِ عِنْدَ أَهْلِ الْحَقِّ شَهْرُ رَمَضَانَ فَأَحَبَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَكُونَ لَهُمْ فِي ذَلِكَ مَجْمَعٌ يَحْمَدُونَهُ فِيهِ وَ يُقَدِّسُونَهُ» شيخ صدوق، محمد بن علی، من لا يحضره الفقيه، چاپ دوم، انتشارات جامعه مدرسين، قم، 1404، ج 1، ص 523.