انتظار فرج و بالاترین درجه آن

انتظار فرج از برترین اعمال نزد خداوند عالم است. زیرا این انتظار نشان‌دهنده باور عمیق انسان به توحید می‌باشد و ارزش هر عملی در اسلام با معیار توحید سنجیده می‌شود. امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در این خصوص فرموده‌اند: «منتظر فرج الهی باشید و از رحمت و دست‌گیری خداوند ناامید نباشید. همانا داشتنی‌ترین کارها نزد خداوند انتظار فرج است».[1]

فرج، به معنای گشایش در گرفتاری‌هاست و کسی که گرفتاری ندارد، فرج برایش نامفهوم است. زیرا فرج به معنای رفع گرفتاری است و انتظار فرج یعنی امید به رحمت خداوند در هنگام مشکلات. بدیهی است که هر قدر اعتقاد به توحید در انسان قوی‌تر باشد، انتظار فرج در او بیشتر و شدیدتر می‌شود. انتظار فرج از محبوب‌ترین اعمال نزد خداوند به شمار می‌آید و امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در حدیث دیگری انتظار فرج را به‌ عنوان بالاترین عبادت معرفی می‌کند و می‌فرمایند: «برترین عبادت مؤمن انتظار فرج از جانب خداوند است».[2]

با توجه به سخن مولای متقیان معلوم می‌شود که بالاترین عبادت مؤمن، انتظار فرج از جانب خداوند است. این عبادت یک عمل قلبی می‌باشد که ارزش آن از همه عبادات دیگر بیشتر است. ممکن است انسان عبادت‌های زیادی انجام دهد، ولی روح و اساس همه‌ی عبادت‌ها توحید و اعتقاد قوی به خداوند است که در گرفتاری‌ها عمق آن روشن می‌شود. تا وقتی کسی گرفتار نشده است، معلوم نیست اعتقادش به خداوند به‌ عنوان تنها نقطه اتکا و امید انسان چقدر است و حتی خودش هم از درک این مهم عاجز است. انسان می‌تواند در گرفتاری‌های سخت خودش و دیگران، میزان اعتقادش به خداوند را بسنجد. اگر کسی سال‌ها با گرفتاری‌های مختلف دست‌وپنجه نرم کند، ولی هیچ‌گاه صبر خود را از دست ندهد و رضای قلبی خود را نسبت به قضای الهی حفظ کند، آن‌گاه معلوم می‌شود که مؤمن واقعی است.

شخصی از امام صادق(علیه‌السلام) پرسید: «به‌ وسیله چه چیزی معلوم می‌شود که یک شخص مؤمن است؟ حضرت در پاسخ فرمود: «به تسلیم خدا بودن و راضی بودن به آن‌چه برایش پیش می‌آید اعم از شادی یا ناراحتی».[3]
اگر آن‌چه در زندگی برای انسان پیش می‌آید، همیشه شادی‌بخش باشد، راضی بودن از قضای الهی کار سختی نیست و اساساً افراد وقتی در شرایط ایده‌آل قرار دارند از همه‌ چیز راضی  و خشنودند و اگر اموری باعث ناراحتی انسان گردند، آن‌ وقت حفظ رضا بسیار مشکل می‌شود و در واقع فرد در این شرایط است که می‌تواند ایمان خود را محک زده و میزان رضای خود را نسبت به اراده الهی بسنجد.

بنابراین طبق این روایات، بهترین نوع بندگی خدا به این است که در گرفتاری‌ها انتظار فرج را از دست ندهیم؛ بلکه هر چه گرفتاری شدیدتر می‌شود، انتظار فرج در ما نیز باید بیشتر باشد. روح بندگی خدا و رأس طاعات، همین عبادت قلبی است که ریشه در اعتقاد عمیق و قوی به توحید پروردگار دارد.

بالاترین درجه انتظار فرج
همان‌طور که هر یک از ویژگی‌های دینی و اخلاقی دارای نقطه اوج و کمال هستند، انتظار فرج نیز دارای نقطه اوج و کمال است و بالاترین مرحله در انتظار فرج؛ انتظار رفع تمام گرفتاری‌ها از جهان اسلام است، انتظار آمدن کسی است که اسلام را عزیز می‌گرداند و دین را احیا می‌کند. در واقع می‌توان گفت که چون بیشترین غم انسان‌ها به خاطر فقدان دین و یا عدم اعتنا به تعالیم آن در جامعه است و این مشکل اساسی تنها با ظهور امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) مرتفع می‌شود و انتظار ظهور حضرت به‌ عنوان منجی عالم بشریت مهم‌ترین فرجی است که انسان می‌تواند در انتظارش به سر ببرد. امام جواد (علیهم‌السلام) دراین‌باره می‌فرمایند: «با ارزش‌ترین اعمال شیعیان ما انتظار فرج است» [4] و ارزش این انتظار آن‌قدر والاست که امام صادق(علیه‌السلام) درباره آن فرمود: «اگر کسی که منتظر حضرت است از دنیا برود و حضرت بعد از او قیام کند اجر او همانند اجر کسی است که زمان او را درک کرده، پس بکوشید و منتظر باشید، گوارا باد بر شما ای یاران مورد لطف خدا».[5]  

در نتیجه: می‌توانیم تصدیق کنیم که برترین و بالاترین عبادت مؤمن، انتظار فرجی است که در گرفتاری‌ها از خدای متعال دارد و این عبادت قلبی، روح همه عبادات دیگر است و بالاترین مرتبه آن‌هم انتظار فرج و ظهور امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) است.

برای مطالعه بیشتر به این کتاب‌ها مراجعه نمایید.
1. «مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم» اثر مرحوم آیت‌الله سید محمدتقی موسوی اصفهانی.
2. « مهدویت رویکردها و چالش‌ها» نوشته مهدی مهریزی.
3. «کمال الدین و تمام النعمه» اثر شیخ صدوق.

_________________________
پی‌نوشت
[1]. بحار الانوار، علامه مجلسی، دار إحياء التراث العربي، چاپ دوم، بیروت، 1403ق، ج52، ص123.
[2]. همان، 132.
[3]. الكافي، شیخ كلينى، تصحیح علی اکبر غفارى، ناشر: دار الكتب الإسلاميه، چاپ چهارم، تهران‏، 1407ق، ج2، ص63.
[4]. بحارالانوار، همان، ج51، ص156.
[5]. بحارالانوار، همان، ج52، ص140.