زیارت امام رضا(ع) محور اتحاد مسلمانان

امامان معصوم(علیهم‌السلام) حجت‌های الهی برای تمامی موجودات هستند و خداوند آنان را وسیله هدایت و نجات بندگان خود قرار داده و به این شخصیت‌های نورانی مقام شفاعت عطا کرده است. در میان این هدایت‌گران راستین اسلام، تنها امام علی بن موسی الرضا(علیه‌السلام) است که پس از شهادت به‌دست دژخیمان بنی‌عباس در ایران اسلامی به خاک سپرده شده است.

همان امامی که از ابتدای ورودش به این سرزمین منشأ خیرات و برکات فراوانی برای ایرانیان شد که کمترین برکت آن تثبیت مهر و محبت خاندان رسول گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در قلب و جان هر مرد و زن و پیر و جوان ایرانی است. به همین منظور سالانه میلیون‌ها نفر از عاشقان و دل‌بستگان این خاندان نورانی به‌ قصد زیارت این امام همام، کوله‌بار سفر بسته و راهی دیار خراسان می‌گردند، تا غبار دل به آب زلال ولایت عشق بشویند و روح خویش را به انوار مقدسش صفا دهند.
بی‌تردید می‌توان گفت که هم‌اکنون پس از گذشت بیش از 1200 سال از شهادت این امام راستین، آرزوی هر مرد و زن ایرانی  است که سالانه یک‌بار و حتی بیش از آن به زیارت مضجع نورانی این امام مهربانی مشرف شود.

در حال حاضر، این شور و شوق مثال‌زدنی مرزها جغرافیایی را در نوردیده و هر ساله جمعیت زیادی از کشورهای مختلف با هر رنگ و زبان و نژاد گوناگون به‌ قصد زیارت حضرت ره‌سپار مشهد مقدس می‌شوند. در این میان نکته‌ای که بیش از هر چیز دیگر، شورانگیز و دل‌نواز است، علاقه پیروان دیگر مذاهب اسلامی به زیارت این بارگاه ملکوتی است. آری پیروان راستین اهل سنت که برادران و خواهران شیعیان محسوب می‌شوند نیز همه ساله قدم در راه زیارت امام رضا(علیه‌السلام) می‌گذارند تا از برکات این سفر معنوی بهره‌مند گردند.

باید دانست که اهمیت زیارت امام رضا(علیه‌السلام) مربوط به دوران معاصر و یا حتی سده‌های اخیر نبوده و نیست؛ بلکه پیروان حقیقی سنت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) از دیرباز به این مهم اهتمام ورزیده‌اند و بنا بر روایات فراوانی که در باب اهمیت و فضیلت زیارت قبر پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در منابع روایی اهل سنت نقل‌ شده است، همواره عنایت ویژه‌ای به این زیارت داشته‌اند.[1]

هر انسان منصفی با مراجعه به آثار تاریخی و رجالی اهل سنت می‌تواند نمونه‌هایی از این زیارات و عرض ارادت‌ها را بیابد که ما در این نوشتار تنها بخشی از آن را برای مخاطبان عزیز بیان می‌کنیم تا هر شخص خود با مراجعه به منابع اصیل اسلامی و وجدان آگاه و بیدار خود نیک بیاندیشد و درباره مسئله زیارت اهل قبور، مخصوصاً زیارت قبور اهل‌بیت(علیهم‌السلام) و اولیای الهی  به قضاوت بنشیند.

«ابن حبان» از محدثان و رجال شناسان قرن چهارم اهل سنت، ذیل نام امام علی بن موسی الرضا(علیه‌السلام) می‌نویسد: «علی بن موسی الرضا(علیه‌السلام) به‌ وسیله سمی که مأمون به او خوراند، از دنیا رفت. این حادثه در روز شنبه آخرین روز ماه صفر سال 203 هجری قمری بود. قبر او در سناباد، خارج نوقان در کنار قبر هارون است. من بارها آن را زیارت کرده‌ام. وقتی‌که در طوس بودم هر مشکلی که برای من پیش می‌آمد به زیارت قبر علی بن موسی الرضا(علیه‌السلام) می‌رفتم و گشایش آن مشکل را از خداوند می‌خواستم و به درجه اجابت می‌رسید و سختی از من برطرف می‌شد». وی در ادامه می‌نویسد: «این چیزی است که من بارها آن‌را تجربه کرده‌ام و دیدم نتیجه همان بود و خداوند ما را با محبت رسول خدا و اهل‌بیتش(صلی‌الله‌علیه‌وعلیهم) بمیراند».[2]

«خطیب بغدادی» عالم نام‌دار قرن چهارم و پنجم اهل سنت نیز در کتاب تاریخ بغداد خود ماجرای جالبی از دو تن از افراد سرشناس اهل سنت به نام‌های «عبد اللّه بن محمد الجمال الزوزنی» و «علی بن موسی بن نوبا» که در نیشابور به ملاقات هم رفتند را نقل می‌کند و در ادامه می‌نویسد: عبدالله بن محمد به علی بن موسی بن نوبا پیشنهاد می‌دهد به زیارت امام رضا(علیه‌السلام) بروند. خطیب بغدادی در این کتاب از شور و اشتیاق آنان نسبت به این زیارت سخن می‌گوید و این‌که چگونه شب‌هنگام خود را به آن مضجع شریف می‌رسانند و به فاتحه و ختم قرآن می‌پردازند که در نوع خود قابل تأمل و تفکر است.[3]

هم‌چنین «ابن حجر عسقلانی» عالم، محدث و رجالی بزرگ اهل سنت در کتاب «تهذیب التهذیب» از قول شخصی به نام «ابوبکر محمد بن مؤمل» می‌نویسد: «با پیشوای اهل حدیث، ابوبکر بن خزیمه و ابوعلی ثقفی شخصیتی که در علم و دانش نظیر او بود و به همراه گروهی از اساتید برای زیارت مرقد علی بن موسی الرضا(علیه‌السلام) به طوس رفتیم در حالی که آنان بسیار به زیارت مرقد ایشان می‌رفتند. در آن‌جا تواضع و احترام و تعظیم و تضرع ابوبکر ابن خزیمه نسبت به آن بقعه همه ما را شگفت‌زده کرد».[4] همان‌طور که ملاحظه می‌کنید ابوبکر ابن خزیمه که از وی به‌ عنوان پیشوای اهل حدیث یاد می‌شود، آن‌چنان تواضع و احترامی نسبت به بارگاه امام رضا (علیه‌السلام) داشته که دیگران را به تعجب وا‌داشته و همچنین بارها به زیارت رفته است.

سخن آخر
با توجه به این موارد غیرقابل انکار تاریخی درباره زیارت بارگاه امام رضا(علیه‌السلام) توسط علمای بزرگ اهل سنت به این نتیجه می‌رسیم که این زیارت دارای پیشینه‌ای به بلندای تاریخ است و مختص به یک مذهب و یا تفکر خاص نمی‌شود. با در نظر گرفتن شرایط کنونی جهان اسلام که فتنه‌های گوناگون از جانب آمریکا و رژیم اشغال‌گر قدس تحت عنوان تکفیر، قصد لطمه‌زدن به ارزش‌های مقدس اسلام را دارد؛ بر مسلمانان لازم است تا بیش از پیش به اتحاد و هم‌بستگی با هم بپردازند. خوش‌بختانه در اسلام ظرفیت‌های فراوانی برای اتحاد بین مسلمانان وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن محورها محبت اهل بیت(علیهم‌السلام) است که می‌تواند در زیارت آن حضرات نمود پیدا کند و شایسته است تا ایران اسلامی که به بارگاه امام رضا (علیه‌السلام) متبرک شده است، زیارت این امام همام را محوری برای اتحاد بین مسلمانان قرار دهد.

برای مطالعه بیشتر به کتاب «سیره پیشوایان» اثر مهدی پیشوایی مراجعه کنید.

__________________________________
پی‌نوشت
[1]. برای نمونه بنگرید به: شفاء السقام فی زیاره خیر الانام، تقی الدین سبکی، نشر مشعر، چاپ چهارم، تهران، 1419ق، ص65 به بعد.
[2]. «هذا شی قد جربته مرارا فوجدته کذلک اماتنا الله علی محبه المصطفی و اهل بیته صلی الله علیه و علیهم اجمعین» الثقات، ابن حبان، چاپ هند، 1393ق، ج8، ص457-456.
[3]. تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، دار الكتب العلميه، چاپ اول، بیروت، 1417ق، ج19، ص140-139.
[4]. «فرأيت من تعظيمه يعني بن خزيمة لتلك البقعة وتواضعه لها وتضرعه عندها ما تحيرنا»، تهذیب التهذیب، ابن حجر عسقلانی، ج7، ص388.