«جهاد ابتدایی» ضامن تحقّق حکومت جهانی

جهاد یکی از ارکان دین اسلام است[1] که در اشکال مختلفی صورت می‌گیرد. جهاد ابتدایی یکی از این اشکال است که در شرایطی خاصّ و با اهدافی مشخص انجام می‌شود.[2] در عصر حاضر جریان به اصطلاح «روشن‌فکری دینی» با اغراض مختلف اقدام به انجام قرائتی لیبرالیسمی از اسلام و ارائه اسلام رحمانی با حذف و تحریف بسیاری از احکام شرعی آن، کرده و می‌کند. اقدام این گروه، مصداق روشنی از این آیه کریمه است که فرمود:«وَيَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَكْفُرُ بِبَعْضٍ وَيُرِيدُونَ أَن يَتَّخِذُوا بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلًا [نساء/150] و می‌گویند: ما به بعضى از آن‌ها ايمان داريم و به بعضى ديگر ایمان نداریم، و به گمان خود می‌خواهند در اين ميان راهى پيدا كنند». یکی از اقدامات این افراد نفی «جهاد ابتدایی» در اسلام است که در مطلب جداگانه‌ای مورد بررسی قرار گرفت.[3] علّامه طباطبایی در ذیل آیه 190 سوره بقره[4] برای پاسخ‌گویی به ادّعاهای این افراد چند نکته را بیان کرده‌اند. در این‌جا فقط به یکی از این نکات می‌پردازیم:

استخلاف خلیفه الهی روی زمین، محقق نمی‌شود، مگر به جهاد و قتال با دشمنان دین الهی 

علامه طباطبایی با دیدی عرفانی از ظواهر قتال و جهاد ابتدایی گذشته و به تبیین باطن و ریشه این حکم الهی می‌پردازد. ایشان جهاد ابتدایی را دفاع از حقّ فطری انسان، برای انسان زیستن و حفظ حیات انسانی خود می‌داند. حیاتی که از طرف دشمنان هر لحظه تهدید می‌شود و اگر اسلام، از حیات انسانی انسان‌ها دفاع نکند، جهان کفر همه مظاهر الهی روی زمین را نابود خواهد کرد.[5]

ایشان مطالب خود را مرحله به مرحله ادامه می‌دهند تا این‌که به مطلب پنجم خود می‌رسند که مدّ نظر ماست. در مطلب پنجم این نکته را بیان می‌کنند که غایت اسلام و خلقت این است که یک زمانی توحید خالص در روی زمین باشد و می‌فرمایند: «این آیاتی که مربوط به ظهور حضرت صاحب الزمان(عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌‌الشریف) است به همین مسأله اشاره دارند. مانند این آیه شریفه: «وَعَدَ اللهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً [النور/ 55] خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند وعده می‌دهد که قطعاً آنان را حکم‌رانان روی زمین خواهد کرد، همان‌گونه که به پیشینیان آن‌ها خلافت روی زمین را بخشید؛ و دین و آیینی را که برای آنان پسندیده، پابرجا و ریشه‌دار خواهد ساخت؛ و ترس‌شان را به امنیّت و آرامش مبدّل می‌کند، آن‌چنان که تنها من‌را می‌پرستند و چیزی را شریک من نخواهند ساخت».
پس معلوم می‌‏شود خدا روزى را وعده داده كه در آن روز زمين تصفيه شده، و خالص در اختيار مؤمنين قرار می‌‏گيرد، روزى كه در آن روز، غير خدا پرستش نشود، و خداى تعالى به طور حقيقی پرستش گردد. در جمله «لیستخلفنّهم» مسأله قتال و جنگ اشاره شده است، زیرا استخلاف وقتى تحقق مى‌‏يابد كه عده‏‌اى از بين بروند، و يا از مكانى كه بودند كوچ كنند، و عده‌‏اى ديگر جاى آنان را بگيرند.[6]
در آیه دیگری فرموده: «يا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اَللّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى اَلْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى اَلْكافِرِينَ يُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اَللّهِ وَ لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ [المائدة/54] ای کسانی که ایمان آورده‌اید! هر کس از شما، از آیین خود بازگردد، (به خدا زیانی نمی‌رساند) خداوند جمعیّتی را می‌آورد که آن‌ها را دوست دارد و آنان(نیز) او را دوست دارند، در برابر مؤمنان متواضع، و در برابر کافران سرسخت و نیرومندند؛ آن‌ها در راه خدا جهاد می‌کنند، و از سرزنش هیچ ملامت‌گری هراسی ندارند».
این آیه به نهضتی دینی اشاره دارد که بدون قتال و جهاد تصوّری برای تشکیل آن وجود ندارد، زیرا هدف مشرکان خاموش کردن نور الهی است[7] و شبانه روز تلاش می‌کنند برای این‌که مسلمانان را کافر کنند.[8] در حالی‌که خداوند می‌خواهد دین خود را جهانی کند[9] از طرفی برای تحقق وعده الهی باید مردم به میدان بیایند[10] از راه امدادهای غیبی هم کفر و شرک ریشه کن نخواهد شد[11] بلکه سنت الهی بر این است که مردان الهی این کار عظیم را انجام دهند[12] و صد البته نصرت‌های خاصّ الهی در این راه شامل ایشان خواهد شد.[13]

خلاصه این‌که: وعده جهانی شدن دین خدا با وجود توطئه‌ها و تلاش دشمن برای براندازی نظام توحیدی جز با جنگ و دفاع و حضور مردم در صحنه تحقّق نمی‌یابد.[14]

_____________________________________________
پي نوشت
[1]. سيد عبد الأعلى سبزواری، جامع الأحكام الشرعية (للسبزواري)؛ ص: 257
[2]. جمعى از پژوهشگران زير نظر سيد محمود هاشمى شاهرودی ، معجم فقه الجواهر؛ ج‌2، ص: 216.
[3]. نکاتی در مورد جهاد ابتدایی در قرآن کریم
[4]. «وَ قاتِلُوا في‏ سَبيلِ اللَّهِ الَّذينَ يُقاتِلُونَكُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدين‏ [بقره/190] و در راه خدا، با كسانى كه با شما مى‏‌جنگند، نبرد كنيد! و از حدّ تجاوز نكنيد، كه خدا تعدّى‏‌كنندگان را دوست ندارد!»
[5]. فلسفه و حکمت تشریع «جهاد» از منظر قرآن کریم
[6]. علامه طباطبایی، ترجمه تفسير الميزان، ج‏2، ص: 97.
[7]. «يُرِيدُونَ أَنْ يُطْفِؤُا نُورَ اَللّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ يَأْبَى اَللّهُ إِلاّ أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ كَرِهَ اَلْكافِرُونَ [التوبة/32] آنها می‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند؛ ولی خدا جز این نمی‌خواهد که نور خود را کامل کند، هر چند کافران ناخشنود باشند!»
[8]. «وَدَّ كَثِيرٌ مِنْ أَهْلِ اَلْكِتابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إِيمانِكُمْ كُفّاراً حَسَداً مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُمُ اَلْحَقُّ فَاعْفُوا وَ اِصْفَحُوا حَتّى يَأْتِيَ اَللّهُ بِأَمْرِهِ إِنَّ اَللّهَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ [البقرة، 109] بسیاری از اهل کتاب، از روی حسد -که در وجود آنها ریشه دوانده- آرزو می‌کردند شما را بعد از اسلام و ایمان، به حال کفر باز گردانند؛ با اینکه حق برای آنها کاملا روشن شده است. شما آنها را عفو کنید و گذشت نمایید؛ تا خداوند فرمان خودش (فرمان جهاد) را بفرستد؛ خداوند بر هر چیزی تواناست.»
[9]. «هُوَ اَلَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِينِ اَلْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى اَلدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ اَلْمُشْرِكُونَ [التوبة، 33] او کسی است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد، تا آن را بر همه آیین‌ها غالب گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند!»
[10]. الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏1، 183، باب معرفة الإمام و الرد إليه:«عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ صَغِيرٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ رِبْعِيِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: أَبَى اللَّهُ أَنْ يُجْرِيَ الْأَشْيَاءَ إِلَّا بِأَسْبَابٍ فَجَعَلَ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ سَبَباً وَ جَعَلَ لِكُلِّ سَبَبٍ شَرْحاً وَ جَعَلَ لِكُلِّ شَرْحٍ عِلْماً وَ جَعَلَ لِكُلِّ عِلْمٍ بَاباً نَاطِقاً عَرَفَهُ مَنْ عَرَفَهُ وَ جَهِلَهُ مَنْ جَهِلَهُ ذَاكَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ نَحْنُ.»
[11]. «وَ لَوْ يَشاءُ اَللّهُ لاَنْتَصَرَ مِنْهُمْ وَ لكِنْ لِيَبْلُوَا بَعْضَكُمْ بِبَعْضٍ وَ اَلَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اَللّهِ فَلَنْ يُضِلَّ أَعْمالَهُمْ [محمد/4] و اگر خدا می‌خواست خودش آنها را مجازات می‌کرد، اما می‌خواهد بعضی از شما را با بعضی دیگر بیازماید؛ و کسانی که در راه خدا کشته شدند، خداوند هرگز اعمالشان را از بین نمی‌برد!»
[12]. «وَ لَوْ لا دَفْعُ اَللّهِ اَلنّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ اَلْأَرْضُ وَ لكِنَّ اَللّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى اَلْعالَمِينَ [البقرة/251] و اگر خداوند، بعضی از مردم را به وسیله بعضی دیگر دفع نمی‌کرد، زمین را فساد فرامی‌گرفت، ولی خداوند نسبت به جهانیان، لطف و احسان دارد.»
[13]. «وَ لَوْ لا دَفْعُ اَللّهِ اَلنّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوامِعُ وَ بِيَعٌ وَ صَلَواتٌ وَ مَساجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اِسْمُ اَللّهِ كَثِيراً وَ لَيَنْصُرَنَّ اَللّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَّ اَللّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ [الحج‏/40] و اگر خداوند بعضی از مردم را بوسیله بعضی دیگر دفع نکند، دیرها و صومعه‌ها، و معابد یهود و نصارا، و مساجدی که نام خدا در آن بسیار برده می‌شود، ویران می‌گردد! و خداوند کسانی را که یاری او کنند (و از آیینش دفاع نمایند) یاری می‌کند؛ خداوند قوی و شکست ناپذیر است.»
[14]. آیت الله جوادی آملی، تسنیم، ج9، ص600.