چکیده: امام کاظم (علیه السلام): «خداوند در ۲۵ ماه ذی القعده بیت الله را قرارداد و این اولین رحمتی است که خداوند برای مردم قرار داده، خداوند این بیت را برای مردم محل اجتماع، پناهگاه و امن و امان قرار می‌دهد».
در آیه 30 سوره نازعات از گسترش زمین سخن به میان آمد که در اصطلاح به آن دحو الارض می گویند. قرآن می فرماید: «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا [نازعات/30] و زمين را بعد از آن گسترش داد».
صاحب تفسیر نمونه در توضیح آیه می گوید: «منظور از "دحو الارض" این است که در آغاز تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابی نخستین فرا گرفته بود این آب ها تدریجاً در گودال های زمین جای گرفتند و خشکی ها از زیر آب سر بر آوردند و روز به روز گسترده تر شدند تا به وضع فعلی درآمد و این مساله بعد از آفرینش زمین و آسمان روی داد».[1]
در روایات ما هم به مسئله دحو الارض اشاره شده است. به عنوان نمونه در روایتی از امام رضا (علیه السلام) آمده است: «خداوند در روز دحو الارض، زمین را از زیر کعبه گسترانیده است».[2] و یا در روایت دیگری از ایشان آمده است که می فرمایند: «روز ۲۵ ذی القعده روزی است که رحمت الهی در آن منتشر شده و زمین گسترده شده و کعبه در زمین قرار داده شده است».[3]
به هر حال این روز به خاطر نزول رحمت الهی و قرار گرفتن کعبه بر روی زمین از قداست خاصی برخوردار است، لذا با مراجعه به مفاتیح الجنان می بینیم که برای این روز اعمالی وارد شده است از جمله اینکه:
روزه داشتن، كه ثواب هفتاد سال عبادت را دارد.
احیاء و شب بیداری شب بیست و پنجم، كه برابر با یك سال عبادت است.
ذكر و دعا خواندن.
انجام غسل به نیت روز دحو الارض.
دو ركعت نماز؛ به این صورت كه هنگام ظهر (و زوال شمس) دو ركعت نماز بخواند، در هر ركعت یك بار «حمد» و پنج مرتبه سوره «شمس» را بخواند، و بعد از سلام نماز بگوید: «لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللَّهِ الْعَلِی الْعَظیمِ.»
آن گاه این دعا را بخواند: «یا مُقیلَ الْعَثَراتِ اَقِلْنی عَثْرَتی. یا مُجیبَ الدَّعَواتِ اَجِبْ دَعْوَتی. یا سامِعَ الْاَصْواتِ اِسْمَعْ صَوْتی وَ ارْحَمْنی وَ تَجاوَزْ عَنْ سَیئاتی وَ ما عِنْدی، یا ذَالْجَلالِ وَ الْاِكْرامِ؛ ای در گذرنده لغزش‌ها، از لغزش هایم در گذر. ای اجابت كننده درخواست ها، دعاهایم را بپذیر. ای [خدایی] كه صداها را می‌شنوی، صدایم را بشنو و مرا مورد رحمت خویش قرار بده، و از بدی های من و آنچه نزد من است در گذر، ای صاحب جلالت و بزرگواری.»
خواندن دعای ذیل: «اَللَّهُمَّ داحِی الْكَعْبَةِ وَ فالِقَ الْحَبَّةِ وَ صارِفَ اللَّزْبَةِ وَ كاشِفَ كُلِّ كُرْبَةٍ اَسْئَلُكَ فی هذَا الْیوْمِ مِنْ اَیامِكَ الَّتی اَعْظَمْتَ حَقَّها وَ اَقْدَمْتَ سَبْقَها وَ جَعَلْتَها عِنْدَ الْمُؤْمِنینَ وَدیعَةً...»
زیارت ثامن الحجج، امام هشتم علیه السلام از برترین اعمال مستحب این روز می‌باشد و سخت مورد تأكید و سفارش قرار گرفته است.
احیاء و بیدار بودن در شب 25 ذی قعده و انجام عبادات در آن شب برابر با صد سال عبادت است.[4]
پی نوشت:
[1]. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 26. ص 100.
[2]. من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق. ج 2، ص 89.
[3]. وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی. ج 10، ص 451.
[4]. مفاتیح الجنان. شیخ عباس قمی. اعمال ماه ذی القعده. فضیلت شب و روز دحوالارض و اعمال آن.