بازگشت به قهقهرا، عاشورا و وضعیت امروز ما

ایام پر رمز و راز ماه محرّم -مخصوصا دهه‌ی اول و بخصوص روز عاشورا- همه‌ساله، مشحون از ظرایف و عجایبی است که توجه به آنها سبب یافتن مسیر صحیح و غفلت از آنها باعث سقوط در ورطه‌ی گمراهی است. بسی خسران و زیان است اگر افرادی مبتلا به سطحی‌نگری شوند و قدرت نفوذ در لایه‌های درونیِ آن ماجرای عظیم را نداشته باشند. دهه‌ی اولّ محرم هر سال، نسیمی از معرفت حسینی در عالَم، وزیدن می‌گیرد و دل‌های مستعدّ و لایق را مست از عطر خوش هدایت و سرشار از نور زیبای سعادت می‌کند. برای بهره‌مندی از این فرصت مغتنم و موهبت عظیم است که «هیچ وقت نباید امت اسلامی و جامعه‌ی اسلامی ماجرای عاشورا را به عنوان یک درس، به عنوان یک عبرت، به عنوان یک پرچم هدایت از نظر دور بدارد.»[۱]
توجه به درس‌ها و عبرت‌های عاشورا، ضامن در امان ماندن از آفاتی است که جامعه‌ی آن زمان، به آن مبتلا شد و ننگش برای ابد بر پیشانی‌اش نقش بست. همان‌ جامعه و مردمی که فقط پنجاه سال پس از پیامبر، فرزند همان پیامبر را با فجیع‌ترین شکل ممکن، به خاک و خون کشیدند و فجایعی آفریدند که ذهن‌ها حتی از تصورش هم پریشان می‌شوند. و این همان «قهقهرا، عقب‌گرد و پسرفت» بود که امروز نیز در کمین جامعه‌ی ما است.
مبتلاشدن به صفت «بی اعتنایی» در مقابل منکر و از دست دادن حساسیت در برابر آن، یکی از نشانه‌های به قهقرا رفتن است. امروز چند درصد از مومنان جامعه‌ی ما به وظیفه‌ی «امر به معروف و نهی از منکر» عمل می‌کنند؟ چرا در این جامعه باید کار به جایی برسد که وقتی مؤمن باغیرتی مثل «علی‌خلیلی» زبان به نهی از آن می‌گشاید، چنان با ضربه‌ی وحشیانه‌ی «قمه»بدستان، مواجه می‌شود که انگار این طلبه‌ی ۱۹ ساله درصدد غصب یا ضایع‌کردنِ حقّی از ضاربان بوده و یا از آنان ارث پدری، طلب کرده است![۲] و ماجرای غم‌انگیز ضرب و شتم ناهیان از منکر، بسیار بیشتر از این یک مورد است.
رواج افسارگسیخته‌ی استفاده از آنتن‌های ماهواره که خبر از نفوذ ابتذال در خانه‌های ماست زنگ خطر دیگری است که نتیجه‌اش سست‌شدن نسبت به ارزش‌ها و گسترش بدحجابی و بی‌حیایی در جامعه است. نتیجه‌ی استفاده‌ی مداوم از برنامه‌های شبکه‌‌های ماهواره‌ای، پوک‌شدن افراد جامعه است که با اندک اشاره‌ای از هم می‌پاشند و پای‌بندی خود نسبت به معارف دینی را از دست می‌دهند. در این میان، نقش مخرّب برخی مقامات کشوری را نباید نادیده گرفت که با استدلال نادرست خود، مردم را به استفاده از ماهواره تشویق می‌کنند![۳]
گسترش اشرافی‌گری در جامعه به خصوص در میان برخی مسئولان، نمونه‌ی قابل توجه دیگری است که اگر روند آن متوقف نشود حتما جامعه را به قهقهرا خواهد برد. داستان عجیب و غم‌انگیز حقوق‌های نجومی -که هنوز هم با برخورد درستی از سوی دولت محترم مواجه نشده است- یکی از همان مصادیق اشرافی‌گری است که نیاز به تأمل فراوان دارد. باید توجه کرد که «وقتی اشرافی ‌گری، اسراف، و تجمّل در جامعه وجود داشته باشد و ترویج بشود، این قضایا به دنبالش پیش می‌ آید و به وجود می ‌آید و همه دنبال این هستند که یک طعمه‌ ای به دست بیاورند و خودشان را از آن سیر کنند، شکم ها را از این مال های حرام پُر کنند.»[۴]
گرچه مثال‌های زیادی دیگری را به عنوان عوامل پسرفت و عقب‌گردِ جامعه می‌توان ذکر کرد اما قصد نگارنده -به هیچ وجه- القای ناامیدی یا سیاه‌نمایی از کشور نیست؛ بلکه با جدّیت معتقدیم که هنوز هم عموم ملت ایران از سطح دینی و معرفتیِ قابل قبولی برخوردار هستند؛ لکن اگر به آفت‌ها توجه نشود هیچ بعید نیست که ما هم پا جا پای کوفیان بی‌وفا بگذاریم و دین خود را در ازای جیفه‌ی دنیا بفروشیم.
به هر حال، عاشورا نتیجه‌ی پسرفت و عقب‌گرد یک امت بود که وابستگی و تعلقشان، ذره‌ذره به دنیا و زخارف دنیوی زیاد شد و کار به جایی رسید که برای مطامع حقیر دنیوی مثل حکومت ری و مشتی زر و سیم، خون سرور جوانان اهل بهشت و یارانش را ریختند و اهل‌بیت آنان را مورد هتک و آزار قرار دادند. شاید بهترین وصف برای عقب‌گرد و حرکت قهقهراییِ مردم آن زمان را باید از زبان بزرگ بانوی کربلا یعنی حضرت زینب کبری (علیهاالسلام) شنید که فرمود: «انّما مثلکم کمثل التی نقضت غزلها من بعد قوة انکاثا»[۵] یعنی: «شما مثل زنی هستید که پشمها یا پنبه‌ها را با مغزل نخ می‌کند؛ بعد از آن‌که این نخ‌ها آماده شد، دوباره شروع می‌کند نخها را از نو باز کردن و پنبه نمودن! شما در حقیقت نخهای رشته‌ی خود را پنبه کردید. این، همان برگشت است. این، عبرت است. هر جامعه‌ی اسلامی، در معرض همین خطر است.»[6]
خلاصه‌ی کلام اینکه عبرت بزرگ عاشورا برای ما این است که نکند به خاطر انباشت گناهان و دلبستگی‌های دنیایی، نخ تابیده‌ی شده‌ی چهل‌ساله در این انقلاب را پنبه کنیم و خون این همه شهید و زحمت این همه ایثارگر را به باد بدهیم.
الهی دور باد.

پی‌نوشت:
[۱] امام خامنه‌ای، اول آذر ۱۳۹۱
[۲]نکند در زمره‌ی دشمنان انقلاب قرار بگیریم!
[۳] اعتماد به جوانان؛ از کابینه تا ماهواره! 
[۴] آسیب‌های اشرافی‌گری را درست نمی‌شناسیم!
[۵] احتجاج طبرسى، ج ۲، ص ۱۰۹
[۶] امام خامنه‌ای، هجده اردیبهشت ۱۳۷۷