- در پاسخ به کسانی که انتظار دارند قرآن به چندین زبان نازل شود تا تمام ملتها از آن بهره ببرند باید گفت که چنین اشخاصی فهم دقیقی از آخرین کتاب آسمانی قرآن ندارند؛ چرا که لازمه این انتظار این است که تا قیامت نزول قرآن با زبانهای گوناگون ادامه دار باشد.
برخی از دانش آموزان محترم پرسشی را مطرح کردهاند که چرا قرآن به چندین زبان مختلف نازل نشده است؟ و ای کاش این کتاب هدایت برای هر ملّتی به زبان خودشان نازل میشد؟
این پرسش دارای چندین جواب است که در این مطلب به برخی از آنها اشاره میشود:
الف) درست است که قرآن کتاب هدایت است، اما باید بدانیم که خیلی از فرهنگها و زبانها پس از نازل شدن قرآن پدید آمده است. یا بارها تغییرات اساسی و بنیادین داشته است، مثل زبان انگلیسی که سه دوره کهن، میانه و مدرن را پشت سر گذاشته است[۱] و چه بسا تا روز قیامت صدها زبان دیگر نیز پدید بیاید و اگر قرار بود برای هر زبانی قرآنی جدید و طبق آن ساختار نازل میشد دیگر مفاهیمی چون آخرین کتاب آسمانی و آخرین پیامبر و خاتمیت معنا نمییافت.
ب) قرآن کریم به تنهایی نمیتواند هدف هدایت را تأمین کند بلکه نیاز به مفسران اولیه دارد که با علمی الهی به تمامی مفاهیم و اهداف قرآن آگاهی داشته باشند. در مفاهیم دین مبین اسلام آنها پیامبر خاتم و ائمه اطهار (علیهمالسلام) هستند؛ اگر بنا بود قرآن به زبانهای مختلف نازل میشد، میبایست در کنار آن هم پیامبران و هم ائمهای با زبانهای مختلف وجود داشته باشند که این امری بسیار عجیب و غیر قابل انجام بود!
ج) ساختار زبان عربی به نوعی است که با کوچکترین کلمات، جملات و آیات میتوان بلندترین مفاهیم را ذکر کرد که حتی برگردان و ترجمه آن به دیگر زبانها بسیار سخت و گاهی نشدنی است. مثلاً در ترجمه الله گفتهاند: اسمی که بیانگر تمام صفات جلال و جمال است. [۲] حال اگر کسی بخواهد این مفهوم را در یک لغت جای دهد آیا امکان دارد؟
د) وقتی قرار است دینی، آخرین دین الهی باشد؛ باید در بین طرفداران و پیروان آن دین وجوه مشترک زیادی وجود داشته باشد تا احساس بیگانگی نسبت به یکدیگر نداشته باشند. اگر زبان؟ آخرین کتاب به چندین زبان و بیان مختلف نازل میشد، آیا چنین احساسی وجود نداشت؟ آیا این اختلاف زبان سبب تفرقه نمیشد؟ باید توجه کنیم که قرآن کتاب وحدت و وحدت آفرین است. این وظیفه کتاب الهی تنها در سایه نزول به یک زبان ممکن است.
هـ) علاوه بر ویژگیهای خاص زبان عربی، از آنجا که اعراب به زبان و تاریخچه خود تعصب خاصی داشتند و به کلام موزون بهایی بینظیر میدادند، قرآن کریم در بین عرب زبانان و به زبان عربی نازل شد تا آنها قرآن را به زودی فرا بگیرند و از تحریف آن جلوگیری کنند.[۳]
کلام آخر
به هر ترتیب قرآن کریم که به اذعان همگان حتی پرسشگر محترم کتاب هدایت است. و ما شاهدیم که این نسخه هدایت به زبان عربی نازل شده و ما نباید به این بهانه که قرآن به زبان ما نیست، خود را از چنین موهبت الهی محروم کنیم. در نگاه تمثیل قرآن کریم مانند یک سفره پر از غذاهای رنگین و لذیذ است، غذاها و خوراکیهایی که مخصوص منطقه زندگی ما نیست، آیا ما به این بهانه که این غذاها برای ما نا آشناست؛ خود را از حضور در آن سفره و خوردن آن خوراکیها محروم میکنیم؟
پینوشت
[۱]- آشوری د، زبان باز، ص۴۱.
[۲]- مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۱، ص ۲۱ و ۲۲.
[۳]- فصلنامه ی بینات، شماره ی ۲۷، ص ۳۸ – ۴۱.