- شیعیان اهل بیت(علیهم‌السلام) کسانی هستند که پارسایی را پیشه کرده و به امام خود اقتدا کرده و تمام تلاش خود را به کار گرفته تا واجبات الهی را انجام داده و محرمات الهی را ترک کنند؛ این افراد هرگز جهنم را نمی‌بینند و لغزش‌های کوچک و گناهان کوچک آنان نیز به وسیله شفاعت آمرزیده می‌شود. اما اگر کسی نسبت به دستورات دینی هیچ تقیدی نداشته، و هیچ سنخیتی با امام خویش ندارد، این فرد طبق روایات اصلا شیعه نیست و بدون شک داخل در جهنم خواهد شد.
بدون شک امامان دوازده‌گانه شیعه، جانشینان برحق پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بوده که از طرف خداوند متعال برای رهبری جامعه و هدایت مردم به راه مستقیم منصوب شده‌اند. آنان سفیران الهی بوده و بعد از پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقش تربیت کردن مردم را بر عهده داشته‌اند و مطمئنا کسی که ولایت آنان را قبول نداشته باشد، دین او کامل نبوده و در روز قیامت سعادت‌مند نخواهد بود. چرا که خداوند متعال بعد از قضیه غدیر خم و بیان جانشینی امیرالمومنین بود که فرمود: «أليَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِينا[مائده/3] امروز كافران از (زوال) آیين شما مايوس شدند، بنابراين از آن‌ها نترسيد و از (مخالفت با) من بترسيد، امروز دين شما را كامل كردم و نعمت خود را بر شما تكميل کردم و اسلام را به عنوان آیين (جاودان) شما پذيرفتم».[1] پس دین، بدون ولایت کامل و مورد رضایت خداوند متعال نیست.
حال ممکن است برخی بپرسند آیا تمام شیعیان و کسانی‌که به امامت ائمه اطهار(علیهم‌السلام) اقرار داشته باشند، به بهشت می‌روند یا ممکن است عذاب شوند و به جهنم هم بروند.
برای پاسخ به این سوال لازم است ابتدا معنای شیعه روشن شود. شیعه در اصطلاح کلامی به کسانی گفته می‌شود که جانشینی پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) را حق اختصاصی خاندان رسالت دانسته و در دریافت معارف اسلام، پیرو اهل بیت یعنی امامان شیعه(علیهم‌السلام) می باشند.[2] اما این مفهوم در نزد اهل بیت(علیهم‌السلام) معنای دیگری داشته است.
مفهوم شیعه از دیدگاه امامان معصوم(علیهم‌السلام)
از مجموع روایات نقل شده از اهل بیت(علیهم‌السلام) استفاده می شود که مراد آن‌ها از شیعه طرف‌داری محض و دوست‌داشتن صرف نیست، بلکه عنایت ائمه اطهار(علیهم‌السلام) در عنوان کردن صفت شیعه بر پیروان خود، تأکید بر این نکته است که ملاک شیعه بودن، اقتدا و پیروی از آنان در رفتار و کردار است، لذا در مناسبت‌های مختلف در مواجهه با گروه‌هایی که خود را شیعه می‌نامیدند تا به این وسیله اعمال خود را توجیه کنند، با جدیت برخورد کرده‌اند. برای روشن شدن بهتر این مطلب چند روایت را نقل می‌کنیم:
1. مردى می‌گوید به امام صادق(علیه‌السلام) عرض کردم: «گروهى از دوستان شما مرتکب گناهان می‌شوند و می‌گویند: ما امیدواریم».
حضرت فرمود: «دروغ می‌گویند، دوست ما نیستند، آن‌ها مردمى هستند که آرزوهایشان، ایشان را به این سو و آن سو می‌برد، هر که به چیزى امیدوار باشد، در راه رسیدن به آن تلاش می‌کند».[3]
2. هم‌چنین حضرت در روایت دیگری فرمودند: «شیعه ما نیست کسى که به زبان بگوید، ولى با کردار و آثار ما عملاً مخالفت کند؛ شیعه ما کسى است که دل و زبانش موافق ما و در کردار و آثار پیرو ما باشد، این‌ها شیعیان ما هستند».[4]
3. امام باقر(علیه‌السلام) فرمود: «اى جابر، آیا کسى که خود را شیعه می‌نامد، به همین اکتفا می‌کند که خود را دوست ما بداند؟! به خدا قسم شیعه‌ی ما نیست، مگر کسى که تقوایى از خدا دارد و فرمان او را ببرد؛ و شناخته نشوند جز به تواضع و خشوع و کثرت ذکر خدا و روزه و نماز و احوال‌پرسى هم‌سایگان فقیر و مستمند و قرض داران و یتیمان و راست‌گوئى و خواندن قرآن و نگه‌دارى زبان از مردم جز به خیر و آن‌ها امینان عشیره خود باشند».[5]
4. امام صادق(علیه‌السلام) نیز در حدیثی نورانی در وصف شیعیان واقعی فرمودند: «شیعیان ما اهل پارسایى، کوشش، وفا، امانت، زهد و عبادت‌اند، مردمى هستند که در شبانه روز پنجاه و یک رکعت نماز می‌گزارند و شب را به نماز مىایستند، و روزها روزه دارند، زکات مال خویش را مىپردازند، و حج می‌کنند و از هر عمل حرامى دورند».[6]
لذا ائمه اطهار(علیهم‌السلام) شیعیان خود را پیروان خود در عمل می‌دانستند و محبان خود را که در عمل سنخیتی با آنان نداشتند را شیعه نمی‌نامیدند، و در برخی موارد با این اندیشه که شیعه در بهشت است و عمل لازم ندارد مبارزه هم می‌کردند، به طور مثال نقل شده «زید» برادر امام رضا(علیه‌السلام) برای مردم حدیث می‌خواند و می‌گفت اولاد فاطمه زهرا(سلام‌الله‌علیها) از آتش بری هستند و هرگز به جهنم نمی‌روند و لو این‌که اهل گناهان کبیره باشند، امام رضا(علیه‌السلام) با شنیدن این سخن از برادر خود، به شدت عصبانی شده و فرمودند: «اى زید! آیا قول بقالهاى کوفه را که مىگویند: فاطمه خویشتن را حفظ کرد و خداوند فرزندان او را بر آتش جهنّم حرام کرد، تو را مغرور کرده است! به خداوند سوگند که این مطلب جز براى حسن و حسین(علیهماالسلام) و فرزندانى که از رحم آن بانو متولّد شده‌اند صدق نخواهد کرد. آیا مىشود گفت حضرت موسى بن جعفر(علیه‌السلام) خداوند را اطاعت کند، روزها روزهدار و شب‌ها به تهجّد و شبزندهدارى و نمازشب مشغول باشد و تو معصیت خداوند را انجام دهى و فرداى قیامت نزد خداوند با او مساوى باشى و یا این که تو نزد خداوند عزیزتر باشى؟».[7]
بنابراین شیعه به معنایی که اهل بیت(علیهم‌السلام) فرموده‌اند، هرگز آتش جهنم را به چشم نخواهد دید و بدون شک وارد بهشت می‌شود، زیرا اهل تلاش است و در حد توان خود گناهان بزرگ را ترک کرده و به برکت شفاعت آن‌ها، خداوند متعال از گناهان کوچک او را نیز می‌بخشد.
لذا شیعیان نیز به اندازه گناهان خود عذاب می‌شود، اگر شیعه‌ای مثلا نماز نخواند، روزه نگیرد و یا این‌که مرتکب گناهان کبیره‌ای هم‌چون زنا، دزدی، شراب‌خواری، قمار، رشوه خواری و ... شود و بدون توبه از دنیا رود، بدون شک در برزخ عذاب خواهد شد، حال اگر گناهان او کم باشد و در برزخ تمام شود، به روز قیامت و جهنم اصلی نخواهد کشید و اگر زیاد باشد مطمئنا روز قیامت جهنم هم خواهد رفت.
این مطلب از قرآن کریم نیز قابل استفاده است، قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «بَلى مَنْ كَسَبَ سَيِّئَةً وَ أَحاطَتْ بِهِ خَطِيئَتُهُ فَأُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ * وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيها خالِدُونَ [بقره/81-82] آرى كسانى‌كه تحصيل گناه كنند، و آثار گناه سراسر وجودشان را بپوشاند، آن‌ها اهل آتش‌ند و جاودانه در آن خواهند بود و آن‌ها كه ايمان آوردهاند و اعمال صالح انجام دادهاند اهل بهشتند و هميشه در آن خواهند ماند». پس قرآن کریم معیار بهشتی بودن و جهنمی بودن را ایمان و عمل صالح می‌داند، نه ایمان به تنهایی.
بله، شیعیان از حیث ایمان، ایمانی کامل و درست دارند، اما آن‌هایی که از حیث عمل هیچ سنخیتی را امام خویش ندارند و غرق در گناهان کبیره شده‌اند، بدون شک وارد جهنم خواهند شد. اما به دلیل این اعتقاد سالم، تا ابد در جهنم نخواهند ماند، یعنی با سپری کردن دوران عذاب، گناهان آنان پاک شده و لیاقت بهشت آمدن را پیدا می‌کنند، لذا این ایمان تنها در ابدی بودن یا نبودن عذاب به کار می‌آید.
در نتیجه: شیعیان اهل بیت(علیهم‌السلام) کسانی هستند که پارسایی را پیشه کرده و به امام خود اقتدا کرده و تمام تلاش خود را به کار گرفته تا واجبات الهی را انجام داده و محرمات الهی را ترک کنند؛ این افراد هرگز جهنم را نمی‌بینند و لغزش‌های کوچک و گناهان کوچک آنان نیز به وسیله شفاعت آمرزیده می‌شود. اما اگر کسی نسبت به دستورات دینی هیچ تقیدی نداشته، و هیچ سنخیتی با امام خویش ندارد، این فرد طبق روایات اصلا شیعه نیست و بدون شک داخل در جهنم خواهد شد، اما تا ابد نخواهد ماند.
________________________________________
پی‌نوشت
[1]. آیه «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ...» در چه روزی نازل شد؟
http://www.btid.org/fa/news/43313
[2]. طباطبایی، سید محمد حسین، شیعه در اسلام، ص 25-26، کتاب‌خانه بزرگ اسلامی، تهران،1354ش.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج2، ص 68، دارالکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1365ش .
[4]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 65، ص 164، مؤسسة الوفاء، بیروت - لبنان، چاپ چهارم،1404 ق.
[5]. شیخ صدوق، محمد بن علی، امالى، ترجمه کمرهاى، ص 626، اسلامیه، تهران، چاپ ششم،1376 ش.
[6]. بحارالانوار، همان، ج 65، ص167.
[7]. بحارالأنوار، همان، ج 43، ص 230.