گوشه‌ای از زندگی رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله)،ازدواج‌های ایشان، با بانوان متعدد است، که علت این ازدواج‌ها و معرفی این بانوان در نوشتار دیگر، مورد بررسی قرار گرفته است، اکنون در این نوشتار، به بررسی بُعدی دیگر از این ازدواج‌ها می‌پردازیم، و آن این‌که آیا در پیوندها زناشویی ایشان زیبایی نیز ملاک بوده است یا خیر؟
گوشه‌ای از زندگی رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) ازدواج‌های ایشان با بانوان متعدد است که علت این ازدواج‌ها و معرفی این بانوان در نوشتار دیگری مورد بررسی قرار گرفت.[1] اکنون در این نوشتار به بررسی بُعدی دیگر از این ازدواج‌ها می‌پردازیم و آن این‌که آیا در پیوند زناشویی پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) زیبایی نیز ملاک بوده است یا خیر؟
برای پاسخ به این سوال، ابتدا باید به این نکته دقت داشت که ازدواج‌های رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بر اساس مصلحت امت بوده است؛ به همین خاطر گاهی زنان پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بانوانی بوده‌اند که از سن زیادی بر خوردار بوده‌اند، که به عنوان مثال می‌توان از«ام‌سلمه» و «سودَه بنت زَمعَه» نام برد، ولی با این وجود گاهی نیز همسران رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) از زیبایی برخوردار بوده‌اند که به عنوان مثال می‌توان از «عایشه» نام برد.[2] یعنی ملاک ازدواج حضرت، مصلحت امت اسلامی و رضایت خداوند متعال بوده است، حال اگر مصلحت اقتضا می‌کرد که حضرت با زنی ازدواج کند و اتفاقا آن زن هم زیبا بوده، دلیل نمی‌شود که حضرت زیبایی را اصل دانسته است و خدا ناکرده از روی شهوت با او ازدواج کرده است.
موید این سخن ما این است که حضرت با زنانی ازدواج کرده که مسن بوده و از زیبایی مناسبی هم برخوردار نبوده‌اند، بهتر است بگوییم بیشتر زنان پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بیوه و مسن و دارای فرزند بودند، به نحوی که غالبا مردان حاضر با ازدواج با چنین زنانی نبودند. اگر واقعا ملاک حضرت زیبایی و شهوت‌رانی بود، به سراغ دختران زیبا و جوان انصار می‌رفت و با آنان ازدواج می‌کردند، زیرا هم خود آنان و هم خانواده‌های آنان بسیار مشتاق بودند با حضرت ازدواج کنند، دخترانی که توصیف آنان در کتب تاریخی آمده و گفته شده در اوج زیبایی بوده‌اند و از اقوام مختلف خواستگاران مختلفی داشته‌اند، اما هیچ‌یک از زنان حضرت از انصار نبودند، زیرا آنان با پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) پیمان بسته بودند که تا آخرین قطره خون خود، حضرت را یاری کنند، لذا حضرت نیازی به ازدواج با آن‌ها نداشت.
از سوی دیگر، اگر در قرآن در مورد رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) آمده است که «لا يَحِلُّ لَكَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ وَ لَوْ أَعْجَبَكَ حُسْنُهُنَّ إِلاَّ ما مَلَكَتْ يَمينُكَ وَ كانَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ رَقيبا[احزاب/52] از اين پس، ديگر [گرفتنِ] زنان و نيز اين‌كه به جاى آنان، زنان ديگرى بگيرى بر تو حلال نيست، هر چند زيبايى آن‌ها براى تو مورد پسند باشد، به استثناى كنيزان، و خدا همواره بر هر چيزى مراقب است». نباید گمان شود که رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بر اساس زیبایی با ایشان ازدواج کرده است؛ زیرا که این جمله به همراه «لو» به کار رفته است و یکی از کاربردهای این لغت در عرب، امتناع است. به این معنا که هیچ‌وقت این اتفاق نیفتاده است.
این کاربرد در آیات دیگری از قرآن در مورد رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز به کار رفته است که به عنوان نمونه می‌توان به این آیه از قرآن اشاره کرد: «وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَيْنا بَعْضَ الْأَقاويلِ*لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْيَمين[الحاقه/44-45] و اگر پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) سخنى دروغ بر ما مىبست. ما او را با قدرت مىگرفتيم». تمام مسلمانان اتفاق دارند که رسول اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) هیچ‌گاه در طول عمر خویش مطلب باطل و دروغی به خدای متعال نسبت نداده است، از این تعابیر، در قسمت‌های دیگر از قرآن نیز در مورد پیامبر خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به کار رفته است به عنوان نمونه فرمود: «وَ لَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَ إِلَى الَّذينَ مِنْ قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَ لَتَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرين[زمر/65] و به تحقيق به تو و همه انبياى پيشين وحى شده كه اگر مشرك شوى تمام اعمالت نابود مىشود و از زيان‌كاران خواهى بود»[3]
__________________________________________
پی‌نوشت
[1]. برای اطلاع از تعداد همسران رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و اهداف پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) از این ازدواج‌ها رجوع کنید به «تعداد همسران رسول خدا بر اساس واقعیت» و «دلیل ازدواج‌های متعدد رسول خدا»
[2]. از نکاتی که باید در این نوشتار به آن توجه شود این است که، به طور قطع هیچ‌گاه زیبایی تنها ملاک رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) برای ازدواج نبوده است، گرچه شاید در کنار معیارهای دیگر مانند ایمان، نجابت و ... زیبایی نیز برای آن حضرت ملاک بوده است.
[3]. علت به کار بردن این تعابیر از سوی خدای متعال نسبت به بهترین بندگانش، دلالت بر اهمیت این موضوعات می‌کند