نام پدر امام مهدی علیه السلام

نام پدر امام زمان علیه السلام

تاریخ اسلام از ابتدا تا اکنون پدر امام زمان علیه السلام را امام حسن عسکری علیه السلام می داند.[1] این علاوه بر احادیث معتبر،[2] خود شاهدی بر مطلب است. البته در برخی روایات فقره «وَ اسْمُ أَبِيهِ اسْمُ أَبِي؛[3] اسم پدر او اسم پدر من است.» وجود دارد، در نتیجه گفته اند نام پدر امام زمان علیه السلام نیز باید «عبدالله» باشد. همین باعث شده است برخی از معاندین از روی لجاجت و وادادگی که ناشی از عدم آگاهی و علم است، مهدویت را زیر سوال برده و منکر امام زمان علیه السلام شوند؛ زیرا هیچ عاقلی به صرف دیدن یک حدیث، احادیث مسلم دیگری که حتی اهل سنت هم نقل کرده اند را رها نمی کند.

نام پدر امام زمان نزد اهل سنت
در بسیاری از روایاتی که اهل سنت در باره مهدویت آورده اند فقره «اسْمُ أَبِيهِ اسْمُ أَبِي» وجود ندارد.[4] علاوه بر اینکه برخی از دانشمندان اهل سنت به نام «حسن» به عنوان نام امام مهدی علیه السلام تصریح کرده اند. از جمله آنها ابن اثیر جزری از علمای اهل سنت است. وی چنین می نویسد: «در سال 260 هجري قمري حسن بن علي... (عليهم السلام) از دنيا رفت. او پدر محمد است كه شيعيان منتظر او از سرداب سامرا هستند.»[5] البته جمله «شيعيان منتظر او از سرداب سامرا هستند» مورد تائید شیعه نیست.

توضیح جمله «اسْمُ أَبِيهِ اسْمُ أَبِي»
همانگونه که گذشت این جمله در بسیاری از روایات شیعه و سنی وجود ندارد و از مواردی است که به روایت اضافه شده است. ولی بر فرض اضافه نبودن این جمله و جدای از بررسی سندی روایت، دانمشندان این روایت را چنین توضیح داده اند:
1.یکی از اسم های امیر المومنین علیه السلام، عبد الله است.[6] در عربی به جد اعلی، پدر نیز گفته می شود؛ در نتیجه منظور از پدر امام زمان همان امیر المومنین علیه السلام است.[7]
شاهد این مطلب، روایتی است که مرحوم نعمانی، آورده است و آن اینکه «فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا اسْمُهُ فَقَالَ اسْمُهُ اسْمُ نَبِيٍّ وَ اسْمُ‏ أَبِيهِ‏ اسْمُ‏ وَصِيٍّ؛[8] گفتم فدایت شوم! اسم او چیست؟ فرمود: اسم او اسم پیامبر است و اسم پدر او اسم وصی پیامبر است.» در این روایت بجای «اسم ابی»، «اسم وصیّ» آمده است. پس اسم پدر امام مهدی، همان اسم وصی پیامبر صلی الله علیه و آله است که در اینجا عبدالله است. 
2. منظور از «ابیه»، کنیه امام حسین (علیه‌السّلام) است و پیامبر (صلی ‌الله ‌علیه ‌و ‌آله) این کنیه را اسم پدر حضرت مهدی (علیه‌السّلام) قرار داده است تا بفهماند که حضرت مهدی از نسل امام حسین است نه از نسل امام حسن مجتبی علیهما السلام.[9]
به عبارت دیگر، لفظ «اب» بر جد اعلی هم اطلاق می شود.[10] کنیه امام حسین علیه السلام ابو عبدلله است و پیامبر این کنیه را اسم برای پدر امام زمان علیه السلام اسم قرار داده است. این کار رسول خدا، کنایه از این است که مهدی از نسل حسین علیه السلام است نه از نسل حسن علیه السلام.[11]
3. احتمال تصحیف نیز وجود دارد؛ زیرا ممکن است به جای ابی ابنی باشد. که در این صورت منظور امام حسن مجتبی باشد. یعنی اسم پدر امام زمان، همان اسم فرزندم حسن مجتبی است.
نتیجه اینکه؛ پدر امام زمان علیه السلام نزد شیعه و سنی امام حسن عسکری علیه السلام است و در هیچ کجا نام پدر ایشان «عبدالله» نیامده است؛ بلکه از «اسم ابی» استفاده کرده اند. و دانشمندان این نام را بر چند وجه حمل کرده اند. 

پی نوشت
[1]. رک، تاریخ عصر غیبت صغری، حسن عاشوری.
[2]. منتخب الاثر، ص231.
[3]. الغیبه، طوسی، ص181.
[4]. سنن ترمزی، ج4 ص505.
[5]. الکامل فی التاریخ، ج6، ص320.
[6]. کتاب سلیم بن قیس، ج2، ص311.
[7]. الفصول المختارة، شیخ مفید، ص297.
[8]. الغيبة( للنعماني)، النص، ص181. 
[9]. کفایة الطالب، کنجی شافعی، ص۴۸۵.
[10]. سوره حج، آیه78.
[11]. کشف الغمة، الاربلی، ج۳، ص۲۷۷.
[12]. همان، ج2، ص 441.