اختیار

برخی گمان می‌کنند که معنای آیه «لا اکراه فی الدین» مربوط به نفی تحمیل عقیده می‌باشد و ارتباطی با تکالیف روزمره ندارد؛ اما چنین نبوده و انسان همانگونه که در انتخاب اسلام، دارای اراده است، در انجام تکالیف روزمره نیز دارای اراده می‌باشد و می‌تواند با سرپیچی از دستورات خدا، آنها را انجام ندهد.

هرچند در درون هر یک از انواع آزادی، نوعی اجبار وجود دارد؛ ولی در جهان‌بینی الهی، محدودیت‌ها که در نگاه برخی «اجبار» تلقی می‌شود، عین آزادی از بند شهوات و بردگی غیر خداست.

معنای لا اکراه فی الدین درست تبیین نشده که گاها فکر می‌شود در همه امور مختاریم

انتخاب آزادانه یک توان و قدرت است و به‌خودی‌خود به چیزی ارزش نمی‌دهد. می‌توان با انتخاب آزادانه کاری زشت و موجب تباهی انجام داد و می‌شود از این موهبت الهی برای پیشرفت و رشد استفاده کرد.

هر انسانی مسئول کارهایی است که انجام می‌دهد و بر مبنای آنها، سود یا ضرر می‌کند، چرا که خداوند متعال به انسان اراده و اختیار را عطا کرده است و با وجود اینکه عوامل دیگری مثل محیط زندگی، پدر و مادر، وراثت و غیره وجود دارند اما هیچ کدام از این عوامل کامل و تامّ نمی‌باشند، چرا که هیچ کدام آنها اراده و اختیار را از انسان سلب نمی‌کنند و تنها چیزی که اعمال انسان را به مرحله انجام و فعلیت می‌رساند اراده و اختیار انسان است. 

هرچند خداوند عنصر آزادی و اختیار را در انسان نهادینه کرده و می‌تواند هر مسیری را انتخاب کند، اما مسلمانان پس از انتخاب دینی غیر از اسلام، تا وقتی در امان هستند که دین جدید خود را بروز ندهند و کسی از آن مطلع نشود.

خداوند، زمین را محل سکونت انسان‌ها قرار داد تا علاوه بر احترام و تکریم نوع انسان، راه رسیدن به کمال را برای او هموارتر کند.

تنها اسلام است که به صورت یک مجموعه کامل، انسان را از هرگونه ظلم و ستم در حق دیگران باز می‌دارد و در یک کلمه، عمل به آموزه‌هایش، معنویت حقیقی را برای انسان به ارمغان می‌آورد.

هرچند مصیبت‌ها که آثار ناخوشایندی برای انسان به جای می‌گذارند، به اذن خداوند است، اما مصیبت‌ها به طور کلی بر دو قسم‌اند: در برخی مصیبت‌ها، انسان نقش و اختیاری ندارد؛ مانند مرگ و بیماری‌های همه‌گیر. اما در بخش دیگر مصیبت‌ها، با اینکه منشا اساسی، خداوند است، اما اختیار انسان‌ها در وقوع چنین مصیبتی دخالت دارد؛ در این صورت است که خداوند راضی نیست انسان از روی عمد، متحمل چنین مصائبی شود بلکه از انسان خواسته تا برای زدودن این مصیبت‌ها تلاش كند.

وحی به پیامبر و ارسال شریعت به معنای با واسطه سخن گفتن خداوند با بندگانش است.

مظلومان واقعی که پس از توکل به خدا و قدم برداشتن در راستای ظلم‌ستیزی، نتوانسته‌اند بر انسان‌های شرور چیره شوند، غیر از آنکه بهشت، پاداش صبر آنان است، بی شک مورد حمایت‌های دنیایی خداوند نیز قرار خواهند گرفت.

از آنجا که انسان در دنیا آزاد آفریده شده، قرآن اشخاص را در انتخاب دین حق نیز آزاد گذاشته، ولی از طرف دیگر، نجات انسان‌ها در آخرت را، منوط به پذیرش اسلام نموده است.