خاتمیت در روایات

مسألة خاتمیت نبوت بر اساس کامل بودن دین اسلام و وجود امامان بعد از پیامبر که جایگاه تبیینی نسبت به احکام شرعیه دارند؛ قابل درک است و خداوند در قرآن نیز به خاتمیت رسول‌الله(صلی‌الله علیه و آله) تصریح دارد.

هر نیاز اساسی سر راه سعادت بشر قرار داشته باشد، در دین راه حل آن ذکر گردیده و هیچ گونه بن بستی در فرا راه سعادت بشر نیست. هر چه است، در دین نسخه حلّ آن پیچیده شده که فقیهان دین شناس آگاه به زمان و مکان میتوانند آن را حل نمایند.

 اگر منظور این است که عقل انسان به مرحله ای رسیده است که بدون نیاز به وحی و راهنمایی اولیا و راهنمایان الهی زندگی کند، پاسخ منفی است. عقل انسان در جهات مختلفی دارای محدودیت است.

آیه مبارکه "الله اعلم حیث یجعل رسالته؛ خداوند آگاه تر است که کجا رسالت (پیامبری) را قرار دهد" به ما می فهماند که اسرار بسیاری در موضوع رسالت و پیامبری وجود دارد که خداوند از آن آگاهی دارد و ما تنها به بخشی از آن می توانیم دست یابیم.

خاتمیت و کمال دو امر متلازمند، یعنی ممکن نیست دین و آئینی خود را خاتم ادیان بداند و داعیة کمال نداشته باشد و یا آن که داعیة کمال نهائی داشته باشد و خود را به عنوان دین خاتم معرفی ننماید.

نیاز به پیامبر برای این است که نقشه تکامل بشر به وسیله او ارسال شود. و از آن جایی که جامعه انسانی از اوّل شایستگی دریافت برنامه کامل و جامع را نداشت، پیامبران یکی پس از دیگری آمدند تا کم کم برنامه جامع را ارائه نمایند، تا رسیدن به زمان بعثت حضرت محمد (ص) در این زمان بشر به اندازه‏ای از رشد رسید که بتواند برنامه سعادت را به طور جامع و به صورت کامل دریافت کند و آن را حفظ نمایند چون به این مرحله رسید، دین به صورت کامل به گونه‏ای که بتواند تا قیامت نیازهای بشر را تأمین کند، عرضه شد و همه گفتنی‌ها گفته شد و دیگر برنامه و مطلبی باقی نماند تا نیاز به آمدن پیامبری باشد. در این موقعیت پیامبر اسلام (ص) به عنوان خاتم پیامبران و پایان دهنده نبوت مبعوث گردیده و قرآن به صراحت اعلام فرمود که او آخرین پیامبر است و تا قیامت پیامبری نخواهد آمد.

همانگونه که در مقاطع تحصیلی انسان به مرحله ای می رسد که او را فارغ التحصیل می نامند و یابه تعبیر دیگر به جائی می رسد که اصول کلی و نهائی را از معلم خویش دریافت می دارد ومسائل آینده را در پرتو آن شخصا حل می کند.

اگر منظور اینکه عقل انسان ها به مراتبی از تکامل رسیده تا شایستگی دین خاتم را داشته باشد، پاسخ مثبت است. اما اگر منظور اینکه عقل انسان به مرحله ای رسیده که بدون نیاز به وحی و راهنمایی اولیا و راهنمایان الهی زندگی کند، پاسخ منفی است

با توجه خاتم به معنای "رسول" و "نبی" می گوییم: خاتم انبیاء به معنای خاتم رسولان نیز است. بنابراین این بعد از پیامبر گرامی اسلام(ص) نه رسولی وجود دارد و نه پیامبری.

 در قرآن آیات متعددی به طور مستقیم و یا غیر مستقیم دلالت دارد که دین پیامبر سلام (ص) دین و شریعت پایانی است و این آیین برای هدایت بشر تا روز قیامت است.

دلیل نقلی متعددی برای خاتمیت به دست ما رسیده است.