شرح حکمت هاي نهج البلاغه

طمع، عامل ذلت

وَ قَالَ (علیه السلام): الطَّمَعُ رِقٌّ مُؤَبَّدٌ.

امام(عليه السلام) فرمود: طمع بردگى جاويدان است.

لجاجت موجب سستى اندیشه

وَ قَالَ (علیه السلام): اللَّجَاجَةُ تَسُلُّ الرَّأْيَ.

امام(عليه السلام) فرمود: لجاجت، فكر و رأى انسان را از ميان مى برد.

راه زدودن كينه‌ها

وَ قَالَ (علیه السلام): اُحْصُدِ الشَّرَّ مِنْ صَدْرِ غَيْرِكَ، بِقَلْعِهِ مِنْ صَدْرِكَ.

امام(عليه السلام) فرمود: كينه و بدخواهى ديگران را از سينه خود درو كن تا بدخواهى به تو از سينه ديگران ريشه كن شود

روش برخورد با بدکاران

وَ قَالَ (علیه السلام): اُزْجُرِ الْمُسِيءَ بِثَوَابِ الْمُحْسِنِ.

امام(عليه السلام) فرمود: گنهكار را با پاداش دادن به نيكوكار (تنبيه كن و) از گناه بازدار.

توجه به آراء دانشمندان

وَ قَالَ (علیه السلام): مَنِ اسْتَقْبَلَ وُجُوهَ الْآرَاءِ، عَرَفَ مَوَاقِعَ الْخَطَإِ.

امام(عليه السلام) فرمود: كسى كه از آراى مختلف استقبال كند (و نظرات متفاوت را بررسى نمايد) موارد خطا را خواهد شناخت.

آشکار بودن راه حق

وَ قَالَ (علیه السلام): قَدْ أَضَاءَ الصُّبْحُ لِذِي عَيْنَيْنِ.

امام(عليه السلام) فرمود: صبح براى آنها كه دو چشم بينا دارند روشن است.

تاثیر منفی خودپسندی

وَ قَالَ (علیه السلام): الْإِعْجَابُ يَمْنَعُ الِازْدِيَادَ [مِنَ الِازْدِيَادِ].

امام(عليه السلام) فرمود: خودپسندى مانع (بزرگ) ترقى است.

نکوهش تجاوز به حقوق دیگران

وَ قَالَ (علیه السلام): لَا يُعَابُ الْمَرْءُ بِتَأْخِيرِ حَقِّهِ، إِنَّمَا يُعَابُ مَنْ أَخَذَ مَا لَيْسَ لَهُ.

امام(عليه السلام) فرمود: براى انسان عيب نيست كه حقش به تأخير افتد. عيب آن است كه چيزى را كه حقش نيست بگيرد.

پرهیز از مواضع تهمت

وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ وَضَعَ نَفْسَهُ مَوَاضِعَ التُّهَمَةِ، فَلَا يَلُومَنَّ مَنْ أَسَاءَ بِهِ الظَّنَ.

امام(عليه السلام) فرمود: كسى كه خود را در مواضع تهمت قرار دهد نبايد كسى را ملامت كند كه به او سوء ظن پيدا مى كند (بلكه بايد خود را سرزنش كند كه اسباب سوء ظن را فراهم كرده است).

سرزنش دوست با نیکی به او

وَ قَالَ (علیه السلام): عَاتِبْ أَخَاكَ بِالْإِحْسَانِ إِلَيْهِ، وَ ارْدُدْ شَرَّهُ بِالْإِنْعَامِ عَلَيْهِ.

امام(عليه السلام) فرمود: برادرت را (به هنگامى كه خطايى از او سر مى زند) با نيكى كردن به او سرزنش كن! و شر وى را از راه بخشش به او دور ساز!

 آشکار بودن راههاى هدایت

وَ قَالَ (علیه السلام): قَدْ بُصِّرْتُمْ إِنْ أَبْصَرْتُمْ، وَ قَدْ هُدِيتُمْ إِنِ اهْتَدَيْتُمْ، وَ أُسْمِعْتُمْ إِنِ اسْتَمَعْتُم.

امام عليه السلام فرمود: حقيقت به شما نشان داده شده است اگر چشم بينا داشته باشيد، و وسايل هدايت در اختيار شماست اگر هدايت‌ پذير باشيد، و صداى حق در گوش شماست اگر گوش شنوا داشته باشيد.

 پایبندی به پیمانها

وَ قَالَ (علیه السلام): اعْتَصِمُوا [اسْتَعْصِمُوا] بِالذِّمَمِ فِي أَوْتَادِهَا [أَوْتَارِهَا].

امام(عليه السلام) فرمود: به پيمان كسانى چنگ بزنيد كه به پيمانشان وفادارند.