مطالب دوستان ناجی

با سلام خدمت شما. سوال شما بسیار کلی است و کتاب های متعددی در این زمینه نوشته شده است و در فلسفه و عرفان مورد بحث قرار گرفته است. که به طور خلاصه بیان میکنیم و شما رو به مطالعه تفصیلی مقالاتی که در این زمینه نوشته شده ارجاع میدهیم. در فلسفه و عرفان گفته می‌شود: عوالم وجود 3 عالم است: عوالم کلّی وجود در حکمت اسلامی طبق براهین عقلی عالم خلقت را به سه مرتبه ی کلّی تقسیم کرده اند ؛ عالم طبیعت و دو مرتبه از عالم غیب که عبارتند از عالم ملکوت و عالم جبروت باشد. 1ـ عالم جبروت یا عالم عقل یا عالم عقول یا عالم مفارقات تامّ یا عالم ارواح یا ملکوت اعلی و ... :این عالم از مادّه و آثار مادّه مثل حرکت ،زمان ، مکان ، کیفیت ، کمّیت و... منزه است ؛ و از حیث وجودی قویترین مرتبه ی عالم است. 2. عالم ملکوت سفلی یا عالم مثال یا عالم برزخ یا عالم مفارقات غیر تامّ یا عالم خیال منفصل یا... :این عالم نیز از مادّه و برخی آثار مادّه مثل حرکت و زمان و مکان و انفعال منزّه است ؛ ولی برخی از آثار مادّه مثل کیفیّت و کمیّت در آن وجود دارد ؛ لذا برخلاف عالم عقل ، موجودات آن دارای شکل و رنگ واندازه و امثال این مقولاتند .این عالم از حیث وجودی ضعیفتر از عالم عقل و معلول آن است ولی از عالم مادّه قویتر بوده بر آن احاطه ی وجودی داشته و علّت آن است. موجودات این عالم از نظر غیر مادّی و لا مکان و لازمان بودن شبیه موجوداتی هستند که انسان در خواب می بیند یا در ذهن و خیال خود تصوّر می کند. لذا این عالم را از آن جهت که شباهتی با قوّه ی خیال انسان دارد ، عالم خیال منفصل نیز می نامند ؛ و از آن جهت که از نظر شدّت و رتبه ی وجودی بین عالم عقل و عالم مادّه واقع شده است عالم برزخ می گویند. 3ـ عالم طبیعت یا عالم مادّه یا عالم ناسوت یا عالم مرکّبات و ... : این عالم همان عالمی است که ما هم اکنون در آن زیست می کنیم . بارزترین مشخّصه ی این عالم ، زمان و حرکت است ؛ و حرکت یعنی خروج تدریجی جسم از حالت بالقوّه به سوی حالت بالفعل ؛ و زمان عبارت است از مقدار حرکت. این عالم از حیث وجودی دارای ضعفترین مرتبه است؛ و زمان و مکان از خصوصیّات ذاتی(جوهری) آن است ؛ لذا فرض موجود مادّی بدون زمان بی معنی است. تفاوت روح و نفس :واژه هاى «روح» و «نفس» در موارد مختلف، کاربردها و معانى متفاوتى دارند. استعمال این واژه ها در قرآن، روایات، محاورات عرفى و اخلاق و فلسفه، مخصوصاً اخلاق و فلسفه اسلامى با یکدیگر تفاوت دارد. در محاورات عرفى، معمولاً از واژه «روح» استفاده مى‌شود و «نفس» استعمال چندانى ندارد.در فلسفه اسلامى، روح و نفس تقریباً به صورت مترادف به کار مى‌روند و گاهى «روح» را فقط در مورد «روح بخارى» استعمال مى‌کنند و «نفس» را واجد روح بخارى و یا مراتب بالاتر از آن، مرحله عقلانى، هم مى‌دانند. کاربرد واژه «نفس» در فلسفه، شایع‌تر از «روح» است، جز در مورد «روح بخارى». دانشمندان اخلاق، «نفس» را معمولاً در مقابل «عقل» به کار مى‌برند؛ یعنى مفهوم «نفس» در مباحث اخلاق اسلامى، ارزش منفى دارد؛ مثلاً مى‌گویند: «همیشه بین عقل و نفس انسان جنگ و درگیرى است.» معمولاً گرایشهاى پست حیوانى را به «نفس» و گرایشهاى ارزشمند را به «عقل» نسبت مى‌دهند و معتقدند که در درون انسان بین این دو تضاد است، در حالى که نفس در فلسفه، اصلا به این معنا نیست، بار ارزشى ندارد و درست به جاى «روح» به کار مى‌رود. از آنجا که هر کسى از واژه «نفس» نوعى تلقى و سابقه ذهنى دارد، وقتى که این کلمه را در قرآن هم مى‌بیند، با همان طرز تفکر خود به آن مى‌نگرد؛ مثلاً اگر فیلسوفى با کلمه «نفس» در قرآن مواجه شود، قبل از هر چیز، معناى فلسفى آن به ذهنش مى‌رسد سایر دانشمندان نیز به همین قیاسند. به نظر بنده، واژه «نفس» در قرآن، به معناى عرفى آن استعمال شده است و ما نفس را در فارسى به معناى قرآنى آن به کار نمى‌بریم. واژه نفس در قرآن به معناى «شخص» است؛ مثلاً اگر ما بخواهیم در فارسى بگوییم که همه انسانها از یک «شخص» آفریده شده اند، از «نفس» استفاده نمى‌کنیم و نمى‌گوییم انسانها از یک «نفس» آفریده شده اند؛ اما قرآن مى‌فرماید: «خلقکم من نفس واحده» شما را از یک نفس آفرید. پس «نفس» در اینجا به معناى «شخص» است، نه روح، آن‌گونه که بعضى از مفسران پنداشته اند. بعضى از افراد ناآشنا به ادبیات عرب از لفظ «واحده» در همین آیه، استنباط کرده‌اند که مقصود از «نفس»، شخص مؤنث است بنابر این، آیه را این گونه معنا کرده‌اند که «همه شما را از یک زن آفرید»! به هر حال، هر جاى قرآن که «نفس» به کار رفته است،به معناى «شخص» است، منتها معناى شخص همانند معناى انسان، متفاوت است؛ یعنى گاهى آن را به معناى «بدن» و گاهى نیز به معناى «روح» به کار مى‌بریم. از کلمه «نفس» در قرآن، نباید معناى فلسفى یا اخلاقى آن را برداشت کرد. وقتى که قرآن مى‌فرماید: «الله یتوفى الانفس حین موتها» لزوماً معناى «نفس»، «روح» نیست، بلکه «انفُس» به معناى «اشخاص» است و معناى آیه این است که: «خداوند جان تمامى اشخاص (اشخاص، به همان معنا که در فارسى به کار مى‌رود) را مى‌گیرد.» در آیاتى از قبیل «کل نفس بما کسبت رهینه» یا «کل نفس ذائقة الموت» نیز همین معنا منظور است، اگر مقصود از «نفس»، «روح» باشد، معناى آیه این گونه خواهد بود که هر روحى هم مى‌میرد، در حالى که «روح» مردنى نیست! واژه «روح» نیز در قرآن، معنایى بسیار عام و فراگیر دارد و تقریباً در مقابل «جسم» به کار مى‌رود؛ یعنى موجودى که داراى حیات، شعور، ادراک و قدرت است، لذا «روح» بر ملائکه و جبرئیل نیز اطلاق مى‌شود، همان‌گونه که بر روح انسان اطلاق مى‌شود. به همین دلیل، در بعضى از آیات که واژه «روح» به کار رفته است1 این اختلاف پدید آمده است که آیا مقصود از «روح» در آیه مبارکه، روح انسان است یا جبرئیل و یا هر دو. بنابر این، «روح» در قرآن؛ یعنى، موجودى که حیات و درک، ذاتى اوست در مقابل جسم که حیات و زندگى او عَرَضى و به تبع روح است؛ یعنى اگر مخلوقات را به دو دسته با شعور و بى شعور تقسیم کنیم، موجودى که ذاتاً شعور و ادراک دارد نامش روح و در مقابل، موجودى که فاقد شعور و ادراک است، جسم است. طبق این معنا «روح»، هم شامل روح انسان و هم شامل فرشتگان مى‌شود. پس کاربرد «روح» با «نفس» در قرآن متفاوت است. «نفس» یعنى شخص و هویت انسانى، اما «روح» به معناى موجودى است که حیات و شعور، ذاتى اوست و در انسان، مقصود بعد مجرد اوست که ذاتاً واجد حیات و شعور است. منبع: ر. ک: پیش نیازهای مدیریت اسلامی ، آیت الله محمدتقی مصباح ، قم : موسسه آموزشی امام خمینی 1367 فرق وهم و خیال: وهم در ادبیات فلسفی در مقابل عقل است. عقل مدرک معانی کلیه است مانند علم کلی و دوستی کلی، ولی وهم مدرک معانی جزییه است، مانند دشمنی و دوستی افراد خاص. کار قوه خیال صورتگری است. قوه خیال نیز صور محسوسات را ترکیب و تصور می کند. در هر مورد مقالات بسیاری نوشته شده که اگر در نت عنوان را سرچ کنید پیدا میکنید.

با سلام خدمت شما. آیه 18 سوره زخرف می‌فرماید: «أَوَمَنْ يُنَشَّأُ فِي الْحِلْيَةِ وَهُوَ فِي الْخِصَامِ غَيْرُ مُبِينٍ» یعنی: آیا کسی را [شریک خدا قرار داده اند] که در زر و زیور پرورش یافته است و [هنگام] مجادله و بحث بیانش روشن نیست؟» اگر به آیات بالای اون دقت کنید، در مورد اعتقاد کفار نازل شده است، اونا می‌گفتن که دختران، فرزندان خداهستن و پسران فرزندان ما؛ لذا خداوند متعال در این آیات، این اندیشه رو نفی می‌کنه و میگه خداوند هیچ فرزندی نداره و دختر و پسر هر دو مخلوق خدا هستن، سپس میگه شما موجودی که به دنبال زینت هاست و در مقام استدلال، حجت و بیانش ضعیف تره رو به خدا نسبت می‌دهید. این آیات اصلا نکوهش نیست، داره دو صفتی که در غالب زنان وجود داره رو بیان میکنه(حالا ممکنه به ندرت زنی پیدا بشه که این صفات رو نداشته باشه، اما غالبا این صفات رو دارن) خوب این صفات کاملا در زنان مشهوده اونا بیشتر از مرد ها به زینت و زیور آرایش کردن و ... علاقه دارن، همچنین در علوم عقلی و استدلالی مثل فلسفه و کلام و عرفان و ... مقداری ضعیف هستن و ذهن زنان بیشتر به سمت کارهای هنری و احساساتی گرایش داره. لذا اینها نقصی برای زن نیست، بلکه شهید مطهری میگه لازمه خلقت هم همینه، زن و مرد با اختلاف روحیات و عواطفی که با هم دارن در کنار هم قرار می‌گیرن و کامل میشن. اگه هر دو مثل هم بودن هیچ گاه خانواده شکل نمی‌گرفت و نمی‌تونستن زیر یه سقف زندگی کنن. در رابطه با نهج البلاغه هم که فرمودید باید گفت: برخی از جملات حضرت ناظر به برخی زنان بوده مثل عاشیه همسر پیامبر که جنگ جمل رو به راه انداخت و هم‌چنین ناظر به زنانی بوده که جلوی مردان خود را می‌گرفتند که در جهاد شرکت نکنن و کلی نیست که به همه زن‌ها سرایت داد. لذا همه کلمات حضرت رو باید با هم ببینم، در بسیاری از جملات زن رو تایید و تمجید کرده و در رسیدن به مقامات عالیه مساوی مرد دونسته. لذا نمیشه با یه جمله قضاوت کرد.

با سلام خدمت شما. ببنید دوست عزیز قضا یعنی حکم کردن، قدر یعنی اندازه گیری، وقتی میگیم قضا و قدر الهی، یعنی خداوند متعال همه چیز رو هم اندازه گیری کرده و هم حکم کرده که در دنیا به وجود بیاد یا خیر. خود اختیار و اراده انسان نیز مشمول همین قضا و قدر الهی است، یعنی خدا تقدیر کرده و اندازه گرفته که انسان در رفتار و اعمال خودش مختار باشه، خودش تصمیم بگیره و انجام بده، سپس قضا هم کرده و انسانی آفریده که این‌چنین هست، یعنی از روی اجبار و زور، عمل نمی‌کنه، بلکه کاراش با اراده و تصمیم خودش هست، تا بهشت و جهنم و ثواب و عقاب معنا پیدا کنه. ما معقدیم هر کاری در عالم انجام بشه، از دنیا گرفته تا عوالم دیگه، باید با اذن و اراده خداوند متعال و تحت قضا و قدر الهی انجام بشه و الا انجام نمیشه، به این میگن توحید افعالی، یعنی همه چیز در عالم با نیرو و توان و اراده الهی انجام میشه. انسان هم چون مخلوق خداست، تحت همین قاعده قرار می‌گیره، یعنی اعمال و رفتار و کردارش باید تحت اراده و اذن خداوند متعال باشه، اما این مطلب به معنای جبر نیست که انسان در انجام کاراش مجبور باشه، بلکه به این معنا هستش که انسان و اراده و اختیار او تحت اراده الهی هست و همین اختیار رو هم خدا بهش داده. در واقع مثل این می‌مونه که ابتدا خداوند متعال به انسان میگه، می‌خوای چیکار کنی، انسان میگه می‌خوام نماز بخونم، خداوند مقال هم میگه اجازه دادم برو نماز بخون، یعنی اراده می‌کنه اونچه رو که انسان اراده کرده. یا ممکنه یکی بگه می‌خوام دزدی کنم، اونجا هم خدا میگه چون خودت می‌خوای اجازه دادم برو دزدی کن، لذا نیرو و توان گناهان و ثواب هم از جانب خداست. اما چون تصمیم گیری با خود ماست، کارهای ما به خودمون نسبت داده میشه و بهشت و جهنم هم معنا پیدا می‌کنه، اگر کار خوبی انجام بدیم چون نیت کار خوب داشتیم و انجام دادیم، میریم بهشت و اگر کار بدی انجام بدیم میریم جهنم. پس تمام کارهای انسان هم تحت قضا و قدر الهی انجام میشه. برای مطالعه بیشتر به این مطالب مراجعه کنید: https://btid.org/fa/news/15136 https://btid.org/fa/news/12831

با سلم خدمت شما. قرآن در رابطه با پیامبران قبلی می‌فرماید: «وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللَّهُ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ» این آیه یعنی سنت خدا بر این بوده که پیامبران الهی در میان قوم خودشون و با زبان قوم خودشون مبعوث میشدن، نه اینکه هر پیامبری اومد فقط برای قوم خودش بوده و دینش مربوط به اون قبیله بوده، ما معتقدیم پیامبران اولو العزم دینشون جهانی بوده یعنی با آمدن حضرت موسی(ع) دینش همه ادیان رو نسخ کرده و باید همه مردم پیرو او میشدن؛ با آمدن حضرت عیسی، دین حضرت موسی(ع) نسخ شد و همه مردم لازم بود که به دین حضرت عیسی یعین مسیحیت ایمان بیارن، با آمدن اسلام نیز لازم بود همه مردم دینا با اسلام ایمان بیارن نه فقط عرب. علاوه بر اون آیات زیادی در قرآن وجود داره که دال بر جهانی بودن دعوت پیامبر اسلام و هستش: به طور مثال به چند آیه که دال بر این مطلب هستند اشاره می‌شود: 1. «قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعًا الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ[اعراف/158] بگو ای مردم! من فرستاده خدا به سوی همه ی شما هستم...». 2. «وَ مَا أَرْسَلْنَاکَ إِلا کَافَّةً لِلنَّاسِ بَشِیرًا وَ نَذِیرًا وَ لَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ[سبا/28] و ما تو را جز[به عنوان] بشارت‌گر و هشدار دهنده برای تمام مردم، نفرستاده‌ایم». 3. «وَمَا هُوَ إِلا ذِکْرٌ لِلْعَالَمِینَ[قلم/52] در حالی‌که این [قرآن] جز یادآوری و اندرز برای جهانیان نیست». 4. «هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ[توبه/33] او کسی است که پیامبرش را با هدایت و آیین حق فرستاد، تا آن را بر همه‌ی آیین‌ها پیروز گرداند». این آیات، همه جزء سوره های مکی است و نشان می‌دهد که عمومیت دعوت پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) از همان دوران تبلیغ در مکه مطرح بوده است. اما با وجود این دلایل و شواهد روشن، برخی از اروپاییان هم‌چون «گلدزیهز» ادعا کرده‌اند که فراگیری و عمومیت رسالت محمد[صلی‌الله‌علیه‌وآله] بعدها به وجود آمد و تعلیمات نخستین او بیش از نیاز بعضی از اعراب زمان حیات او نبود. برای مطالعه بیشتر به این مطالب مراجعه کنید: https://btid.org/fa/news/55792 https://btid.org/fa/news/102577 https://btid.org/fa/news/49964