ازآنجاکه آموزه‌های دینی بر اساس عقل و فطرت نهادینه شده است، هرگز با عادت‌های روزمره و بی‌اساس انسان‌ها قابل قیاس نیست.
برخی با خَلط کردن حقایق اعتقادی و باورهای دینی با عادت‌های روزمره، سعی دارند باورهای دینی را در بین مردم به سخره بگیرند، در حالی‌که بین این دو مسأله تفاوت‌های بسیاری وجود دارد که به دو مورد آن اشاره می‌شود:
یک. تفاوت در نوع جهان‌بینی
بی‌تردید مسیر حرکت انسان بعد از سپری شدن دنیا در برزخ و قیامت خواهد بود، بر خلاف نگاه مادی‌گرایان و دنیاپرستان که زندگی را منحصر در دنیا و از تولد تا مرگ می‌دانند؛ بنابراین نوع برداشت از دنیا و احکام آن، بستگی به نوع جهان‌بینی او دارد.
دو. تفاوت در مبانی و ریشه باورها
باورهای اعتقادی و واقعی بر اساس مبانی عقلی و واقعیت‌هایی است که انسان در درون خود احساس می‌کند و به عبارت دیگر بسیاری از آموزه‌های اعتقادی بر اساس عقل و فطرت انسان نهادینه شده است؛ ولی گاهی باورهای سطحی به مرور زمان برای انسان شکل گرفته و بعد از گذشت مدتی آرام‌آرام به صورت یک عادت در وجود انسان در می‌آید؛ بر همین اساس در متون دینی سفارش به ترک کرده عادت‌های غلط شده است.
پس نباید باورهای عقلی، عقلائی و فطری را با عادت‌های روزمره زندگی مقایسه کرد.
معجزه بودن ترک عادات
عادت یکی از مواهب خوب و پسندیده الهی است که بسیاری از کارهای سخت و دشوار را برای انسان سهل و آسان می‌کند و پیچیدگی‌ها و گرفتاری‌های سنگین زندگی را برای انسان هموار می‌سازد؛ ولی گاهی عادت در کارهای غلط و زشت، شکل اعتیاد و خطرناکی را به خود می‌گیرد که ترک آن، بسیار مشکل است.
امام عسکری علیه‌السلام در این‌باره می‌فرماید: «رَدُّ الْمُعْتَادِ عَنْ عَادَتِهِ كَالْمُعْجِزِ»؛[1] «ترک دادن انسان از عادت‌هاى غلطش، همانند معجزه است».
بنابراین قبل از اینکه اعمال زشت برای انسان به صورت عادت درآید، باید آن‌ها را ترک کرد. دشوار بودن ترک برخی از عادت‌های روزمره، برای غالب انسان‌ها نیز مشکل است.
نکته پایانی اینکه ترک عادات، یکی از عوامل باز شدن راه کمال و اطاعت خداوند است.[2]
پی‌نوشت:
[1]. ابن‌شعبه حرانی، حسن‌بن علی، تحف‌العقول، جامعه مدرسین، ص489.
[2]. لیثی، علی‌بن محمد، عیون الحکم، دارالحدیث، ص255.